تهران: زرشناس: دپارتمان سمت همچنان بر مدار نظام مقلد تفکرکُش خلاقیت‌سوز دانشگاهی می‌چرخد+فیلم کامل

به گزارش حلقه وصل، چهارمین قسمت از سری جدید مجله علوم انسانی «زاویه»، شب گذشته (چهارشنبه سوم مرداد) با موضوع «پرسش از آینده سازمان سمت» روی آنتن زنده شبکه چهار سیما رفت.

در این برنامه شهریار زرشناس، عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حجت‌الاسلام محمد ذبیحی، سرپرست سازمان انتشارات سمت درباره آینده این سازمان ۳۴ ساله بحث و گفت‌وگو کردند. سازمانی که اخیراً رئیس خود (زنده‌یاد حجت‌الاسلام احمد احمدی) را از دست داد.

زرشناس ابتدای این برنامه گفت: «سمت» در حوزه‌های مختلف علوم انسانی نمرات مختلفی می‌گیرد، مثلاً در حوزه فلسیفه اسلامی رهاوردهای زیادی دارد و کتاب‌های خیلی خوبی تألیف و منتشر کرده است. اما در برخی زمینه‌های دیگر به نظر می‌رسد سمت در محدوده وظایف خودش که باید آرمانگرایی انقلابی و تحول در علوم انسانی و گره‌گشایی باشد، متأسفانه عمل نکرده و برخی وظایف خود در مفاد بندهای 1 و 9 اساسنامه وظایف و اختیارات خود را نادیده گرفته است.

این نویسنده و پژوهشگر اظهار داشت: در برخی تولیدات سمت در حوزه‌های علوم انسانی مثل ادبیات، تاریخ، ایران باستان، روانشناسی و اندیشه معاصر، گفتار انقلابی مغفول است و آرمانگرایی انقلابی دیده نمی‌شود. متأسفانه روایت لیبرالیستی، ناسیونالیسم باستانگرا و سیطره مشهورات روشنفکرانه به تفصیل در آن دیده می شود و از این نظر، سمت اصلا کار خود را نکرده است.

زرشناس خاطرنشان کرد: وقتی انقلاب اسلامی پیروز شد میراثی که از علوم انسانی داشتیم نوعاً ابتر بود، یعنی صورتی مقلّد داشت و مقوّم ارزش‌ها و هویت عالم قرن مدرن بود. انتظار ما از سمت این بود که در نگارش کتب درسی با یک رویکرد نقادانه و تحول‌خواهانه، آرمانگرایی انقلاب را وارد علوم انسانی کند، نه اینکه کتاب در حوزه ادبیات نوشته شود که ستایش چهره‌های ضد اسلام ـ و نه حتی ضد انقلاب ـ باشد! حتی در حوزه تاریخ ادیان هم کتاب سمت از موضع اندیشه دینی نوشته نشده و کاملاً سکولار و اومانیستی است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با نقد نظام دانشگاهی کشور گفت: اگر منبع درسی سالم، آرمانگرایانه، انقلابی، منطق با هویت‌ها و پاسخگو به نیازها نداشته باشیم، اساساً نمی‌توانیم دانش جدیدی پی افکنیم و حتی سقوط علمی می‌کنیم. من نمی‌گویم همه این‌ها وظیفه سمت است، محدودیت‌های آن را هم می‌فهمم اما چرا خروجی‌های سمت نشان می‌دهد که دپارتمان سمت همچنان بر مدار نظام مقلد تفکرکُش خلاقیت‌سوز دانشگاهی می‌چرخد.

حجت‌الاسلام ذبیحی هم در بخش دیگری از این برنامه گفت: سازمان سمت تا کنون بیش از ۲۱۷۰ عنوان کتاب درسی و کمک‌درسی دانشگاهی تألیف و ۴۰ میلیون نسخه کتاب را چاپ کرده است. همچنین با بیش از ۱۶۰۰ استاد فرهیخته دانشگاهی ارتباط دانشگاهی داریم.

وی افزود: پرداختن به آینده سمت بدون نگاه به گذشته آن ممکن نیست. سازمان سمت بر اساس یک ضرورت دانشگاهی تأسیس شد. چون بعد از پیروزی انقلاب با خلاء دانشگاهی هم در حوزه استاد و هم در حوزه کتاب مواجه شدیم، برای رفع خلأ اول دانشگاه تربیت مدرس تهران و مرکز تربیت مدرس قم تشکیل شد و برای رفع نقیصه دوم، سازمان سمت تشکیل شد.

سرپرست سازمان انتشارات سمت خاطرنشان کرد: ما بیش از ۱۰۰ کتاب در حوزه ادبیات داریم و کتاب‌هایمان در حوزه ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بیش از چهل بار تجدید چاپ شده است. بزرگترین مرکز تدوین کتاب دانشگاهی بوده‌ایم و هستیم و امیدواریم این وضعیت باقوت ادامه پیدا کند و به نیاز دانشگاه‌ها پاسخ دهیم.

