تهران: انقلاب اسلامی یک پدیده جهانی است/ برنامه «راز» فرصتی است برای نشان دادن ظرفیت جوان‌های انقلابی

سرویس دریچه: نادر طالب‌زاده با وجود مصائب و مشکلات جسمی که برایش سال گذشته پیش آمد، در شب‌های مبارک ماه رمضان، مثل یک جوان بیست چند ساله برنامه راز را با انرژی صد چندانی اجرا می‌کند. با این پیرکهنه‌کار عرضه هنر انقلاب و  اهرم موثر جریان رسانه‌های انقلابی در پشت صحنه برنامه راز، به بهانه حضور پر شورش، گپ کوتاهی زدیم.

شما به عنوان پرچمدار جریان متفکر بدنه اصلی هنر انقلاب به حساب می‌آیید. اما نکته مهم این است که شما از معدود افراد بدنه جریان انقلابی هستید که جریانات روشنفکری نسبت به شما کاملا سمپات هستند. شما قدرت این را دارید که مرزهای سیاسی میان اقشار مختلف هنری را کمرنگ کنید. مثلا فرزندان انقلابی شما با تاثیر پذیرفتن از مشی هنری شما، دارند مستندهای انقلابی شاخصی می‌سازنند اما از سوی دیگر فیلمسازانی مثل مهرجویی و کیمیایی، رضا میرکریمی به شما علاقه وافری دارند؟ با چه جادو و اهرمی این مرزهای خاص را کمرنگ می‌کنید و گفتمان برنامه‌ها راز فراگیرتر می‌کنید؟

طالب زاده : انقلاب اسلامی یک پدیده جهانی است نه ایرانی و متعلق به همه. سن من هم کم نبود که قاطی انقلاب شدم. بیست و پنج شش سالم بود و در غرب زندگی می‌کردم وقتی انقلاب به وقع پیوست. توانستم چیزهایی را ببینم که هم سن و سالان شما، شاهد نبودند. لذا در برنامه راز معتقدم که باید مخاطب عام را در نظر گرفت و حرف حق را بیان کرد و حرف حق آنقدر باید جذاب  و مستند باشد که  همه اقشار و طیف‌ها را جذب کند. 

 معمولا در این قسمت با دوستان و همفکرانی که داریم همین خط را از خیلی سال پیش داریم دنبال می‌کنیم و همیشه هم با همین روال جلو رفتیم. اگر نقدی مذهبی به بانک و مسائل اقتصادی هست، بی پروا مطرح می‌کنیم اگر کوتاهی هست نسبت به یک طیفی که آدمهای وطن پرستی هستند ولی عقب افتادند، سعی در جبرانش خواهیم داشت. این جذب کردن و پرهیز از دسته‌بندی‌های گفتمانی رسالت و اصالت کار ما بوده است تا مخاطب را جذب کنیم.

با توجه به تبحر خاص شما در حوزه سینما، برنامه «راز» کمی مضمون شمول‌تر است، یعنی همه چیز در آن می گنجند. شما به صورت خاص از نظر تئوری بنیان‌گذار، مباحث سینمایی کلانی هستید. یکسری از مخاطبان شما با توجه به اثری که از خودتان در اوایل هشتاد گذاشتید، انتظارات تخصصی‌تری از شما دارند. من به صورت خاص دارم راجع به برنامه سینمایی «سینمایک» با نظارت خاص «مجید شاه حسینی» حرف می‌زنم. مثلا در همان مجموعه برنامه تحلیل فیلم «سیزدهمین سلحشور» (جان مک تیرنان) توسط شما، برای نسل سومی‌ها سبب خلق یک گفتمان راهبردی در حوزه سینما بود.  شما را با تحلیل های خاص در حوزه سینمای جهان می شناسند و همیشه از شما انتظار داشتند یک برنامه سینمایی مستقل از برنامه راز داشته باشید؟

طالب زاده : سنگرهای دیگرخالی بود و سربازی برای جنگیدن نبود و حوزه‌های دیگر مغفول ماند. این کار را باید آن زمان انجام می‌دادم. این حرف را بارها زدم - اما حرف حق را چندباری باید گفت، اشکالی ندارد-  هیچ کس نیامد بگوید نظام بانکداری ما ربوی است و ما این موضوع را در برنامه «راز» برای اولین بار مطرح کردیم. این گفتمان در واقع از برنامه راز شکل گرفت. چون نظام بانک‌های ما همه ربوی هستند. یا اینکه هیچ کس نگفت که ایران یکی از مالیات گریزترین کشورهای جهان است و متمولین اصلا مالیات نمی‌دهند، وقتی این مصادیق گفتمانی عدالت طلبانه روز زمین مانده، من برای چی باید دنبال مقوله سینما و آموزش سینما بروم.

در شرایط کنونی به نفع مردم است که این موضوعات خاص مطرح شود. کسی که سالی ۱۰۰ میلیارد تومان درآمد دارد، چهل میلیارد از آن در قالب مالیات باید به عمران کشور اختصاص پیدا کند. همه قسر در می روند، من بروم دنبال سینما و ... .

آن بچه جقله‌ای که پشت پورشه نشسته است از کجا آمده است؟ در هیچ کشوری در دنیا چنین وضعیتی وجود ندارد. شما در هر کشوری ماشین گرانقیمت می‌بینید درخواهید یافت که مرد مو نقره‌ای سن و سال داری  پشت رل نشسته است و دارد رانندگی می‌کند. یک عمری کار کرده و بالاخره سوار یک ماشین خوب می شود. این بچه پولدارها یکدفعه از کجا آمدند؟به خاطر مالیات‌هایی است که نمی دهند! در ایتالیا برای ردگیری کسانی که از پرداخت مالیات فرار می کنند، ردشان را با لامبورگینی و مازراتی‌هایی که سوار می شوند، می زنند، چنین مصدایقی را ما در برنامه «راز» به صورت صریح مطرح کردیم .

