تهران: فیلم روشنفکرانه دفاع مقدس نباید منتظر استقبال مخاطب و موفقیت باشد

به گزارش حلقه وصل، «عباس عمرانی» کارگردان سینمای ایران با تاکید بر اهمیت شناخت ذائقه مخاطب در سینمای دفاع مقدس، اظهار داشت: مضامین و موضوعات اجتماعی نزیک به حوزه دفاع مقدس بسیار زیاد است اما هر قدر  کارگردان و نویسنده به فضای مخاطب نزدیک شود، موفقیت بیشتری را در حوزه گیشه و فروش به دست خواهد آورد و هر قدر این فاصله بیشتر شود، فروش و استقبال مخاطب کمتر می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت قصه گویی در این ژانر سینمایی، گفت: لازمه بررسی وضعیت استقبال فیلم‌های چند سال گذشته جریان سینمای دفاع مقدس از جمله «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا و «ویلایی‌ها» کار منیر قیدی سنجیدن زمان اکران است. به عنوان مثال فیلم «ویلایی‌ها» در زمان انتخابات اکران شد که اصلاً بازه زمانی خوبی نبود و همین مسئله بر روند فروش آن تاثیر گذاشت در صورتی که فیلم «بادیگارد» در اکران نوروزی قرار گرفت و به فروشی خوبی دست پیدا کرد.

اگر مفهوم قصه گویی، مضمون و محتوا در سینمای دفاع مقدس درست باشد فروش بهتر خواهد شد

کارگردان سینمای ایران بیان کرد: سینمای انقلاب باید به مسئله مردم نزیک شود. اگر به مضامینی که دلخواه مردم است نزدیک نشویم مردم از ما فاصله می‌گیرند. باید ذائقه‌‌های مردم را شناسایی کرد و به آن‌ها نزدیک شد و فیلم متناسب به آن ساخت. وقتی فیلم با ذائقه مخاطب همخوانی ندارد نمی‌تواند بیننده را درگیر کند. در سینمای دفاع مقدس نیز باید دغدغه مخاطب را بشناسیم و به این سوال پاسخ دهیم که در سینمای دفاع مقدس به دنبال چه چیزی هستیم. اگر مفهوم قصه گویی، مضمون و محتوا در سینمای دفاع مقدس درست باشد فروش بهتر خواهد شد.

برگزیده جشنواره «روز کوتاه است» ونزوئلا افزود: نمونه آثار سینمای دفاع مقدس که توانسته است قصه تعریف کند «آژانس شیشه‌ای»، «لیلی با من است» و «اخراجی‌ها» بود. فیلم‌هایی که نکات طنز داشتند و روایتگر قصه بود. این فیلم‌ها به مخاطب نزدیک می‌شوند اما نباید انتظار داشته باشیم و قرار نیست سینمای دفاع مقدس را با سینمای اجتماعی مقایسه کنیم. مشکل ما در سینمای ایران این است که سینمای دفاع مقدس را با یک فیلم کاملاً اجتماعی مقایسه می‌کنیم و انتظار فروش یکسان داریم. قرار نیست سینمای دفاع مقدس به اندازه سینمای اجتماعی فروش داشته باشد چون این گونه سینمایی یک ژانر خاص است.

عمرانی تاکید کرد: سینمای دفاع مقدس یک ژانر خاص است و نباید انتظار فروش همسان با آثار کمدی داشته باشد؛ همینکه سینمای دفاع مقدس بتواند مخاطب خود را راضضی نگه دارد کار بزرگی کرده است. اگر فیلم دفاع مقدس در مرحله اول مخاطب خود را راضی نگه داشت کار بزرگی کرده و مسئله آن فروش نیست بلکه مسئله آن راضی نگه داشتن مخاطب و انتقال یک مفهوم بزرگ به مخاطب که باعث ماندگاری یک فرهنگ باشد.

کار ویژه و بزرگ «ویلایی‌ها» در جشنواره فیلم فجر

کارگردان فیلم «انجماد عقربه» ادامه داد: فیلم «ویلایی‌ها» در حوزه سینمای دفاع مقدس یک اثر خوب است اما کارگردان و عوامل فیلم باید بدانند سینمای دفاع مقدس به دلیل موضوع خاص آن طیف عظیمی از مخاطب را از دست می‌دهد و این مسئله به دلیل خاص بودن این گونه سینمای است نه مشکل داشتن سینمای دفاع مقدس. در همه دنیا سینمای جنگ، سینمایی است که خاص است. در آمریکا نیز فیلم‌های اکشن و اجتماعی فروش بیشتری نسبت به سینمای جنگ دارند.

