مسئولیت‌های آنکارا در روند آستانه

به گزارش حلقه وصل، احمد کاظم زاده در یادداشت روزنامه جوان نوشت:

از زمانی که ابتکار مذاکرات آستانه با حضور روسیه، ایران و ترکیه درباره بحران سوریه به کار گرفته شد، به‌رغم برخی فراز و نشیب‌هایی که داشته در مجموع آثار و نتایج مثبتی بر مهار بحران و عبور از پروژه براندازی و تثبیت تدریجی اوضاع به همراه داشته است و اینک با برگزاری سیزدهمین مرحله از این مذاکرات با توجه به تحولات شکلی و محتوایی که در مذاکرات دیده می‌شود انتظار می‌رود پیشرفت‌های جدیدی در راه باشد.

به لحاظ شکلی هرچند نماینده ویژه سازمان ملل در امور حل بحران سوریه به دلیل کسالت حضور ندارد، اما نمایندگان دیگری از سایر بخش‌های این سازمان در امور صلیب سرخ یا آوارگان حضور دارند، ضمن اینکه در کنار سه کشور ایران، روسیه و ترکیه به عنوان اعضای مؤسس این گروه به همراه میزبان یعنی قزاقستان، در این دور از مذاکرات هیئت‌هایی از عراق، لبنان و اردن نیز حضور یافته‌اند که می‌تواند زمینه را برای تسری الگوی آستانه به سایر بحران‌های منطقه‌ای و به کارگیری تجارب ناشی از حل بحران سوریه در سایر بحران‌های منطقه‌ای را نیز فراهم کند.

به لحاظ محتوایی نیز با وجود درخواست‌هایی که مخالفان و حامیان آن‌ها در خصوص کمیته تدوین قانون اساسی مطرح می‌کنند یا در مسئله ادلب قصوراتی از سوی ترکیه در اجرای تعهدات خود در مذاکرات سوچی با روسیه درباره کاهش تنش در ادلب وجود داشته، اما در مجموع با توجه به تحولات جدیدی که در روابط ترکیه با روسیه در خصوص ارسال سامانه اس ۴۰۰ به ترکیه و واکنش‌های طرف‌های امریکایی و اروپایی به آن ایجاد شده به نظر می‌رسد پیشرفت‌های جدیدی نیز در این دور از مذاکرات در این دو مورد صورت بگیرد، زیرا مخالفان تقریباً از حامیان غربی و امریکایی خود قطع امید کرده‌اند و دیگر نمی‌توانند روی آن‌ها برای چانه‌زنی بیشتر حساب باز کنند و لذا گذشت زمان را به ضرر خود می‌بینند و ترکیه نیز که بعد از ماه‌ها بازی در میان روسیه و امریکا در نهایت روسیه را بر امریکا ترجیح داد، اکنون نیز به نظر می‌رسد راهی جز اینکه به تعهدات قبلی خود در سوچی عمل کند ندارد. بشار جعفری که ریاست هیئت دولت سوریه را در این مذاکرات برعهده دارد، تعهدات انجام نشده و به تأخیر افتاده ترکیه را در قبال سوریه در دو مورد به این شکل تشریح کرد: «تقریبا حدود یک سال از توافق‌های سوچی بین پوتین و اردوغان می‌گذرد، اما تاکنون شاهد پایبندی صادقانه طرف ترکیه‌ای به این تفاهم‌ها نبوده‌ایم. بر اساس این تفاهم‌ها، گروه‌های تروریستی باید ۲۰ کیلومتر از غرب جاده بین حلب و ادلب، عقب‌نشینی کنند و سلاح‌های سنگین و نیمه سنگین هم باید از این منطقه خارج شود. نه‌تن‌ها این اقدام عملی نشد، بلکه حتی برعکس، شاهد افزایش تعداد تروریست‌ها به ویژه تروریست‌های بیگانه در ادلب هستیم.»

نیروهای ترکیه‌ای هم اکنون در داخل خاک سوریه، ۱۰ هزار و ۶۵۵ نظامی دارند. طرف ترکیه‌ای ۱۶۶ دستگاه تانک، ۲۷۸ دستگاه خودروی زرهی، ۱۸ موشک‌انداز، ۱۷۳ خمپاره‌انداز، ۷۳ دستگاه خودروی مجهز به تیربار سنگین و ۴۱ موشک‌انداز ضد تانک وارد خاک سوریه کرده است. این‌ها به نوبه خود نشان می‌دهد ترکیه تفاهم‌های آستانه را نقض کرده است. بر اساس این تفاهم‌ها، ترکیه فقط می‌توانست ۱۲ مرکز نظارتی برای نیروهای پلیس از مرزهای دو کشور تا مرزهای استان لاذقیه ایجاد کند که تعداد آن‌ها بیش از ۲۱۸ پلیس نباشد. بر اساس تفاهم‌های آستانه، ترکیه فقط در این خط امنیتی می‌توانست نیروهای پلیس خود را فقط با سلاح‌های سبک، مستقر کند. اما در عمل شاهد استقرار ۱۰ هزار و ۶۵۵ نظامی ترکیه‌ای مجهز به تانک و موشک‌انداز هستیم. این اقدام به نوبه خود ثابت می‌کند حرف ما درباره اینکه ترکیه تعهدات خود را نقض کرده است، درست است.»

این اظهارات یک نکته مهم را درباره بحران سوریه و اینده آن یادآوری و خاطرنشان می‌کند و آن اینکه هرچه بحران سوریه به مرحله پایانی نزدیک‌تر می‌شود نقش و مسئولیت ترکیه اهمیت مضاعف پیدا می‌کند. در صورتی که به این مسئولیت عمل شود هم سوریه بعد از سال‌ها به امنیت و ثبات پایدار می‌رسد و بازسازی کامل خود را شروع می‌کند و هم اینکه ترکیه از سرریزی بحران سوریه به این کشور و فرصت‌طلبی امریکا و رژیم صهیونیستی از بحران سوریه برای تقویت گروه‌های کرد در سوریه خلاص می‌یابد، علاوه بر اینکه امکان پیاده‌سازی الگوی آستانه برای سایر بحران‌های مشابه در منطقه فراهم می‌شود و بدین ترتیب ابتکار عمل از قدرت‌های آشوب‌ساز بیگانه و هم‌پیمانان آن‌ها در منطقه گرفته می‌شود.