تهران: مخالفت با اکران فیلم «ماه گرفتگی» در زمان انتخابات!

سرویس حاشیه نگاری: شامگاه یکشنبه 3 اردیبهشت، یکصد و نهمین جلسه از سری برنامه های «سینماروایت» که نخستین جلسۀ این برنامه در سال جدید بود به اکران، نقد و بررسی فیلم سینمایی «ماه گرفتگی» با حضور سید مسعود اطیابی (کارگردان)، هادی انباردار (تهیه کننده)، محمد تقی فهیم (منتقد) و رسول شادمانی (مجری) اختصاص یافت.

ژست بی‌طرفی نمی‌گیرم

در ابتدای نشست این فیلم رسول شادمانی به نقد و موضع تُند مسعود فراستی در برنامه هفت در خصوص «ماه گرفتگی» که در حرکتی ابتکاری پیش از نمایش فیلم در «سینماروایت» برای حاضرین پخش شده بود اشاره کرد و پیرامون آن از کارگردان فیلم توضیح خواست که «مسعود اطیابی» پاسخ داد: معتقدم کسانی که قصد بهره برداری از انقلاب را دارند به هنگام نقد این فیلم دچار عصبیت می شوند و شاید هم حق دارند! چون فیلم باب میل آنها ساخته نشده است.

وی افزود: موضع من نسبت به اتفاقات سال 88 همین فیلمی بود که دیدید و این سخن به معنای بی طرفی نیست. ژست بی طرفی هم نمی گیرم. ضمن اینکه بی طرفم نیستم بلکه طرفدار حق، نظام، مردم و کشورم هستم و ازهیچ جناحی هم طرفداری نمی کنم.

کشور را به تندروها نمی‌دهیم

اطیابی با بیان اینکه من اصلا ترسو نیستم و اتفاقا در این موضع خیلی شجاع هستم ادامه داد: فکر می کنم آنان که بیمارند و کشور را فقط برای جناح خودشان می خواهند باید در نگاه شان تجدید نظر کنند. من اگر دگرباره فیلمی با این موضوع بسازم باز هم همین نظر را خواهم داشت. علیرغم اینکه در این فیلم، خیلی اذیتم کردند و اگر هر کسی به جای من بود حتما ابراز پشیمانی می کرد. اما اگر فکرمی کنند ما عقب نشینی می کنیم و کشور را به دست تندروها می دهیم – از هر جناحی – اشتباه می کنند.

فیلم را در شرایط سخت شروع کردیم

«هادی انباردار» تهیه کننده فیلم «ماه گرفتگی» نیز در این برنامه با بیان اینکه ما از ابتدا در شرایط سخت تولید این فیلم را شروع کردیم اظهار داشت: این اولین نمایش عمومی فیلم بعد از نسخه ارائه شده به جشنواره فیلم فجر می باشد که با نظر کارگردان، حدود 6 دقیقه از فیلم کم شده و این نسخه برای اکران عمومی ارائه خواهد شد.

این تهیه کننده سینما یادآور شد: پیش تولید این فیلم در سال 94 انجام گرفت و قرار بود درجشنواره همان سال نمایش داده شود اما آنقدر تولید آن دست خوش اتفاقاتی عجیب شد که حتی مدتی تعطیل شد ولی در نهایت ساخته شد و من سعی کردم تمام نقطه نظرهای کارگردان در فیلم لحاظ شود.

 اولویت آقایان فراستی و افخمی، اولویت فرم بر مضمون است

«محمد تقی فهیم» منتقد سینما هم در مورد فیلم «ماه گرفتگی» گفت: درباره این فیلم می توان از دو منظر حرف زد یکی در بحث موضوع و مضمون و دیگری بحث ساختار و فرمیک اثر است. باید این دو موضوع را به صورت جداگانه دید و اگر به صورت جداگانه بحث شود شاید به نتیجه مورد نظر آقای فراستی نرسیم چون مسائلی را که آقایان فراستی و افخمی و دوستانشان پیگیری می کنند بحث «فرم» است و اولویت آنها اولویت فرم بر مضمون است. لذا بی جهت نیست که از نظر آنها هیچ  زیباشناسی خلق نمی شود مگر اینکه از طریق فرم اتفاق بیفتد.

