
سرویس حاشیه نگاری _ صادق یزدانی: همیشه دیدن فیلم با زیرنویس، یکی از عذابهایی است که بیننده ناآشنا به زبان اصلی فیلم باید آن را تحمل کند. در حقیقت چشم، میان خواندن متن و دیدن تصاویر حیران و سرگردان میشود و نمیداند باید کدام را اولویت بدهد.
حالا اگر این اتفاق در جشنواره فیلم فجر بیفتد و برای دیدن یک فیلم ایرانی از ابتدا تا انتها مجبور باشی زیرنویس بخوانی و فیلم ببینی، قصه عجیبی رخ داده است.
«ائو» چنین فیلمی است چون تمام فیلم به زبان ترکی ضبط شده و هیچ کس فارسی صحبت نمیکند اما فیلم آنقدر خوب و روان و جذاب جلو میرود که با وجود خواندن زیرنویسها، احساس بدی به بیننده دست نمیدهد.
«ائو» درباره بیوفایی فرزندان نسبت به پدرومادر است و مانند غالب فیلمهای سیاه جشنواره سی و پنجم، تلاش میکند همزمان «خیانت» و «جنایت» و «مکافات عمل» و «تجاوز جنسی» و «دروغ» و «بددهنی» و «بیتوجهی به اطرافیان» و «وقاحت» و «دزدی» و «چشمچرانی» و «بیناموسی» را در یک فیلم به تصویر بکشد و الحق که کارگردان در ترکیب همه این صفات رذیله و تصویری کردن آن موفق میشود.
فیلم، در یک بازه زمانی کوتاه چندساعته و فقط در یک خانه که شامل اتاق و پذیرایی و حیاط است میگذرد؛ هرچند کارگردان، دستشویی و کوچه را هم برای مدت کوتاهی به نمایش میگذارد.
پیرمردی برای پس از مرگش، وصیت عجیب و غریبی کرده و دختر بیوفای پدر که سالهاست به دیدن او نیامده، اکنون مدعی است که چنین وصیتی وجود ندارد و اجازه نمیدهد که این وصیت اجرا شود. دختر با غوغا و فریاد و نعرههای جانانه همه را به گوشهای میراند و خودش میداندار میشود. فارغ از بازی نه چندان خوب بازیگر نقش اول زن و مرد این فیلم، اما میزانسنها و تقطیعهای بجا و دوربین روی دست که اصلا مزاحم نیست، باعث شده تماشاگر با خیال راحت و بدون مزاحمت زیرنویس فیلم، آن را تا انتها ببیند.
تعلیقهای خوب فیلم و ضربه سهمگینی که روایت قصه در انتها به بیننده وارد میکند، لذت یک کار خوب پلیسی اما بدون پلیس را به او میچشاند.
«ائو» قصه تلخی دارد و در انتها با ناباوری، مخاطبش را از این همه سنگدلی فرزندان حیران میکند. هر چند کارگردان حتی تلاش کرده با رگههایی از طنز موقعیت، این تلخی را بیشتر کرده و تبدیل به طنز تلخ هم بکند.
البته از حق نمیتوان گذشت که «ائو» بیان واقعی مکافات عمل اشتباه انسان در زندگی و تربیت فرزند ناخلف را نیز به تصویر میکشد. علاوه بر اینکه نقشِ روحانی فیلم هر چند کمرنگ، اما نقشی مثبت و تاثیرگذار است و برخلاف فیلمهایی از این دست، تلاش نمیکند با این همه تلخی، جلوهای نادرست از روحانیون تصویر کند.
«ائو» همه توانش را به خرج میدهد که تلخی و خیانت را کامل به جان بیننده بنشاند و در این کار موفق است. کاش همین هنر و توان و تسلط بر کار، برای فیلمی استفاده میشد که این همه رذالتهای اخلاقی را به مردمان وطنش نچسباند.