تهران: لزوم انتقال مفاهیم دفاع‌مقدس از طریق زبان سینما/ حاتمی‌کیا شیفته سینمای کلاسیک آمریکا

به گزارش حلقه وصل، نود و چهارمین برنامه سینما روایت با توجه به برگزاری جشنواره فیلم مقاومت در روزهای آینده با حضور طهماسب صلح جو و کارگردانان و تهیه کننده فیلم اپیزودیک «مادر ، پدر ، پسر» به آسیب شناسی فیلم های دفاع مقدس اختصاص یافت. این نشست با حضور طهماسب صلح جو منتقد سینما ، علی ثقفی کارگردان اپیزود «مادر» ، یوسف یزدانی کارگردان اپیزود «پسر» ، نقی نعمتی تهیه کننده برگزار شد.

در ابتدا «طهماسب صلح جو» منتقد سینما با بیان اینکه معتقدم مهمترین بخش آسیب شناسی سینمای ما و بویژه سینمای دفاع مقدس ، توجه به ارزش و جایگاه تصویر و صدا است که متاسفانه این عنصر از سوی فیلمسازان ما چندان جدی گرفته نمی شود گفت: اینگونه فیلم ها بیشتر تلاش می کنند تا فقط به مخاطب پیام بدهند و حرفهای خوب بزنند این درحالی است که حرف خوب هنگامی به خوبی به مخاطب منتقل می شود که به درستی بیان شود. لذا بر این باورم که سینما، هنر تصویر و صداست و فیلمسازان بزرگ دنیا بیشترین تلاش خود را بر روی این دو بخش متمرکز کردند.

اهالی سینما موظفند دفاع مقدس را جدی بگیرند

وی افزود: همواره دفاع مقدس دارای احترام است و لازم است تا اتفاقات دفاع مقدس از طریق هنر و زبان سینما به نسل های آینده منتقل شود. به همین منظور معتقدم اهالی سینما موظفند تا موضوعات دفاع مقدس را جدی بگیرند.

این منتقد سینمایی خاطر نشان کرد: اگر بحث دفاع مقدس در امریکا اتفاق می افتد مطمئن باشید که آنان هیچگاه نام آن را دفاع مقدس نمی گذاشتند بلکه به آن ژانر فیلم جنگی می گفتند و مثل ما ، صفت و تعارف به آن اضافه نمی کردند  چرا که معتقدند حالا که یک اتفاقی در واقعیت افتاده پس آنان باید از این رویداد استفاده کرده و درباره آن فیلم بسازند و فیلم آنان هم ، هیچ تعهدی به واقعیت ندارد و قرار نیست که فیلم در همان جاده ای حرکت کند که اتفاق در آن روی داده است.

به فیلم های دفاع مقدس به چشم ژانر فیلم جنگی نگاه کنیم

وی تصریح کرد: اگر به فیلم های دفاع مقدس به چشم ژانر فیلم جنگی نگاه کنیم خیلی از مشکلات ما در این حوزه حل خواهد شد. با وجودی که سینمای جنگ از سال 60 در کشور شروع شده و فیلمسازان زیادی فیلم های جنگی ساختند اما کمترین فیلم ها در این حوزه به یاد مخاطبین مانده است . این درحالی است که وقتی نامی از سینمای جنگ می آید ما تنها به یاد فیلم های  حاتمی کیا، رسول ملاقلی پور، درویش و کمال تبریزی می افتیم.

ابراهیم حاتمی کیا شیفته سینمای کلاسیک امریکا است

طهماسب صلح جو با اشاره به ابراهیم حاتمی کیا تاکید کرد: شاخص ترین فیلمسازی که در مورد جوهره دفاع مقدس توانسته است  به خوبی فیلم بسازد ابراهیم حاتمی کیا است. اگر چه او خودش شیفته سینمای کلاسیک امریکا است اما در فیلم های او چیزهای وجود دارد که تنها متعلق به خودش و از جنس سینمای خودش است.

حاتمی کیا هیچگاه چهره دشمن را از نزدیک نشان نمی‌دهد

وی افزود: ما در فیلم های حاتمی کیا هیچگاه چهره دشمن را از نزدیک نمی بینیم و همیشه آنان را از دور نظاره گر هستیم و بیشتر آدم های خودمان را می بینیم چرا که او معتقد است که این ما هستیم که باید در جنگ پخته شویم نه دشمن. من زمانی که حاتمی کیا، فیلم برج مینو را ساخته بود با او مصاحبه ای کردم و پرسیدم چرا شما عراقی ها را از نزدیک نشان نمی دهید و او جواب عجیبی به من داد و گفت زمانی که من در جبهه بودم همیشه به این فکر می کردم اگرمن در جنگ با یک عراقی روبرو شوم آیا دلم می آید که او را بُکشم؟ آدمی مثل او با چنین طرز نگاهی است که وقتی فیلمی می سازد جانش، روانش و اندیشه اش را وارد اثر هنری خود می کند و برای همین است که فیلم های او بر دل می نشیند و او را در سینمای جنگ، یگانه جلوه می دهد.

