تهران: از انتقاد «مستغاثی» به ساخت فیلم‌های عشقی تا بی‌توجهی سینمای ایران به ایدئولوژی

به گزارش حلقه وصل، شب گذشته، نود و هشتمین برنامه سینماروایت با حضور مهدی نقویان(کارگردان)،  سعید مستغاثی (منتقد سینما) و رسول شادمانی (مجری – کارشناس) به نقد و بررسی فیلم مستند «بازی» اختصاص یافت.

مهدی نقویان کارگردان فیلم مستند «بازی» با بیان اینکه این فیلم به سفارش مرکز مستند سوره تولید شده است گفت: مسئولان مرکز مستند سوره از من خواستند تا در مورد تاثیرات وقایع سال 88 بر وضعیت اقتصادی کشور و افزایش تحریم ها، فیلم مستندی را تولید کنم. بر این اساس، بیشتر تحقیقات را نیز خودشان انجام داده بودند و من بیشتر از آنها استفاده کردم و این فیلم را ساختم. البته معتقدم ممکن است برخی از اطلاعات در این فیلم قید نشده باشد اما من سعی کردم همه وقایع بزرگ را در این زمینه در نشان دهم.

وی که سابقه تولید فیلم های مستندی همچون «رمز و راز ملکه» و«گاو خشمگین» را در پرونده کاری خود دارد در مورد اکران این فیلم در مکان های مختلف با بیان اینکه این فیلم تاکنون سه اکران خصوصی، یکی در حوزه هنری و به مناسبت هفته حقوق بشر امریکایی، دیگری در دانشگاه امام صادق(ع) و سومی هم در برنامه سینماروایت بوده است یادآور شد: هنوز تصمیمی برای پخش تلویزیونی این فیلم اتخاذ نشده است.

سعید مستغاثی منتقد برنامه با اشاره به محتوای فیلم گفت: یکی از خصوصیات فیلم مستند «بازی» نسبت به فیلم هایی که اخیرا از سوی بچه های جبهه انقلاب تولید شده این است که هیچگونه گافی ندارد. البته ممکن است برخی از اطلاعات را کم داشته باشد اما نسبت به فیلم های مستندی که در این زمینه تولید شده فیلم خوبی است.

«بازی» یکی از کامل‌ترین فیلم ها در مورد تحریم /هوشمندانه به فتنه می پردازد

وی با بیان اینکه فیلم مستند «بازی» یکی از کامل ترین فیلم ها در مورد تحریم ها محسوب می شود تصریح کرد: ما تاکنون فیلمی بدین گونه که به بهترین شکل به ریشه های تحریم بپردازد نداشتیم و این یکی از ویژگی های مثبت فیلم است. ضمن اینکه اشاره به فتنه 88 در فیلم بسیار هوشمندانه انجام گرفته است. این در حالی است که استفاده از بازی فوتبال بین ایران با امریکا در این فیلم به درستی طراحی شده است و در کُل، فیلمی خوش ساخت تولید شده است.

این منتقد سینما اظهار داشت: نکته‌ای که خیلی هوشمندانه در فیلم لحاظ شده است بحث انتخاب و بهره گیری از سخنان مقام معظم رهبری در فیلم است. ضمن اینکه در این فیلم سعی شده  از جناح بندی ها پرهیز شود. اما ای کاش به انتخابات مجلس گذشته هم اشاره ای می شد.

مستغاثی با اشاره به پخش این مستندها از تلویزیون و بویژه شبکه مستند افزود: متاسفانه تلویزیون همکاری و تعامل لازم را با فیلم های مستند ندارد و با وجودی که ما دارای شبکه مستند هستیم اما گویا این شبکه فقط برنامه پُرکن است و نتوانسته مخاطبین خودش را جذب کند.

در ادامه رسول شادمانی با اشاره به نزدیک شدن به سالروز تسخیر لانه جاسوسی امریکا، از منتقد جلسه در مورد اهمیت تولید این نوع فیلم ها که به نوعی فیلم های استراتژیک می توانند باشند پرسید که مستغاثی پاسخ داد: یکی از خصوصیات سینما در غرب، همراه بودن سینما با زندگی و تاریخ آنان است. به طوری که ما در هر سال شاهد تولید نزدیک به 70 درصد فیلم های تاریخی و بیوگرافیک در سینمای امریکا هستیم. مثلا سال گذشته، چندین فیلم که نامزدهای اصلی اسکار بودند در مورد شخصیت های حاضر یا قدیمی امریکا مثل دانشمندان و قهرمانان ورزشی ساخته شده بود. اما ما هیچگاه جدیتی در تولید بزنگاه‌ها و قهرمانان و وقایع تاریخی، مذهبی و ملی خودمان نداشته ایم و با توجه به اینکه گنجینه های چند هزار ساله ای را در کشور در اختیار داریم اما  در سینمای ایران هرگز نمودی نداشته است. درحالی که امریکا با تاریخ کمتر از سه قرن خود، مملو از پرداختن به چنین مسائل است.

باوجود مسائل منطقه ای ما همچنان در پی ساخت عشق های مثلثی هستیم!

وی ادامه داد: با وجودی که داعش دور تا دور کشور ما را محاصره کرده است اما سینمای ایران فاقد چنین فیلم هایی است. یا اینکه ما هر ساله شاهد راهپیمایی عظیم و مهم اربعین به سمت کربلا هستیم اما باز هم سینمای ما در این مورد بی تفاوت است. درحالی که همچنان شاهد تولید فیلم های آپارتمانی و عشق های مثلثی، بحث مهاجرت ها و ارتباطات ضربدری و ... هستیم.

به هنرمند ما حقنه کردند که نباید راجع به ایدئولوژی فیلم بسازید!