سینمای ایران، سینمای خنثی و بی‌خاصیتی است/ تنزل نقش دولت در حد کمپانی‌های فیلمسازی

این منتقد سینمایی اضافه کرد: من در عین حالی که قائل به فرم هستم اما معتقدم نمی شود فرم را از محتوا جدا کرد. اگر قرار باشد به فیلم «ماه گرفتگی» از منظر ساختمان اثر نگاه کنیم حتما جای بحث دارد و ضعف هایی در فیلم وجود دارد اما ما در مورد سینمایی صحبت می کنیم که معمولا سینمای خنثی و بی خاصیتی است و همه چیزش شده «فروش» نه «مخاطب». ما امروز در مورد سینمایی صحبت می کنیم که بودجه های دولتی و نهادهای وابسته به دولت، هزینه های آن را تامین می کنند و گویا دولت به کمپانی های فیلمسازی تبدیل شده است و به همین دلیل است که ما شاهد تولید فیلم هایی هستیم بود که حرفی برای گفتن ندارند. واقعا در جشنواره فیلم فجر سال گذشته چه فیلم ماندگاری ساخته شد؟ مخاطب الان چه فیلمی از این جشنواره را به یاد دارد؟! لذا معتقدم ساخت فیلم هایی مثل «ماه گرفتگی» در چنین شرایطی که سینمای ما بسر می برد جای امیدواری است اما معتقدم آقای اطیابی می بایست در خصوص ساختار فیلم کمی جسورانه تر عمل می کرد. یعنی آدم وارد آب نمی شود و اگر شد نباید از خیس شدن بترسد.

ماه گرفتگی جدی‌ترین اثر سینمایی در سال های اخیر

وی درعین حال تاکید کرد: اما این فیلم در جای خودش، جدی ترین اثری است که در سال های اخیر بعد از فیلم قلاده های طلا ساخته شده است.

این را بر این اساس می گویم که ما در سینمای فعلی کشور سالانه شاهد تولید قریب به 80 فیلم سینمایی هستیم که 90 درصد آنان در یک لوکیشن ثابت با چند بازیگر دختر و پسر ساخته می شوند و به مسائلی می پردازند که به هیچ عنوان اولویت و دغدغه کشور نیست. بنابراین اینجاست که ساخت فیلم هایی مثل «ماه گرفتگی» اهمیت پیدا می کند.

من به فیلمنامه متعهد بودم اما معمولا کارگردان سهمی در ساخت دارد

اطیابی در پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر اینکه شما به عنوان کارگردان تا چه اندازه در روند تولید به فیلمنامه وفادار بودید؟ گفت: من به فیلمنامه متعهد بودم اما معمولا کارگردان سهمی در ساخت دارد و نگاه خودش را در فیلم لحاظ خواهد کرد. بنابراین سعی کردم به لحاظ صحنه پردازی مطابق با فیلمنامه عمل کنم اما پرداختی هم خودم داشتم و چند دیالوگ خاص فیلم هم متعلق به خود من است. ضمن اینکه آقای هاشم زاده مشاور بازنویسی فیلمنامه بودند.

