سرویس سیاست حلقه وصل - رئیس جمهور در روزهای گذشته، نکته قابل تأملی را بیان کرد. روحانی- ۷ اردیبهشت- در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: «اگر کسی خودش را در برابر کرونا ببازد این کرونا پررو می‌شود، مانند این ابرقدرت‌ها؛ شما در برابر ابرقدرت‌ها خود را ببازید او پررو می‌شود اما اگر با نشاط بایستید فرار می‌کند، رفتار کرونا مشابه آنها است».
آقای روحانی تلویحا به این مسئله اشاره کرده که اگر در مقابل نظام سلطه، مقتدرانه بایستیم، طرف مقابل عقب نشینی می کند، اما اگر واکنش منفعلانه نشان دهیم، طرف زورگو، گستاخ تر می شود.
درس برجام
متاسفانه یکی از نقاط ضعف دولت روحانی این بود که در مقابل کشورهای سلطه گر غربی از موضع ضعف برخورد می کرد. این رویکرد منفعلانه، خسارات زیادی در پی داشت. عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و یکی از اعضای ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای در دولت روحانی چندی پیش صراحتا اذعان کرد که یکی از درس های برجام این بود که مقاومت، بهتر از رویکرد فعلی دولت در سیاست خارجی جواب می دهد.
آقای روحانی در اظهارنظر اخیر تاکید کرده است که تا زمانیکه جلوی ابرقدرت‌ها خودمان را ببازیم، پُررو می‌شوند. به این اظهارات توجه کنید:
- با شعارهای توخالی نمی شود مقابل ابرقدرت‌ها بایستیم، باید همراه شویم. (روحانی، مرداد ۹۵)
- آیا فکر کردید آمریکا که می‌تواند با یک بمب تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیاندازد از سیستم دفاعی ما می‌ترسد؟ آیا واقعاً به خاطر قدرت نظامی، آمریکا جلو نمی‌آید؟ .(محمدجواد ظریف، آذر ۹۲)
- دولت در شرایطی کار خود را آغاز کرده است که با یک خزانه خالی و انبوهی از بدهکاری رو به روست.(روحانی، مهر ۹۲)
- آمریکایی ها کدخدای ده هستند، با کدخدا بستن راحت تر است. (روحانی، اردیبهشت ۹۲)
- رسیدن به هر نوع توافقی، بهتر از عدم توافق است.(ظریف، شهریور ۹۳)
- هر روز فشار آمریکایی‌ها بر جمهوری اسلامی ایران و فعالان اقتصادی اضافه شده است...آمریکایی ها مرتب فشار وارد کرده‌اند و حتی کشورهای دوست ما هم جرات خرید نفت از ما را ندارند...آمریکایی‌ها مهم‌ترین محصولات صادراتی مثل پتروشیمی را شناسایی کرده‌اند و آنها را در لیست تحریم قرار داده‌اند... همچنین کل شرکت‌های حمل‌ونقل دریایی در ارتباط با ایران و همچنین بیمه‌ها که کشتی‌ها را بیمه می‌کنند، تحریم کرده‌اند و کل نظام بانکی کشور را تحریم کرده‌اند و به‌معنای واقعی تمام گلوگاه‌های فعالیت اقتصادی کشور را در طول یکی، دو سال گذشته بسته‌اند. (اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور، آذر ۹۸)
- فشارهای اقتصادی غوغا می‌کند. مثلاً حقوق من تا یکسال پیش به عنوان یک استاد دانشگاه، حدود ۳۰۰۰ دلار در ماه بود، الان به ۷۰۰ دلار رسیده است. این واقعاً فشار اقتصادی است.(علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، آذر ۹۷)
- درآمد کشور به یک سوم کاهش یافته است. واقعیت این است که "منابع محدود" است.(محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، آذر ۹۷)
- باور کنیم که طوفان تحریم‌ها نزدیک‌تر شده است. (حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر سابق بهداشت، تیر ۹۷)
این قبیل اظهارات منفعلانه، درسال های اخیر بارها از سوی مقامات ارشد دولت بیان شد. اظهاراتی که با ارسال پالس ضعف به دشمن، طرف مقابل را به تشدید فشار تشویق کرد.
وقتی یک مقام ارشد دولتی به طرف مقابل پیغام می‌دهد که شما کدخدا هستید، در حقیقت تاکید دارد که ما رعیت هستیم. حال یک سؤال: آیا کدخدا و رعیت از موضع برابر مذاکره می‌کنند!؟ آیا امتیازهای کدخدا و رعیت برابر است؟ !
تعامل با فروشنده بدهکار
از سوی دیگر اظهارنظر خلاف واقع روحانی مبنی بر «خالی بودن خزانه» و همچنین اظهارنظر تأمل برانگیز ظریف مبنی بر «امضای هر توافق، بهتر از عدم توافق» و دیگر اظهارنظرهای مشابه، تیم مذاکره کننده را از قدرت چانه زنی و مذاکرات پایاپای محروم کرد. بدین ترتیب، جنگ مذاکراتی، آغاز نشده مغلوبه شد و به توافقی نامتوازن و ناهمزمان در اجرای تعهدات انجامید و نتیجه آن «دستاورد تقریباً هیچ» برای مردم ایران بود.
