تهران: فیلم کوتاه باید مثل «نارنجک» عمل کند

به گزارش حلقه وصل، هشتادو هفتمین برنامه سینما روایت در حالی در شامگاه 27 تیرماه در سالن اسوه به نمایش دو فیلم کوتاه «حذف» ساخته محمد علی رخشانی  و «گذر» ساخته امید شمس و پوریا پیشوایی اختصاص داشت که این برنامه با استقبال چشمگیر مخاطبین همراه بود به گونه ای که برخی از مخاطبین مجبور شدند ایستاده فیلم ها را تماشا کردند.

در حالی امید شمس و پوریا پیشوایی کارگردانان فیلم کوتاه «گذر» در کنار محمد تقی فهیم منتقد سینما و انسیه شاه حسینی کارگردان سینمای ایران، شاهد نقد و بررسی فیلم خود بودند که کارگردان فیلم «حذف» در این برنامه حضور نداشت.

در ابتدای دغدغه تولید فیلم جنگی را نداشتیم

در این برنامه که علیرضا داوود نژاد معاون آموزشی مدرسه ملی سینمای ایران و جمعی از هنرجویان این مدرسه حضور داشتند، رسول شادمانی مجری برنامه با اشاره به فیلم «گذر» از این برنامه به عنوان اولین رونمایی از این فیلم یاد کرد و از امید شمس خواست تا در مورد تجربه تولید فیلم گذر بگوید که وی گفت: این دومین تجربه مشترک من با پوریا پیشوایی است هر چند که ما در ابتدا دغدغه ساخت فیلم جنگی را نداشتیم اما همواره دوست داشتیم تا فیلم جنگی کار کنیم . لذا سختی های زیادی برای تولید این فیلم متحمل شدیم و با تمام قوا سعی کردیم بهترین خروجی را داشته باشیم.

ساخت فیلم جنگی، کار سختی است

وی اضافه کرد: ما در تولید این فیلم با یکسری مشکلات تولیدی روبرو شدیم که تاکنون آنان را تجربه نکرده بودیم و باید اعتراف کنم که ساخت فیلم جنگی واقعا کار سختی است اما امیدواریم مخاطبین از فیلم راضی باشند.

«پوریا پیشوایی» کارگردان دیگر فیلم کوتاه «گذر» با بیان اینکه فرایند این فیلم خیلی سخت اما لذت بخش بود ادامه داد: ایده این فیلم در یک شب به ذهن ما دوتا رسید و تا صبح سعی کردیم 90 درصد آن را کامل کنیم و بقیه آن هم طی یک فرایند سه الی چهارماهه تکمیل شد.

واقعا از دیدن این دو فیلم غافلگیر شدم/ فیلم کوتاه باید مثل نارنجک باشد

انسیه شاه حسینی کارگردان فیلم های دفاع مقدس که برای دیدن این فیلم ها به برنامه سینما روایت آمده بودگفت: من واقعا از دیدن این دو فیلم غافلگیر شدم بویژه فیلم «حذف» که بسیار تکان دهنده و موثر بود. این درحالی است که معتقدم یکی از ویژگی های فیلم کوتاه بحث غافلگیری است به عبارتی بر این باورم هستم که فیلم کوتاه باید مثل نارنجک عمل کند یعنی ضامن آن را که می کشید باید بلافاصله عمل کند و خوشبختانه فیلم «حذف» این ویژگی را داشت یعنی شروع و پایان داشت و اگر یک دختر کوبانی این فیلم را می دید حتما بیشتر از همه ما از این فیلم لذت می برد چون اصل ماجرا بود.

درود بر شرف فیلمسازانی که در این شرایط فیلم جنگی می سازند

کارگردان فیلم سینمایی«زیباتر از زندگی» با اشاره به فیلم کوتاه «گذر» یادآور شد: در مورد فیلم گذر باید بگویم که این فیلم مثل یک تنه بود و هیچ نقطه عظمتی نداشت و ما به جایی نرسیدیم و تنها یک عکس قوی برای نسل امروزی  که نمی دانند بازشدن معبر یعنی چی خوب بود. این فیلم دارای عکس های خوبی بودند برای اینکه ما بدانیم وقتی یک معبر باز می شود یعنی چی؟ هرچند که این فیلم هم در جایگاه خودش، فیلم خوبی بود و من به شرف کسانی که در این موقعیت و در این شرایطی که مشخص است اوضاع و احوال سینمای ایران به کجا می انجامد درود می فرستم که دغدغه این چنینی دارند.