مستقیم گویی و شعارزدگی؛ آسیب اصلی سینمای دفاع مقدس

یوسف یزدانی کارگردان اپیزود «پسر» گفت: یکی از آسیب های اساسی سینمای دفاع مقدس «مستقیم گویی و شعارزدگی» است و باید دست فیلمسازان این حوزه بازتر باشد تا ایده های خودشان را که معمولا از شعارزدگی به دور است را تولید کنند. گاهی اوقات فیلم های دفاع مقدسی ساخته می شود که منطق بیرونی ندارند و منطق  درون داستان آن نیز ضعیف است و به همین دلیل است که مخاطب نسبت به این نوع فیلمها گارد می گیرد.

مسئولین، دفاع مقدسی را که خودشان می پسندند را توصیه می کنند

این کارگردان اضافه کرد: معتقدم کار فیلمسازان، شعار دادن نیست و اگر این اتفاق رخ بدهد بی شک مخاطب آن فیلم را پس خواهد زد. از سوی دیگر نیز، مدیران سینمایی ما همیشه تاکید دارند که دفاع مقدس را به شیوه ای که آنان می پسندند تولید شود در حالی که فیلمسازان باید در انتخاب مضامین دفاع مقدس آزاد باشند.

عمده مشکل سینمای دفاع مقدس «هنرمندان» هستند/ دست دولت در دهان سینمای دفاع مقدس است

نقی نعمتی تهیه کننده فیلم «مادر، پدر، پسر» با اشاره به موضوع دفاع مقدس؛ عمده مشکل حال حاضر سینمای دفاع مقدس را خود «هنرمندان» عنوان کرد و گفت: دلیلش هم این است که هنرمندان خیلی راحت به حرف های مدیران تن می دهند به این دلیل که شاید نیازهایشان تامین شود و متاسفانه دست دولت در دهان سینمای دفاع مقدس است و بزرگترین آسیب این نوع سینما از همین جا شروع می شود به جز چند هنرمند شاخص در این زمنیه ، بقیه فیلمسازان به آنچه که می سازند اعتقادی ندارند و بی دلیل نیست که فیلم ها یشان روح ندارد و شعاری است.

برخی از فیلمسازان دفاع مقدس ویلاهایشان را هم خریدند

این فیلمساز و تهیه کننده فیلم های دفاع مقدس ادامه داد: دفاع مقدس برای خیلی از هنرمندان آنقدر امکاناتی ایجاد کرده به طوری که همه آنان ، ویلاهایشان را هم خریدند و بارشان را هم بستند. لذا زمانی که این هنرمندان ، ویلاهایشان را فروختند و پول آن را صرف ساخت فیلم های دفاع مقدس کردند بدانید که آن فیلم، مخاطب خواهد داشت و آن هنرمند، دلش برای ارزش ها می تپد.

نباید همه چیز را اعتقادی و آسمانی ببینیم

وی اظهار داشت: موضوعی که باعث شده سینمای دفاع مقدس رو به افول برود این است که ما همیشه هر پدیده ای را اعتقادی می کنیم و همه چیز را آسمانی می بینیم و این امر خیلی خطرناکی است. اگر ما به جای سینمای دفاع مقدس ، می گفتیم سینمای ژانر جنگ و نسخه نمی پیچیدیم الان وضعیت این سینما بهتر بود اما الان که از نام دفاع مقدس استفاده می کنیم اگر فیلمسازی بخواهد آن را نقد کند او را متهم به بی حرمتی نسبت به دفاع مقدس می دانیم در حالی که نقد با بی حرمتی به تقدسات متفاوت است.

به گفته وی ، یکی از دلایل موفقیت سینمای حاتمی کیا این است که فیلم های او دارای روح زمانه امروزی است.

«از کرخه تاراین» ماندگارترین سکانس‌های  سینمای دفاع مقدس

طهماسب صلح جو نیز در بخش دیگری از صحبت های خود ، یکی از سکانس های ماندگار سینمای دفاع مقدس را سکانسی از فیلم «ازکرخه تا راین» یاد کرد و گفت: در این فیلم، شخصیت اصلی فیلم در کنار رود راین با خدای خودش حرف می زند و گلایه می کند و ما در این صحنه با یک تراژدیک ناب روبرو هستیم  اگر هر جایی از این تراژدی قطع شود حتما فیلم خراب خواهد شد اما اتفاقی که در این صحنه می افتد این است که یک مرد مست خارجی که یک بطری مشروب در دست دارد وارد صحنه می شود و انگار با قهرمان قصه ، هم نوایی می کند و تراژدی یک مرتبه جای خودش را به کمدی می دهد و به نوعی ، عنصر کمدی ؛ تراژدی را کامل می کند و به کمال می رساند و جالب است که مسئولین تلویزیون به هنگام پخش این فیلم ، این صحنه را به دلیل بطری مشروب سانسور کرده بودند! درحالی که ما نیاز به اینگونه صحنه ها داریم تا درام شکل بگیرد و اگر فیلمسازان ، ذوق هنری داشته باشند پیشرفت خواهند کرد.