تهران: شمقدری: «توفان شن» پس از ساخت بایکوت شد

به گزارش حلقه وصل ، شمقدری با اشاره حوادث دهه 60 ، افزود: یکی از واقعیت های تلخی که وجود دارد این است که در سینما وسیمای جمهوری اسلامی ایران سالها بود که به وقایع مهم انقلاب اسلامی بی توجهی میشد و در سینما عملا این وقایع مهم به دست فراموشی سپرده شده است؛ این مسأله دلایل متعددی دارد که جدی ترین آن سیاست گذاری معماران سینمای ایران در دهه ۶۰ است .

وی ادامه داد: این بی توجهی به تولید فیلم های ارزشی و استراتژیک تا حدی بود که زمانی که من «توفان شن» را ساختم این فیلم به نوعی با بایکوت بخش غالبی از جریانات مدیریتی و سینمایی و رسانه ای مواجه شد؛ این در حالی بود که این اثر سینمایی مورد اقبال مردم قرار گرفته بود . «توفان شن» با اینکه در زمان خودش فروش خوبی داشت فقط ۲ هفته در تهران اکران گرفت و در شهرستان ها هم اکران جدی ندادند. و همین قبیل مسائل است که  سینماگران علاقمند را برای تولید این گونه آثار دلسرد می کرد.

رئیس سابق سازمان سینمایی با بیان اینکه برخی افراد دولتی به شدت در آن دوران تلاش داشتند تا این گونه آثار تولید نشود اظهار داشت: تولید آثار استراتژیک نیازمند مقدمات جدی است که متأسفانه در آن زمان هیچ امکاناتی برای تولید این آثار فراهم نمی شد و اگر هم افراد با همت و دغدغه شخصی شان مبادرت به ساخت این نوع فیلم ها می کردند با قهر این جریانات روبرو شده و آن دسته فیلمسازان را در فضای رسانه ای و اکران بایکوت می کردند و شاید تا مدت ها هم به آن ها اجازه کار نمی دادند.

کارگردان فیلم سینمایی «بر بال فرشتگان» خاطرنشان کرد: علاوه بر این نوع مسائل موارد جزئی تری هم بود که تولید این قبیل آثار را با بحران روبرو می ساخت؛ یکی از این موانع عدم وجود منابع پژوهشی و تحقیاتی مهم بود که فیلمسازان و فیلمنامه نویسان نمی توانستند اطلاعات دقیق و حساب شده ای از وقایع تاریخی داشته باشند و تنها اطلاعات آن ها محدود به اخبار اندک روزنامه ها می شد.

وی افزود: اما خوشبختانه طی یک دهه اخیر به همت مرکز اسناد انقلاب اسلامی منابع پژوهشی متعددی به دست آمده و این منابع حتی دسته بندی شده اند و اخبار و پژوهش های متعددی در رابطه با هریک از وقایع انقلابی و یا دوران دفاع مقدس وجود دارد؛ متأسفانه در آن دوران حتی ما کتاب های جدی راجع به مسأله انقلاب و دفاع مقدس در اختیار نداشتیم و این طی یک دهه اخیر است که آثار متعددی منتشر شده که مخاطب را به شدت با خود درگیر کرده و جزو آثار فاخر و ارزشمند فرهنگی در زمینه انقلاب و دفاع مقدس محسوب می شوند.

این کارشناس فرهنگی تأکید کرد: از این رو است که می توان گفت امروزه با توجه به اینکه امکانات و ظرفیت های متعددی در سطح کشور فراهم است شرایط مهیا شده تا سیاست گذاران و مدیران فیلمسازان و هنرمندان را نسبت به تولید آثار ارزشی تشویق و ترغیب کنند اما متأسفانه بالعکس ما شاهد آن هستیم که این قبیل هنرمندان با بیکاری مفرط روبرو شده و اغلب آن ها خانه نشین و بیکار شده اند. 

شمقدری سپس در پاسخ به این سوأل که چگونه در دهه ۶۰ که از آن به عنوان زمان طلایی تولید آثار سینمای ارزشی و استراتژیک نام برده می شود افرادی معاندانه مانع از تولید این قبیل آثار می شدند اظهار داشت: جدا از آنکه به دلیل شرایط بحرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی که مصادف با آغاز جنگ تحمیلی شد و وضعیت سینما به درستی مشخص نشده بود، مدیران سینمایی دهه ۶۰ که این روزها از آن ها به عنوان «معماران سینمای انقلاب» نام برده می شود یک مانیفست کاری برای خود تعریف کرده بودند و ۲۴ سوژه از جمله تولید فیلم در رابطه با ساواک، مسائل فئودالی، دفاع مقدس، انقلاب اسلامی و... را جزو خطوط ممنوعه خود برشمرده و گفته بودند که این نوع فیلم ها نباید ساخته شود.

وی ادامه داد: این مدیران که از سال ۶۲ تا ۷۲ به طور مستقیم در مدیریت سینمایی حاکم بودند و بعدها هم به صورت غیرمستقیم در مدیران نفوذ کرده بودند برخی دلایل عجیب را برای این تصمیمات خود ارائه می کردند از جمله آنکه چون ما فیلمسازان شاخصی نداریم که با مسائل انقلابی آشنا باشند بهتر است نسبت به تولید این گونه آثار ورود پیدا نکنیم!

شمقدری خاطرنشان کرد: حتی تولید فیلم های دفاع مقدس برخلاف باور بسیاری از اهالی سینما بعد از اتمام جنگ تحمیلی رونق گرفت به نحوی که مثلاً فیلم «دیده بان» سال ۶۷-۶۸ ساخته می شود و اوایل دهه ۷۰ این سینما به اوج می رسد به نحوی که ما  در سال ۷۵ بیست فیلم دفاع مقدسی در جشنواره فیلم فجر داشتیم و بعد از روی کار آمدن دولت اصلاحات سیاست های جدیدی اتخاذ می شود که بار دیگر  سینمای  دفاع مقدس کلاً رو به اضمحلال و نابودی می رود.

مشاور رئیس جمهور در امور هنری دولت نهم یادآور شد: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات در دیداری که با فیلمسازان سینمای انقلاب و دفاع مقدس داشت به صراحت اعلام کرد که دیگر نباید به تنور جنگ های قبیله ای دمیده شود و فیلم هایی که میان ما و کشور عراق اختلاف ایجاد می کند به هیچ عنوان نباید تولید شوند؛ این سخنان وزیر ارشاد وقت یک تیر خلاص به سینمای انقلاب و دفاع مقدس بود و به همین دلیل در سال ۷۸ یا ۷۹  در جشنواره فیلم فجر به عنوان مهمترین رویداد سینمایی کشور فیلم دفاع مقدسی نبود.

وی ادامه داد: اشاره به این موضوعات به دلیل آن است که متوجه شویم نقش مدیریت ها و سیاست گذاران که نهایتاً پشتیبانی از فیلمسازان را بر عهده داشتند در این حوزه بسیار تعیین کننده است؛ این نوع سینما، سینمایی است که نیاز به حمایت بودجه ای بالا دارد. این نوع فیلم ها آثاری نیستند که مانند برخی فیلم های طنز با بودجه ای اندک تولید شوند و سپس بدون مدیریت صحیح در سینما به فروش بالایی دست پیدا کنند،  از این رو این مدیران و سیاست گذاران دولتی هستند که باید برای فرهنگ سازی عمومی کشور از تولید این گونه آثار حمایت به عمل آورند.

شمقدری سپس با اشاره به زمان ریاست خودش در سازمان سینمایی کشور گفت: زمانی که من ریاست سازمان سینمایی را در سال ۸۸ بر عهده گرفتم خیلی از حوزه ها مثل سینمای انقلاب، دفاع مقدس، مقاومت و کودک متوقف شده بودند و این ۴ حوزه که سال ها در آن ها فیلم ساخته نمی شد را احیاء کردم؛ جشنواره فیلم مقاومت در آن زمان به دلیل عدم تولید آثار ارزشی و استراتژیک به مدت ۵ سال متوقف شده بود و در واقع ژانرهای مهم سینمایی با نوعی بی توجهی از سوی مسئولان وقت روبرو شده بودند و تنها فیلم های اجتماعی در سینمای ایران حرف اول و آخر را می زد که آن ژانر هم محدود به تولید فیلم های بی ارزش روابط عاشقانه و عشق های مثلثی و دختر و پسری شده بودند که ما این رویه غلط را هم اصلاح کردیم.