وی تصریح کرد: آثار سینمای دفاع مقدس بر اساس یک استراتژی و ایدئولوژی نظام سیاسی ساخته می‌شوند که درست است و باید به نوعی رزمندگان دفاع مقدس و شهدا و مسیر روشن مورد توجه فیلمسازان قرار گیرد اما اگر بدون تبلیغات، حمایت رسانه ملی و حمایت دولتی این انتظار را داشته باشیم که فروش بیش از انتظار داشته باشد، اشتباه است. همین‌قدر که این گونه فیلم‌ها دیده می‌شوند و مورد توجه قرار می‌گیرند و در جشنواره فیلم فجر در رقابت با فیلم‌های اجتماعی جایزه کسب می‌کنند، کار ویژه و بزرگی است. نباید انتظار داشته باشیم این فیلم ده میلیارد فروش داشته باشد. 

فیلم روشنفکرانه دفاع مقدس نباید منتظر استقبال مخاطب و موفقیت باشد

این کارگردان سینمای ایران بیان کرد: نقدی بر نظام ساختاری سینمای دفاع مقدس وجود دارد که نباید آن را فراموش کنیم. ما در چند سال گذشته فیلم‌های خوبی در حوزه دفاع مقدس داشته‌ایم. فیلم‌های حاتمی‌کیا، رسول ملاقلی‌پور، ده‌نمکی و نرگس آبیار آثاری بودند که با مخاطبین ارتباط برقرار کردند. اگر این آثار مسئله و دغدغه مردم باشند و حاکی و برگرفته از جان و دل مخاطب باشد، تاثیرخواهد گذاشت و مخاطب را جذب می‌کند اما اگر با مخاطب فاصله داشتیم و یک فیلم روشنفکرانه خاص در حوزه دفاع مقدس بسازیم در اکران عمومی منتظر موفقیت باشیم.

سازنده فیلم کوتاه «پارکینگ» اظهار داشت: مخاطب فیلم بدون ساختار قصه‌گویی و بصری را دوست ندارد و از آن دلزده می‌شود. آثاری که در تاریخ جشنواره فیلم فجر سیمرغ بهترین کارگردانی و تهیه کنندگی را گرفته‌اند، کم نبوده‌اند. فیلم‌های حاتمی‌کیا، ملاقلی‌پور و فیلم اخیر مهدویان و شیار 143 همگی فیلم‌های کمی نبوده‌اند که در این حوزه دیده شده‌اند. این آثار به لحاظ فنی، تکنیکی و ساختاری قوی بوده‌اند و با مخاطبین ارتباط برقرار کرده‌اند اما نباید انتظار داشت تمام فیلم‌هایی که در این حوزه ساخته می‌شود، دیده شوند.

سینمای دفاع مقدس در دهه نود جایگاه خودش را پیدا کرد/ اغراق در شخصیت بر ضرر فیلم است

عمرانی ادامه داد: سینمای دفاع مقدس علیرقم همه مشکلات جایگاه خودش را پیدا کرده است. در دهه نود در حوزه دفاع مقدس چند فیلم خیلی خوب داشته‌ایم که در حوزه دفاع مقدس دیده شده‌اند و این مسئله قابل ارزش است و امسال نیز تولیداتی در حوزه دفاع مقدس برای جشنواره فیلم فجر آماده خواهد شد اما باید مخاطب را شناخت و دغدغه‌های فیلم دفاع مقدس را ایجاد کرد و اغراق در قصه‌گویی و شخصیت پردازی نباشد. متاسفانه در برخی از فیلم‌های دفاع مقدس دچار اغراق در شخصیت پردازی شده‌ایم، اغراق به ضرر فیلم و قصه تمام می‌شود و مخاطب را دلزده می‌کند. مخاطب دوست دارد شخصیت‌های خاکستری و نزدیک به خودش را در سینمای دفاع مقدس ببیند.

وی گفت: اگر سینمای دفاع مقدس نتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند به دلیل عدم تلاش فیلمساز بوده که باید همت کند و دغدغه‌های مخاطب را شناسایی کند و آن را در فیلم خود نمایش دهد. تم‌های سینمای دفاع مقدس از جمله ایثار، شهادت، فداکاری و گذشت همگی مهم و خوب است اما باید به شیوه‌ای این مفاهیم را به روز کنیم تا مخاطب را درگیر کند و مسائل مخاطب نیز در آن در نظر گرفته شود.

