تهران: زمینه‌های تحول در شعر با وقوع انقلاب گسترده‌تر شد

به گزارش حلقه وصل، فریبا یوسفی شاعر و منتقد ادبی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا انقلاب اسلامی در شعر زنان تاثیری داشته است، گفت: به نظرم حرکت رشد و تغییر در شعر، پیش از واقعه انقلاب اسلامی شروع شده بود و زمینه‌های‌ فعالیت ادبی به خصوص در شعر زنان بر مبنای همان تغییرات، سیر خود را متناسب با وقایع سیاسی جامعه ادامه داد.

*زمینه‌های تحول در شعر با وقوع انقلاب گسترده‌تر شد

وی افزود: طبیعی است که وقایع اجتماعی بر سبک‌ها و زمینه‌های کار تاثیر بسیاری دارند و انقلاب اسلامی نیز با ویژگی‌های خاص خود، در جهت‌دهی عناصر محتوایی شعر تاثیر داشته است. زمینه‌های تحول در شعر که پیش‌تر با انقلاب ادبی نیما آغاز شده بود و بخش قابل توجهی از آن مربوط به گسترش ارتباط با ادبیات جهان به واسطه ترجمه اشعار بود، در مسیر خود با وقوع این انقلاب سیاسی، گسترده شد و در عناصر مفهومی شعر انعکاس یافت.

این شاعر گفت: از طرفی اگر از جنبۀ جمعیت‌شناسی و جامعه‌شناسی هم به این موضوع نگاه کنیم، شرایط به گونه‌ای است که امکان حضور بیشتری برای فعالیت‌های ادبی خانم‌ها فراهم است.

*انقلاب در ایجاد زمینه امن‌تر فعالیت‌های شعر زنان موثر بوده است

او اضافه کرد: از این رو اگر بخواهیم نقش انقلاب را در قیاس با سایر وقایع در شعر بانوان بررسی کنیم، انقلاب هم در شمار عواملی است که بر شعر زنان اثر گذاشته است. این تاثیر بیشتر در ایجاد زمینه‌های امن‌تر و گسترده‌تر فعالیت‌های شعری زنان بوده است.

یوسفی در ادامه با اشاره به وقوع انقلاب و پس از آن جنگ تحمیلی گفت: دو اتفاق بزرگ انقلاب و جنگ، زمینه‌ها را برای حضور اندیشمندانۀ بانوان در فضای شعر فراهم کرد. همیشه پشت سربازها و رزمنده‌ها، زنان حامی را دیده‌ایم. رویارویی با این مسائل، عواطف و اندیشۀ زنان را برمی‌انگیزد. چنان‌که در اشعار خانم‌ها سیمین‌دخت وحیدی، سپیده کاشانی و سیمین بهبهانی انعکاس این عواطف را می‌بینیم. در زمان اوج فعالیت شاعرانه‌شان موضوعات اصلی که در شعر به آن می‌پرداختند همین مسائل اجتماعی بود. شاعران با قلم و شعرشان حامی رزمندگان و سربازان مدافع میهن بودند.

این منتقد ادبی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه جمعیت بانوان شاعر با تغییر روبرو بوده یا خیر، گفت: افزایش شاعران زن به دلیل گسترش امکانات نشر و ساده‌تر شدن دسترسی به کتاب و مجلات ادبی و نیز امکان شرکت در جلسات ادبی است و در دهه‌های اخیر به دلیل گسترش ارتباطات در فضاهای مجازی. البته تغییر آمار جمعیت نیز طبیعتا چنین اتفاقی را رقم زده است.

*در شعر روزگار ما آثار عمیق و اندیشمندانه کم داریم

وی با اشاره به کیفیت آثار نیز گفت: کیفیت کارها نوسان داشته، کیفیت اشعار گاهی از منظر اندیشه در سطح خوبی بوده و گاهی اوقات قابل قبول نبوده است. به نظر می‌رسد در شعر روزگار ما به اندیشه و ویژگی‌های انسانی، کمتر توجه می‌شود و نسبت به جمعیت شاعران، آثار عمیق و اندیشمندانه کم داریم. یکی از علت‌ها می‌تواند گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضاهای مجازی باشد که سلیقه‌ها را در وضعیتی سطحی نگه داشته است. بُعد اندیشه و توجهات انسانی در آثار چندان برجسته نیست و به آن کمتر پرداخته شده است.

یوسفی در پاسخ به سوالی پیرامون شاعران قله‌نشین پس از انقلاب اسلامی گفت: به نظر من شرایط به قله رسیدن همیشه وجود داشته است و چندان تحت تاثیر شرایط اجتماعی و سیاسی نیست و بیشتر به خود شخص باز می‌گردد. زمینه مطالعاتی، شخصیت و جوهره انسانی شاعر می‌تواند مسیر را در رسیدن به قله تعیین کند البته شاعر می‌تواند از اجتماع هم تاثیر بپذیرد اما لزوما اجتماع و شرایط شاعر را به قله نمی‌برد.

وی افزود: زنی مانند پروین اعتصامی به عنوان یک شاعر دارای شیوه خاص خودش در تاریخ ادبیات مطرح و ماندگار است. اندیشمندانه کار کردن شاعر و میزان بهره‌مندی او از علوم و ادبیات کهن و نیز نوآوری‌های مفید، در مسیر او برای رسیدن به قله موثر است.