عمده مشکل فیلم به «فیلمنامه» بر می گردد/ مخاطب با قهرمان همذات پنداری نمی‌کند

در ادامه، فهیم با اشاره به بحث فیلمنامه در این فیلم گفت: مشکلاتی که در فیلم وجود دارد عمدتا به فیلمنامه مربوط می شود. فیلمنامه در اساس یک اشکال محوری دارد و آن هم دیده نشدن چهره شخصیت اصلی فیلم است. لذا چنین فیلم هایی در فرم باعث می شوند که مخاطب نتواند در فضای فیلم قرار بگیرد و نتواند با قهرمان همذات پنداری کند. برای همین هم هست زمانی که کارگردان در سکانسی که کامبیز دیرباز دست هادی را که کشته شده می بوسد و قرار است یک صحنه دراماتیک ایجاد شود و اشک تماشاگر را در بیاورد هیچ احساسی در تماشاگر ایجاد نمی شود. چرا که مخاطب هادی را ندیده و با او ارتباطی نداشته است و این یکی از ضعف های فیلمنامه محسوب می شود. ولی در مرحله اجرا معتقدم که کارگردان خوب کار کرده است به جز بخش پایانی که من این بخش را دوست ندارم و آقای اطیابی می توانست آن را تغییر بدهد که نظر خود ایشان  این نیست.

 متاسفانه در موعود مقرر شاهد بازی‌های اکران بودیم!

شادمانی در این بخش و با اشاره به حواشی اکران عمومی این فیلم، خطاب به اطیابی پرسید؛ شما قبلا اعلام کرده بودید که اکران عمومی فیلم در ایام انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود اما این اتفاق نیفتاد، ضمن اینکه برخی مدیران و دست اندرکاران حوزه اکران مدعی هستند که از سوی شما اقدامی برای اکران عمومی صورت نگرفته است؟ اطیابی پاسخ داد: ما پروانه نمایش این فیلم را قبل از عید نوروز دریافت کردیم و تقاضای من به صورت رسمی برای اکران در ایام نوروز بود و اصلا اکران دوم نوروز مد نظر من نبود. ولی مسئولین حوزه هنری، وزارت ارشاد و صاحبان فیلم معتقد بودند که اکران دوم و همزمانی اکران با انتخابات ریاست جمهوری بهتر است. درحالی که همۀ حرفه ای های سینما می دانند که اکران دوم نوروز، بدترین اکران سال است. با اینحال ما باز این ایام را پذیرفتیم اما متاسفانه در موعود مقرر شاهد بازی های اکران بودیم! گفتند حالا صبر کنید انتخابات تمام شود و ... و با بهانه های مختلف ما را به این و آن پاس کاری کردند!

مخالفت رئیس سازمان سینمایی با اکران فیلم در زمان انتخابات

این کارگردان ادامه داد: صریح‌ترین پاسخ را آقای حیدریان رئیس سازمان سینمایی به من دادند و طبق جلسه‌ای که با ایشان داشتم از فیلم دفاع کردند و به من گفتند ای کاش ایام نوروز، فیلم را اکران میکردید. ایشان با اکران در ایام انتخابات مخالف بودند و من با شناختی که از تجربه و آگاهی ایشان نسبت به سینما دارم می‌دانم که نظر ایشان در مورد اکران مغرضانه نیست. لذا توصیه آقای حیدریان را پذیرفتم و قرار شد که یکی دو روز دیگر به من جواب بدهند که تا الان پاسخی داده نشده است!

خیلی‌ها فکر می‌کنند بودجه این فیلم چند میلیاردی است !

در پایان هادی انباردار به نقش اطیابی در شکل گیری فیلم و نیز بودجه اختصاص یافته به این فیلم اشاره کرد و گفت: اساس اصلی فیلمنامه این فیلم آپارتمانی بود اما با تدابیری که آقای اطیابی برای فیلمنامه در نظر گرفت فضاهای دیگری به فیلمنامه افزوده شد. ضمن اینکه بودجه این فیلم، یک بودجه معمولی بود. خیلی ها فکر می کنند ما برای تولید این فیلم بودجه چند میلیاردی در اختیار داشتیم! این درحالی است که ما پیش تولید یک ساله داشتیم که بسیاری از بودجه فیلم در آن زمان هزینه شد و ما در اصل دچار محدودیت بودجه نیز بودیم.