چرا موسیقی انقلابی صدای امروز نیست؟

در شلوغی متروها و کوچه‌پس‌کوچه‌های فضای مجازی، صدای نسل امروز با موسیقی‌ای گره خورده که ربطی به آرمان‌های دیروز ندارد. زمانی سرودهای انقلابی روایت‌گر امید و مقاومت بودند، اما حالا کمتر شنیده می‌شوند؛ چرا «صدای مردم» آن روزها، امروز جایش را به ریتم‌های تندتر و پیام‌های شخصی‌تر داده است؟

به گزارش حلقه وصل: در ایستگاه‌های مترو، خیابان‌ها و فضای مجازی، صداهای متنوعی به گوش می‌رسد. جوانانی با هدفون‌هایی بر گوش، غرق در ریتم‌های تند و پیام‌های گاه بی‌ارتباط با فضای بومی و اجتماعی کشور هستند. در میان این همهمه، یک پرسش جدی خودنمایی می‌کند؛ چرا موسیقی انقلابی، که زمانی صدای مردم بود، امروز کمتر شنیده می‌شود و صداهای دیگری جایش را گرفته‌اند؟

سرودهایی که تاریخ را روایت کردند
در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و سال‌های ابتدایی پس از آن، موسیقی نقش پررنگی در همراهی مردم با آرمان‌های انقلابی داشت.

سرودهایی مانند «ایران ایران ایران، رگبار مسلسل‌ها» با صدای رضا رویگری، «بهمن خونین جاویدان»، «به لاله در خون خفته» و «خجسته باد این پیروزی» با صدای محمد گلریز، به بخشی از حافظه شنیداری مردم تبدیل شدند. این آثار نه تنها در میدان مبارزه، بلکه در شادی‌ها، راهپیمایی‌ها و زندگی روزمره نیز حضور داشتند و به نوعی نقش رسانه‌ای فراگیر را ایفا می‌کردند.

با گذشت زمان و تغییرات اجتماعی و فرهنگی، موسیقی انقلابی از آن فضای فراگیر فاصله گرفت. بسیاری از کارشناسان معتقدند یکی از دلایل اصلی این فاصله، تغییر ذائقه نسل جدید است. جوانان امروز به سبک‌هایی چون پاپ، رپ و موسیقی الکترونیک گرایش دارند؛ سبک‌هایی که ریتم تندتر، بیان شخصی‌تر و در دسترس‌تری دارند و به‌سرعت در فضای مجازی بازنشر می‌شوند.

در چنین فضایی، موسیقی انقلابی که بیشتر با قالب‌های سنتی یا مناسبت‌محور گره خورده، نتوانسته پیوند پایداری با نسل جدید برقرار کند.

بسیاری از این آثار، صرفاً در ایام خاص مانند دهه فجر یا روز قدس شنیده می‌شوند و کمتر به بخشی از جریان مستمر زندگی مردم تبدیل شده‌اند.

«سلام فرمانده»؛ استثنای این سال‌ها
در میان انبوه تلاش‌ها، تنها یک اثر در سال‌های اخیر توانست تا حدودی جایگاهی مشابه با سرودهای کلاسیک پیدا کند؛ «سلام فرمانده». این سرود، با محوریت کودک و نوجوان، با زبانی ساده، لحنی حماسی و اجرایی مردمی، توانست تبدیل به پدیده‌ای اجتماعی شود. زمزمه‌اش در مدارس، اجراهای گسترده در سراسر کشور، و موج رسانه‌ای آن، نشان داد که اگر موسیقی انقلابی با زبان روز و اجرای خلاقانه همراه شود، همچنان می‌تواند شنیده شود و در دل‌ها جا باز کند.

با وجود برخی موفقیت‌ها، چالش‌هایی نیز همچنان پابرجاست. برخی هنرمندان و فعالان فرهنگی بر این باورند که موسیقی انقلابی نیاز به حضور دائمی در بطن جامعه دارد؛ نه فقط در مناسبت‌ها. غلامرضا صنعتگر در این رابطه تاکید می‌کند: «موسیقی انقلابی باید از انحصار مناسبت‌های رسمی بیرون بیاید. صدای انقلاب اگر قرار است شنیده شود، باید به زبان مردم و در زندگی روزمره آنان جاری باشد؛ نه فقط در یک روز خاص سال.»

از سوی دیگر، نبود حمایت مؤثر برای تولید آثار خلاقانه، ضعف در آموزش موسیقی با مفاهیم هویتی، و نیز رقابت نابرابر با محتوای جهانی و تجاری، موانعی جدی بر سر راه شکل‌گیری موج تازه‌ای از موسیقی انقلابی است.