ما یک مسئله طبی سنتی داریم و اصلا در تلویزیون راجع به این مقوله حرف زدن ممنوع بود. اصلا حق نداشتی واژه حجامت را بکار ببری.  با این وضعیت و هزار موضوع مغول مانده من الان راجع به سینما چه چیزی بایم و بگویم. این مسائل گفته نشده بود و  روی زمین مانده بود.

پس چرا به مستندسازان حقیقت جو در برنامه‌اتان اینقدر فضا می دهیداگر سینما مسئله اصلی شما نیست؟

طالب زاده:  بچه‌های جوان حقیقت جو، مستندسازان خوبی هستند و اینها فضایی برای روی آنتن رفتن و حرف زدن نداشتند. برنامه راز فرصتی بود که اینها بیاییند بنشینند و حرف بزنند تا ظرفیت جوان‌های انقلابی نشان داده شد. همان غفلتی که در قدیم مرتکب شدیم. شهید آوینی یکی از بهترین جوانان دوران خودش بود که دیده نشد و قایمش می‌کردند تا دیده نشود!

در معرفی مستندسازان معکوس جریانی است که در مورد شهیدی آوینی اتفاق افتاد. الان شبکه مستند، افق، خبر و ....  به تاسی از برنامه راز دارند همین کار را انجام می‌دهند. بچه‌ها و دوستان کار می کنند و دارند جلو می روند.

این همه انرژی از کجا می روید ؟

طالب زاده: الحمدالله ... مثل شما ... همه به یک اندازه انرژی داریم ... .  واقعیت این است که تیم خوبی دارم. بچه هایی که همه بیست و پنج سالی است که داریم باهم کار می کنیم.

در حوزه فرهنگ، افراد معمولا قائل به «کارِ گروهی» و جمعی کار کردن نیستند!

طالب زاده: من به تیمی کار کردن معتقدم. یعنی تیمی داریم و از پراکندگی تیم دلم می‌سوزد. برخی موانع و مشکلات سبب می شود این تیم همیشه کنار هم نباشد.  شاید اگر برخی اعضای تیم با ما بودند برخی مشکلات مرتفع می‌شد.

چرا راز مثل گذشته استمرار ندارد؟

طالب زاده: این بیست برنامه رازی که الان دارم اجرا می کنم به خاطر این است که شش هفت ماهی است که نفس دارم. من پارسال این موقع توی «سی سی یو» بودم و هر شب با اکسیژن می‌خوابیدم. یعنی ده بار «سی سی یو» رفتم. الان شش هفت ماهی است که الحمدالله و به شکرانه پروردگار با همین دعای مردم حالم بهتر شده و آخر شبی حین اجرای برنامه راز نفس دارم.

وقتی حالم خوب شد به دوستان گفتم که حتما برنامه را بسازیم و بیست تا برنامه تولید کنیم. این برنامه‌ها با موضوعاتی که در آن مطرح می‌شود از عقب ماندگی ها و اولویت‌های نخست راز به شمار می‌رود. می‌خواستیم این برنامه‌ها را بسازیم و فرصتی فراهم نشده بود. مثلا من با «حسین دهباشی» بیست سالی است رفت و آمد داریم و همکار ماست. هیچگاه روی آنتن تلویزیون نیامده بود. چقدر هم کار کرده است. خیلی جاها سوءتفاهماتی هم بوجود آمده، باید دیده می شد، کارش دیده می شد، راکوردش دیده می شد.

حتی مجموعه مستندات ایشان  با عنوان « تاریخ شفاهی دوره پهلوی» باید در موردش حرف زده می شد.

طالب زاده:  بله حتما و نکته من این است که این مجموعه مستند را برای چی ناقص پخش کردند؟خودش با حضور در برنامه این مسئله را باز نکرد و نمی‌خواست چیزی بگوید که تلویزیون را زیر سئوال ببرد یا گروهی که نسبت به او اثرش غفلت کردند .

«تاریخ شفاهی دوره پهلوی» بر مبنای تفکر اصیلی ساخته شد.دهباشی رفت دنبال کسانی که در غرب زندگی می کنند و خیلی پیر شده‌اند تا از آنها بپرسد که در دوره شما چه اتفاقی افتاد. اکثر این کسانی که در مجموعه مستند «تاریخ شفاهی دوره پهلوی» با آقای دهباشی  گفتگو کرده اند برای من ناشناخته بودند در سفر حسین دهباشی برای تهیه این مستندسه چهار ماه اول هم با هم بودیم و سپس از هم جدا شدیم و وقتی به ایران بازگشتیم ایشان چندین سال خارج از کشور ماندند تا ساخت این مجموعه تمام شد.

از این دوره از برنامه راز کدامیک از برنامه ها برای شما جذابتر بود؟

همه برنامه‌های این دوره جدید را دوست دارم. روی برنامه ها خیلی فکر کردیم و برای هر برنامه‌ای چندین جلسه نشست گذاشتیم و با دوستان خیلی وقت می‌گذاریم و فکر می‌کنیم و خیلی به هیجان می آیم. اتفاقاتات قبل از برنامه خیلی مهیج تر از خود برنامه است.

مثل جلسه ای که یک مصاحبه با یک دوربین خیلی ساده  - بدون میکروفن - از آقای میرکریمی - مهمان برنامه چهاردهم - مصاحبه گرفتیم که خیلی جذاب بود و درباره مطالبی که مطرح شد مفصل صحبت کردیم.

منبع: مشرق