سینما نیاز به سلایق خاص دارد

محمد تقی فهیم در ابتدای کلام خود با اشاره به درگذشت عباس کیارستمی و جمشید ارجمند منتقد سینما و با بیان اینکه معتقدم سینما نیاز به سلایق خاص دارد تاکید کرد: متاسفانه ما در عرصه نقد همواره شاهد یک نوع تشتت نقد نویسی روبرو بودیم اما پیشکسوتان عرصه نقد و حوزه فیلمسازی مثل مرحوم کیارستمی و ارجمند هر کدام صاحب امضای خودشان بودند. کیارستمی به رغم اینکه امثال من ، سینمای او را دوست نداشتند اما سبک خاص خودش را داشت لذا در سینمای ایران هم ، باید فیلمسازان جوان و اساتید مدرسه ملی که در این جمع حضور دارند هنرجویان خود را بیشتر به این نقطه رهنمون سازند و سعی کنند تا آنان خاص باشند. این درحالی است که این مساله امروز از سوی مدیریت سینما به فراموشی سپرده شده است.

برخی از مدیران دولتی ما درترکیه به دنبال اکران فیلم «من سالوادر نیستم» هستند

وی تصریح کرد: امروزه بخشی از مدیران دولتی ما در ترکیه به سر می برند تا فیلم هایی مثل «من سالوادر نیستم» را به عنوان نماینده سلیقه سینمایی ما با عقد قراردادهایی به نمایش در بیاورند و همزمان نیز در بخش دیگری؛ جریانی  که روزگاری با کیارستمی به دلیل اینکه سینمای بی مخاطب دارد درگیر می شد اما امروز در این زمینه موج آفرینی می کند به حدی که تقاضای اختصاص یافتن یک خیابان به نام این فیلمساز را دارد یا اینکه برخی ها تندیس کیارستمی را طراحی کردند تا آن را به جوانانی که اولین فیلم خود را می سازند اهدا کنند. لذا ما امروز در ایران با سینمایی روبرو هستیم که به راستی نمی دانیم به دنبال چه نوع فیلمی است؟! و مخاطب در این میان واقعا سردرگم است.

فیلم «حذف» فاقد تحلیل و یک زاویه نگاه سنجیده است

این فیلمساز و منتقد سینمای ایران ادامه داد: من برای دومین بار بود که فیلم حذف و گذر را می دیدم و امروز هم زودتر آمدم تا دوباره این دو فیلم را ببینم چرا که این فیلم ها را دوست دارم. معتقدم این دو فیلم کوتاه، به مراتب از خیلی از فیلم های بلند ما جذاب تر است. خوشبختانه هر دو فیلم، جذابیت های خودشان را دارند و برخلاف نظر خانم شاه حسینی من فیلم «گذر» را بیشتر دوست داشتم چرا که فیلم «حذف» را فاقد تحلیل و فاقد یک زاویه نگاه سنجیده می دانم. فیلم حذف که به موضوع داعش می پردازد یک فیلمی است که سعی کرده مخاطب را در پایان شگفت زده کند. هر چند که فیلم کوتاه نیز می بایست متکی بر شگفتی باشد اما از سوی دیگر نیز ، باید مخاطب را در بخش محتوایی به یک تحلیل برساند. آیا داعشی که امریکا و اروپا را به چالش کشیده است و حکومت تشکیل داده است همین چند نفری است که ما در فیلم می بینیم که بیشتر به دنبال نکاح هستند؟! درحالی که اینگونه نیست. لذا چون در فیلم «حذف» تحلیلی پشت آن وجود ندارد بنابراین من فیلم «گذر» را بیشتر دوست داشتم هر چند که هر دو فیلم را در بخش ساختاری و فرم قابل دفاع می دانم.