رفتار منفعلانه دولت آقای روحانی در سیاست خارجی، به گونه ای مشهود بود که رادیو فرانسه در تحلیل آن نوشت: «ارزیابی غرب از وضعیت کنونی دولت روحانی، تعامل با فروشنده بدهکار و مشتاقی است که خود را ناگزیر از فروش حقوق ملی می‌بیند. بر پایه این جمع‌بندی اگر خریدار صبور باشد، شرایط فروشنده را دشوارتر می‌کند و در همان حال قیمت فروش را کمتر خواهد کرد».
ظریف در اوج مذاکرات هسته ای گفت «هر توافقی، بهتر از عدم توافق است». دقیقا در همان مقطع، جان کری، وزیر خارجه دولت اوباما گفت «توافق نکردن، بهتر از توافق بد است».
پس از امضای برجام، دولت روحانی پیشاپیش تمام تعهدات خود را یکطرفه و با عجله- در ظرف ۲ ماه انجام داد. این شتابزدگی، تعجب رسانه های خارجی را در پی داشت.
پس از آن دولت روحانی، علیرغم نقض مکرر برجام توسط آمریکا و اروپا، در توافق ماند و تعهدات خود را همچنان ادامه داد.
بنابراین دولت در سه گام «امضای هر توافق، بهتر از عدم توافق»، «اجرای برجام به هر قیمت» و «ماندن در برجام به هر قیمت»، این پالس را به آمریکا داد که هیچ گزینه ای به جز برجام ندارد.
این رویکرد منفعلانه، این پیغام را به طرف مقابل می‌دهد که تیر تحریم‌ها و فشارها و عهدشکنی‌ها به هدف خورده است و باید این روند را تشدید و تسریع کرد.
از اخراج و بازداشت دیپلمات ها تا بلوکه شدن اموال
اخراج ۵ دیپلمات ایرانی از اروپا به دلایل واهی، بازداشت غیرقانونی یک دیپلمات ایرانی در آلمان و سپس انتقال وی به بلژیک، امتناع از سوخت رسانی به هواپیمای حامل ظریف به بهانه تحریم ها، بلوکه شدن بخشی از اموال دولت ایران توسط فرانسه، بی عملی انگلیس در اجرای تعهدات بانکی بر طبق برجام. گستاخی اروپا-بدهکارهای برجام- در موضوع موشکی و منطقه ای و...همگی نتیجه پُر رو شدن کشورهای سله گر غربی به دلیل ضعف و انفعال دستگاه دیپلماسی است.
کاخ سفید و کنگره(در یک هماهنگی آشکار میان دموکراتها و جمهوری خواهان) در کنار تروئیکای اروپایی اکنون مشغول شبیخون اقتصادی علیه ملت ایران است. جنگ اقتصادی آمریکا و شرکایش علیه ایران هرگز متوقف نشد و چه پیش از دولت اوباما و چه در دوره باراک اوباما و چه در دوره دونالد ترامپ این جنگ ادامه داشته است. اما در این سوی میدان هیچ نشانه‌ای از آرایش جنگ اقتصادی در دولت مشاهده نمی‌شود.
ماجرای عبرت آموز توتال
ماجرای قرارداد توتال در دولت روحانی نیز یکی از مصادیق خودباختگی در مقابل ابرقدرت ها بود. شرکت بدسابقه توتال فرانسه، پس از دزدی اطلاعات میادین نفتی ایران، قرارداد با وزارت نفت به ریاست زنگنه را یکطرفه لغو و از ایران خارج شد! پس از دزدی و بدعهدی توتال در پروژه پارس جنوبی، جوانان متخصص، مومن و انقلابی در قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا، فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس را تحویل دولت دادند.
قرارگاه خاتم الانبیا ساخت این پالایشگاه را در اوج تحریم‌ها در دولت نهم شروع کرد و علیرغم کم‌توجهی دولت روحانی، آن را به سرانجام رساند. در حال حاضر پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس روزانه حدود ۳۷ میلیون لیتر بنزین، ۱۴ میلیون لیتر گازوییل، سه میلیون لیتر سوخت جت و چهار میلیون لیتر ال‌پی‌جی و مقداری هیدروژن تولید می‌کند.
با حلوا حلوا گفتن، دهان شیرین نمی شود
آقای روحانی یکبار می گوید «با شعارهای توخالی نمی شود مقابل ابرقدرت‌ها بایستیم» و بار دیگر در تناقضی آشکار می گوید «تا زمانیکه جلوی ابرقدرت‌ها خودمان را ببازیم، پُررو می‌شوند».
با حلوا حلوا گفتن، دهان شیرین نمی شود. دولت آقای روحانی و به خصوص وزارت امور خارجه و وزارتخانه های اقتصادی باید در ریل گذاری خود، یک تغییر اساسی ایجاد کرده و از فاز «انفعال در سیاست خارجی» و «کم توجهی به توان عظیم داخلی» و «غفلت از اجرای اقتصاد مقاومتی» خارج شده و با زبان اقتدار با دنیا سخن گفته و به توان داخلی و استعدادهای عظیم جوانان ایرانی بها دهند.