مستغاثی با اشاره به فیلم آرگو اظهار داشت: ما به فیلم آرگو انتقاد می کنیم اما خودمان هیچ کاری نمی کنیم و دلیلش این است که سینمای ما، ایرانیزه نشده و  شعار هنر برای هنر را برای ما دیکته کردند. این در حالی است که شعار هالیوود «هنر برای ایدئولوژی» است و محال است که شما در سینمای اصلی امریکا، فیلمی پیدا کنید که درخدمت ایدئولوژی نباشد. اما به هنرمند ما حقنه کردند که شما نباید راجع به اندیشه و ایدئولوژی فیلم بسازید!

منتظر اتقاقات خاص فرهنگی با تغییر وزیر نباشید 

وی در عین حال تاکید کرد: خوشحالیم که جوانانی مثل آقای نقویان و فیلمسازانی که در جشنواره فیلم عمار حضور دارند تلاش هایی در این زمینه انجام داده اند. اما معتقدم مراکزی مثل حوزه ها، دانشگاهها و مراکز علمی با جدیت بیشتری وارد کار شوند و منفعل نباشند. مطمئن باشید که دولت در این زمینه کاری انجام نمی دهد و منتظر اتفاقات خاص فرهنگی با تغییر فلان وزیر و فلان مدیر نباشید.

رسول شادمانی هم در ادامه یادآور شد: اگر فیلمی مثل بادیگارد در سینمای ایران ساخته نمی شد مطمئن باشید که اتفاقی در سینمای ما رخ نمی داد در حالی که با هزینه این فیلم و امثال آن می شود ده ها فیلم مستند تاثیر گذار در مورد وقایع مهم و استراتژیک انقلاب تولید کرد.

وی تصریح کرد: با وجودی که به دهه چهارم انقلاب نزدیک می شویم اما  متاسفانه یک فیلم حتی در مورد رهبر کبیر و بنیانگذار انقلابی که مسیر تاریخ را تغییر داد هم نداریم و یا در خصوص وقایعی مثل ششم و هفتم تیر، شهدای مدافع حرم و ... .

«فرزند صبح» یک فیلم کاملا اومانیسمی است

مستغاثی در این خصوص به فیلم «فرزند صبح» اشاره کرد و گفت: فیلم «فرزند صبح» ساخته بهروز افخمی که راجع به زندگی حضرت امام (ره) است قرار بود یکی از فیلم های ایدئولوژیک ما باشد. اما می بینیم بنیاد این فیلم بر تلاطمات فکری افخمی استوار است و این فیلم یک فیلم کاملا اومانیسمی است که گویا امام به دلیل اینکه پدرش کشته شده است دست به قیام می زند!

این منتقد سینما افزود: بهروز افخمی در سریال «کوچک جنگلی» در صحنه محاصره میرزا کوچک خان در ماسوله به پیرمردی برخورد می کند که او بحث تکلیف مبارزه با ظلم را به کوچک جنگلی یادآوری می کند. اما همین افخمی، چندین سال بعد، فیلم فرزند صبح را می سازد که نشان می دهد این فرد کاملا استحاله فکری پیدا کرده و این مسائلی است که نیاز به آسیب شناسی دارد. ما حتی در بحث دفاع مقدس هم شاهد چنین مسائلی بودیم و برای اولین بار در تاریخ سینمای جهان، ما در ایران شاهد تولید فیلم های ضد دفاع هستیم!

سواد برخی از مدیران فرهنگی به اندازه یک نخود هم نیست!

در ادامه سعید مستغاثی یادآور شد: سروکله زدن با مدیران فرهنگی پوست کلفت می خواهد و شما گاهی اوقات با مدیران فرهنگی در برخی موسسات و نهادها برخورد می کنید که سوادشان به اندازه یک نخود هم نیست!

فیلم های من به دلیل سیاسی بودن مورد پسند جشنواره ها نیست

نقویان هم در ادامه با بیان اینکه کلنجار رفتن با مدیران فرهنگی، قدری سخت است اما من معمولا سعی می کنم کارهایم را خودم بسازم و خیلی منتظر حمایت نهادها و موسسات نمی شوم تصریح کرد: من دوست دارم فیلمم را همه ببینند اما فیلم های من چون فیلم های سیاسی است و با ذائقه برخی از آقایان جور در نمی آید از نمایش آنان در برخی از جشنواره ها خودداری می کنند. به عنوان مثال جشنواره سینما حقیقت، فیلم های من را نمی پذیرد. جشنواره فیلم عمار، تنها جشنواره ای است که همیشه فیلم های من را نمایش می دهد.

توجه فیلمسازان به مضامین پنهان مانده

مستغاثی در پایان با اشاره به نزدیک شدن به روز 13 آبان گفت: بد نیست بدانید که امریکا در طول 25 سالی که در ایران حاکمیت داشت فقط در تعیین وزیر وزرا و اعزام مستشار دخالت نداشت بلکه بر روی بحث فرهنگی و اطلاعاتی خود در ایران نیز تاکید ویژه ای داشت به گونه ای که دراین 25 سال، انجمن فرهنگی امریکا و ایران، موسسه فرانکلین در زمینه نشر کتاب، راه اندازی برنامه تلویزیونی ارتش امریکا، نظارت بر کتاب های درسی و مجلاتی مثل پیک، تاسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، روزنامه آیندگان و .... را برای نفوذ بیشتر خود در ایران راه اندازی کرد و اگر فیلمسازانی بخواهند در مورد این شبیخون فرهنگی فیلم هایی تولید کنند اتفاقا اسناد این مسائل موجود است و این ها مضامینی است که متاسفانه از دید فیلمسازان ما پنهان مانده است.