تنها امریکایی ها موضوع تک تیراندازها را در سینما جذاب نشان می دهند

محمد تقی فهیم با بیان اینکه من همیشه با دو موضوع «تک تیرانداز ها» و  «کسانی که روی مین می روند» در سینما مشکل داشتم اضافه کرد: معتقدم تنها امریکایی هستند که توانستند تک تیراندازها را در سینما جذاب نشان دهند به گونه ای که مخاطب با آنان هم ذات پنداری کند. این درحالی است که بدترین نوع آدم کشی ، تک تیراندازی درجنگ است هرچند که اجتناب ناپذیر است. حتی من شنیدم که حضرت امام(ره) هم توصیه کرده بودند تا جایی که  ممکن است از تک تیرانداز استفاده نشود. لذا رفتن روی مین برای بازکردن یک گذر هم همین گونه است یعنی کسانی باید قربانی عملیاتی بشوند که مشخص نیست آیا این عملیات موفق خواهد شد یا خیر؟ و اینجاست که نقش فیلمساز همچون حرکت روی لبه تیغ است و باید طوری این حرکت را دراماتیزه کند تا مخاطب را جذب کند. خوشبختانه نسل جوان فیلمساز ما نیز به نظر می رسد به این تشخیص رسیدند و در فیلم «گذر» هم، کارگردان به این درک رسیده است که با یک موضوع خیلی حساسی روبرو است.

نسل جوان فیلمساز ما باید راه خودش را جریان سینمای بی مخاطب جدا کند

این منتقد و فعال رسانه ای افزود: ما در فیلم «گذر» شاهد ریتم لازم ، هیجان لازم ، اکت مناسب و بازی های خوب روبرو هستیم و فیلمساز در بخش محتوایی هم این ظرافت را به خرج داده است که ما با شخصیت اول که خودش بزرگ ترین زیباشناسی انسانی را خلق می کند همراه شویم و همین جاست که نسل جوان فیلمساز ما می بایست راه خودش را از جریان سینمای بی مخاطب جدا کند و به سمت چنین ساختاری حرکت کند.

«گذر» فیلمی گرم و باور پذیر است

«علیرضا داوود نژاد» معاون آموزش مدرسه ملی سینمای ایران که درسالن حضور داشت در مورد این دو فیلم گفت: من قبلا فیلم «گذر» را در مدرسه ملی دیده بودم که البته صداگذاری آن کامل نبود و یکی از دلایلی که باعث شد امید شمس وارد مدرسه ملی شود ساخت همین فیلم بود. این فیلم برای من هم حالت غافلگیری داشت اینکه ما در یک کانال با چند نفر آدم شاهد یک فیلم گرم و باور پذیر باشیم خیلی جالب است.

این کارگردان پیشکسوت سینمای ایران با بیان اینکه معتقدم فیلم «گذر» در مقیاسه با خیلی از فیلم های جنگی دیگر، دارای شگفتی است افزود: ما همواره شاهد ساخت فیلم هایی با هزینه های زیاد و تجهیزات انبوهی هستیم که متاسفانه  تصنعی بودن آنان در لباس ، طراحی صحنه ، بازی ، گریم و ... به وضوع مشاهده می شود اما در فیلم گذر، شاهد پخته گی غیرمنتظره ای وجود دارد.

فیلم «حذف» پایان بندی اشتباهی دارد

«احمدی مقدم» فیلمنامه نویسی که معمولا در برنامه های سینما روایت حضور دارد در مورد این دو فیلم گفت: من قبلا فیلم «حذف» را دیده بودم و تنها مشکلی که با این فیلم دارم پایان بندی اشتباه این فیلم است و معتقدم فرار عروس در آخر فیلم ، یک کار اشتباهی است در حالی که فیلم می توانست دراماتیک تر از این باشد.

فیلم «گذر» مخاطب را وارد دایره کنش داستانی نمی کند/ قصه فیلم در لانگ شات می گذرد

وی در مورد فیلم «گذر» هم یادآورشد: مشخص است که این فیلم ، یک فیلم  پرزحمت و پر مشغله ای بوده است ضمن اینکه فیلم ساختار درستی دارد و به جزئیات نورپردازی ، بازی ، گریم و صحنه به درستی توجه شده است اما تنها مشکلی که در فیلم احساس می شود این است که فیلم مخاطب را وارد دایره کنش داستانی نمی کند و ما با قهرمان قصه همراه نیستیم. ما در فیلم «گذر» وارد جزئیاتی نمی شویم تا قهرمان فیلم را دوست داشته باشیم و لحظه شهادت آن را درک کنیم. به نوعی قصه فیلم در لانگ شات اتفاق می افتد. ضمن اینکه معتقدم فیلم در بخش موسیقی ، حجم آزاردهنده ای را بویژه در اوایل فیلم به مخاطب وارد می سازد و بر این باورم که فیلم در حجم موسیقی و صداگذاری نیاز به بازنگری دارد.