کارگردان فیلم مستند سینمایی «آفتاب و عشق» خاطرنشان کرد: تولید آثاری  مثل «دربند» و «هیس، دخترها فریاد نمی زنند» در ژانر اجتماعی نوعی سینما را به مخاطبان معرفی کرد که سینمای سالمی بود و فارغ از بحث های ضد خانواده ای همچون خیانت و ... بود؛ همچنین در زمینه تولید آثار سینمای کودک نیز در آن زمان اتفاقات بسیار خوبی صورت گرفت و بسیاری از فیلمسازان شاخص سینمای کودک از همان زمان کار خود را در این زمینه آغاز کردند.

وی سپس به تولید فیلم های ارزشی و استراتژیک در دوران مدیریتی خودش اشاره کرد و گفت: " سی و سه روز" و «استرداد»  آثار ارزشمندی در این حوزه بود که در آن زمان مقامات عالی رتبه کشوری نیز آن را مورد تأیید خود قرار دادند در حوزه مقاومت فیلم «سی و سه روز»  تنها اثر سینمایی است که در رابطه با جنگ ۳۳ روزه رژیم صهیونیستی ساخته شده است؛ همچنین در سینمای دفاع مقدس ما سرمایه گذاری های بسیار جدی را انجام دادیم و فیلم های خوبی از زندگی شهدای بزرگواری همچون شهید کاوه تا شهید چمران را تولید کرده و سعی کردیم تمامی مقاطع حساس انقلاب اسلامی و مقاطع مهم و تاریخی آن را در سینمای کشور مورد پوشش قرار دهیم.

شمقدری افزود: البته یکی از بزرگترین مشکلاتی که ما داشتیم این بود که علیرغم دعوت چند باره مان از کارگردانان و فیلمنامه نویسان  برای ارائه طرح و فیلمنامه در این حوزه هیچ فیلمنامه خوبی به دست ما نرسید و این اتفاق محقق نشد و به همین دلیل ما نتوانستیم از این گونه آثار بیشتر تولید کنیم چرا که در زمینه مهم فیلمنامه به شدت دچار خلاء بودیم.

وی سپس با بیان اینکه در دوره ما این گونه مسائل پایه گذاری شد اما متأسفانه در دولت بعدی استمرار پیدا نکرد اظهار داشت: ما حتی تا آخرین لحظات و دقایقی که در سازمان سینمایی حضور داشتیم دست از تولید آثار شاخص در این زمینه بر نداشتیم و فیلم «ابو زینب» یکی از آثاری بود که جزو آخرین فیلم های مهم و ارزشی در آن دوران ساخته شد و ما حمایت های جدی و همه جانبه خود را برای اجرای سیاست های مورد نظرمان انجام دادیم اما متأسفانه این حرکات که باید در دولت بعد و توسط رئیس سازمان سینمایی بعدی استمرار پیدا می کرد ادامه نیافت وسینمای استراتژیک مجدداً در این زمینه با مشکل مواجه شد.

این کارگردان سینما تأکید کرد: متأسفانه سیستم کلی نظارت فرهنگی در کشور ما با آسیب های جدی روبرو است و ما برای آنکه بتوانیم همواره و در تمامی دولت ها در حوزه تولید آثار سینمای استراتژیک فعال باشیم بایستی ساختار و سیستمی را به وجود بیاوریم تا حوزه فرهنگ تحت تأثیر التهابات سیاسی در تغییر دولت ها قرار نگیرد و حوزه فرهنگی همواره سطح بالاتری از  حوزه های سیاسی در کشور داشته باشد.

وی ادامه داد: قرار گرفتن حوزه فرهنگ در ذیل نگاه های سیاسی می تواند باعث اضمحلال و نابودی فرهنگ و هنر ارزشی و انقلابی در کشور شود و بایستی دستگاه ها و نهادهای مربوطه با جمع کردن نخبگان فرهنگی و تشکیل یک اتاق فکر واحد کاری کنند تا همواره بر اساس نظرات و عقاید این اتاق فکر تمامی مباحث فرهنگی و هنری کشور به پیش برود و تمامی نهادها از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری، سازمان صدا و سیما و... از نظرات این اتاق فکر برای انجام فعالیت های خود بهره ببرند.