این کارگردان سینمای ایران با طرح این سوال که چرا ما از دغدغه‌های اقتصادی یک جانباز نمی‌گوییم؟ تصریح کرد: پرداختن به مسائل جانبازان مخاطب را به فیلم نزدیک می‌کند. چرا از مادری نمی‌گوییم که سال‌ها منتظر فرزند شهید خود بوده است، چرا به این زوایه‌ها کمتر پرداخته‌ایم؛ چرا گوشه‌ای از روایت سرداران دفاع مقدس را روایت نمی‌کنیم؟ سینمای دفاع مقدس به این موضوعات نمی‌پردازد. کتاب عزت شاهی خاطرات عجیبی دارد! چرا فیلم دفاع مقدس به واقعیت نزدیک نمی‌شود! برخی از فیلم‌های دفاع مقدس مشکلات اولیه نظامی دارند و بازیگران آن نحوه درست اسلحه گرفته را بلد نیستند! مخاطب با این نوع فیلم‌ها ارتباط برقرار نمی‌کند. 

کارگردان فیلم کوتاه «اشک» تاکید کرد: سینمای دفاع مقدس نیازمند به روز رسانی امکانات است. باید وزارت ارشاد به این مقوله نیز کمک کند؛ امروز در نهایت چند انجمن محدود شهرک دفاع مقدس را مدیریت می‌کنند که نیاز امکانات زیادی است. فیلمساز وقتی وارد مرحله ساخت می‌شود باید بی نیاز امکانات باشد، این چیزهایی است که کمتر به آن اشاره شده است. موقعیت‌های جنگی و اکشن برای فیلم دفاع مقدس جذاب است اما مخاطب آور نیست. ما در سینمای دفاع مقدس کمتر موقعیت احساسی داشته‌ایم. فیلم‎های «از کرخه تا راین» و «بوی پیرهن یوسف» به حس و حال مخاطب نزدیک است. برای ارتباط با مخاطب فیلمساز دفاع مقدس باید همت کند تا به حس و حال مخاطب نزدیک شود.

عمرانی علت مهجوریت سینمای دفاع مقدس را کم کاری فیلم سازان و مدیران فرهنگی دانست و بیان کرد: بخش اعظم علت مهجوریت سینمای دفاع مقدس کم کاری‌های صورت گرفته از سوی مدیران فرهنگی و سینمایی و کارگردانان و عوامل تولید است. موفقیت سینمای دفاع مقدس تابع سه ضلع فیلم، مخاطب و فیلمساز است. در این سیر ژانر سینمای دفاع مقدس بی تقصیر است و باید حمایت شود که اتفاقاً پُر کشمکش‌ترین و کنش‌ترین ژانر سینمایی است که فیلمساز می‌تواند به سمت آن برود. وجود منابع مکتوب فراوان، دریافت‌ها، خاطرات و منابع اقتباسی بی نظیر دفاع مقدس می‌تواند به اساس گشمکش که مهم‌ترین وجه درام است در فیلم دفاع مقدس پیدا شود.

مخاطب سینمای ایران با سینمای دفاع مقدس زاویه ندارد

وی ادامه داد: مسئله دیگر سینمای دفاع مقدس مدیران فرهنگی است. به نظرم مدیران فرهنگی سینمای دفاع مقدس این ژانر و گونه سینمایی را بشناسانند و ظرفیت‌های آن را کشف کنند. مجموعه فیلمسازان و مدیران فرهنگی همتشان خوب نبوده است. باید ظرفیت‌های سینمای مخاطب شناسایی شود چون ظرفیت این گونه سینمایی در انتظار اتفاقات خوب است. مخاطب سینمای ایران با سینمای دفاع مقدس زاویه ندارد بلکه فیلم دفاع مقدس اساساً خاص است. فیلم‌های دهه نود فروش خوبی داشته‌اند و مورد توجه بوده‌اند چون ظرفیت‌های مخاطب شناسایی شده و فیلم به مخاطب نزدیک شده است.

این فیلمساز سینمای ایران افزود: بعد از بیست چند سال از دفاع مقدس هنوز تکیه ما بر حاتمی‌کیا و ملاقلی‌پور بوده است و مدیریت فرهنگی نتوانسته است فیلمساز و کادر متخصص سینمای دفاع مقدس بسازد و از کارگردانان و ظرفیت‌ها محافظت نکرده‌اند. فیلمسازان ما کمتر به خانواده‌های شهدا و جانبازان نزدیک شده‌اند و فیلمسازان ما خاطرات دفاع مقدس و کتاب‌های مطرح این حوزه را مطالعه نکرده‌اند. قصه‌های فیلم‌های ما از دل واقعیت برنیامده است و زایده تخیل فیلمساز است. در حوزه سینمای دفاع مقدس لازم است نقد درون گفتمانی صورت گیرد و از خودمان شروع کنیم چون نقد بر خودمان وارد است.