«گذر» یک برش وحشتناک و واقعی از جنگ است

پویا پیشوایی در پاسخ گفت: فیلم ما اساسا از مدل پیرنگ داستانی که شما به آن اشاره کردید پیروی نمی کند. ما می خواستیم از اینکه فقط یک شخص را بشناسیم و با او همراه شویم اجتناب کردیم و دوست داشتیم یک تجربه ناب را در یک جهنم به تماشاگر یاد آوری کنیم تا مخاطب ببیند واقعیت خشن جنگ چگونه است و اگر در دل آن زیبایی نهفته است از پس این واقعیت است. به عبارت دیگر ، فیلم یک برش وحشتناک و واقعی از اتفاقات جنگ است.

امید شمس ، دیگر کارگردان این فیلم هم اظهار داشت: فیلم ما از الگوی کلاسیک پیروی نمی کند و بیشتر بر روی موقعیت تاکید می کند.

انسیه شاه حسینی به عنصر زمان در فیلم «گذر» اشاره کرد و معتقد بود که در این فیلم توجه ای به زمان نشده است هر چند که توجه به آن می توانست به لحاظ شخصیت پردازی ، فیلم را عمیق تر کند.

پوریا پیشوایی در پاسخ گفت: به دلیل اینکه فیلم ما به عنصر زمان محدود نبود و در مورد گذر از معبر بود به همین جهت ما به عنصر زمان خیلی تاکید نداشتیم.

مالک سراج بازیگر فیلم های دفاع مقدس که دراین برنامه حضور داشت گفت: در جنگ ، رزمندگان هیچگاه بی محابا به میدان مین برخورد نمی کردند چرا که از قبل معبرهای مین، پاکسازی می شدند و اینگونه نبود که رزمندگان بخواهند روی مین بروند بلکه این شرایط غیرمنتظره جنگ بود که موجب می شد بچه ها برای اینکه زمان را از دست ندهند روی مین بروند.

محمد تقی فهیم هم در پایان با بیان اینکه فیلمساز اثری را که خلق می کند باید متفاوت باشد به فیلم «ایستاده در غبار» اشاره کرد و گفت: کارگردان این اثر نه جنگ را تجربه کرده و نه سن او به جنگ می رسد اما فیلمی جذاب و متفاوتی در مورد جنگ خلق کرده که باید ده ها فیلمساز که فیلم جنگی ساختند مقابل او ادای احترام کنند.

آیا سازنده فیلم متروپل همان کیمیایی فیلم قیصراست؟

وی با اشاره به فیلم «گذر» تاکید کرد: در این فیلم، فیلمساز با نوع روایتی که انتخاب کرده از تبدیل شدن قهرمان فیلم به یک تندیس مقدس پرهیز داشته و سعی کرده یک قهرمان ملی خلق کند. متاسفانه فیلمسازان قدیمی ترما سالهاست که با کلیشه های کهنه و مندرس سروکار دارند. شما فیلم اخیر مسعود کیمیایی یعنی متروپل را ببینید، این فیلم همچون چند کلیپ پشت سرهم است. آیا سازنده این فیلم همان کیمیایی است که فیلم قیصر را خلق کرده است؟

وی یادآور شد: ما در درام  نباید خیلی به دنبال واقعیت دقیق باشیم اگر چه واقعیت در درام باید مورد توجه باشد اما فضیلت نیست.

فیلم را برای خوشایند آن طرف آبها نسازید / فیلم را برای مردم بسازید

فهیم خطاب به نسل جدید فیلمسازان گفت: معتقدم فیلمسازان باید در فیلم هایشان خودشان باشند و به مخاطب اهمیت بدهند و فیلم را برای جاهای مختلف و برای آن طرف آب نسازند. اگر فیلم خوب باشد مطمئن باشید که اتفاقات خوبی هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور برایش رخ خواهد داد. لذا بر این باورم که فیلمسازان باید سعی کنند به یک شیوه روایت از خودشان برسند و به مردم فکر کنند و فیلم را برای مردم بسازند.