وی اظهار داشت: آقای زرشناس به طور مشخص کتاب «ادوار نثر ادبیات» را نقد کرده و معتقدند سمت در این کتاب رویکرد انقلابی نداشته‌ است. صریح و بی‌پرده بگویم؛ من اصلاً نوع نقادی و بیان ایشان را فاصله گرفتن از ادبیات انقلاب و انقلابی‌گری می‌دانم.

ذبیحی خطاب به زرشناس گفت: آقای دکتر! آیا نظر یک دانشجوی منصف و بی‌طرف را درباره نقدتان به کتاب مذکور پرسیده‌اید که آیا پس از خواندن آن، حرف‌های شما را پذیرفته است؟

وی ادامه داد: دکتر زرشناس صادقانه در صفحه 13 و 23 این مقاله انتقادی تصریح کرده‌اند «جریان هجمه به انقلاب اسلامی در «سمت» یک جریان هدفمند است، نه جریان فردی.» واقعاًخیلی عجیب است؛ مگر می‌شود یک سازمانی در قلب تهران تشکیل شود، زیر نظر وزارت علوم باشد و یک شخصیت بزرگ فرهنگی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی حضور دارد رئیس آن باشد، اما چنین رویکردی نسبت به انقلاب داشته باشد؟

ذبیحی تأکید کرد: انتقادات آقای زرشناس ـ با تمام احترامی که برایشان قائلم ـ یک اشکال اساسی دارد و آن بخشی‌نگری و جزئی‌نگری است، یعنی داوری‌هایشان بریده از زمان است. زمان را نمی‌بینند، انقلاب اسلامی را می‌بینند، تحولات را می‌بینند، صادق هدایت را در این کتاب می‌بینند و شروع می‌کنند به حمله کردن. این درست نیست!

وی درباره کتاب «ادوار نثر ادبیات» گفت: در این کتاب ما داریم تاریخ ادبیات کشور را گزارش می‌کنیم. از کلیت کتاب دفاع نمی‌کنم چون هر انسانی اشکال و اشتباه دارد، سمت هم اشکال زیاد دارد. فلسفه وجودی این کتاب، گزارش استادان حوزه ادبیات در تاریخ ایران تا امروز است. ده‌ها استاد در این کتاب آمده‌اند، اما ایشان چند نفر را از جمله احمد شاملو، پیرنیا و صادق هدایت را بولد کرده‌اند و روی آن حساس‌اند. این کتاب بنا بوده بگوید در تاریخ ما صادق هدایتی وجود داشته است، آیا واقعاً تاریخ ادبیات و طنز سیاسی ایران را بدون صادق هدایت می‌توانیم داشته باشیم؟

سرپرست سازمان انتشارات سمت ادامه داد: ایشان می‌گویند چرا نقد نکردید؟ همه می‌گویند موافق و مخالف راجع به صادق هدایت چهل برابر کتاب‌هایش حرف نوشته‌اند. کتاب ما برای سطح دانشجویان کارشناسی است. اگر یک جمله نقد می‌کردیم، ده تا موافق و مخالف دیگر پیدا می‌شدند و نقد می‌کردند که باید موافق و مخالف را با هم می‌دیدید. ما آمده‌ایم یک گزارشی از روند تاریخ ادبیات در ایران داده‌ایم.

ذبیحی با بیان اینکه خطای استراتژیک زرشناس، داشتن نگاه بریده از زمان است،‌ خطاب به اوگفت: آقای دکتر گفتید در مناظره با نویسنده کتاب، ایشان دست آخر گفت «اگر نقدی داری برو به رئیس سازمان بگو!»؛ خب مگر دکتر احمدی از شما چقدر دور بود؟

زرشناس در پاسخ گفت: من دسترسی به ایشان نداشتم. شما و مدیرانتان انقدر در فضای بسته هستید که نمی‌‌توانیم خدمتتان برسیم.

ذبیحی پاسخ داد: این تهمت است.

زرشناس تأکید کرد: تهمت نیست، واقعیت است، من رجوع کردم و جوابی ندادند.

ذبیحی اظهار داشت: شما بالاتر از این هم بگویید، من می‌پذیرم. من امروز به دوستان در مدیریت پژوهشی سمت گفتم اسم آقای زرشناس را جست‌وجو کنید و ببینید یک مورد مراجعه به سمت یا درخواست گفت‌وگو داشته‌اند؟

زرشناس پاسخ داد: شما چرا یک مورد از من خواهش نکردید بیایم؟ چرا در را بسته‌اید و فقط مجموعه‌ای از بروکرات و تکنوکرات‌ها با نگاه خاص را راه می‌دهید؟ چرا مؤلفه‌های انقلابی ندارید، چرا استاد رهگذر و شاکری و خیلی‌های دیگر را نمی‌بینید و کتاب را به نویسنده‌ای می‌دهید که آنچنان هم نام‌آشنا نیست ولی جهت‌گیری لیبرالی دارد؟

وی خطاب به ذبیحی خاطرنشان کرد: شما فقط من را تخطئه کردید، یک کلمه به نقدها پاسخی ندادید.

حلقه وصل فیلم کامل این مناظره را در ادامه منتشر کرده است: