تهران: شکارسری: برخی از شاعران، شعر انقلاب را نادیده گرفتند

به گزارش حلقه وصل، اولین نشست کتابخوان تخصصی شعر عصر دیروز، 25 فروردین‌ماه، با حضور علیرضا مختارپور دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و جمعی از شاعران کشور از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در کتابخانه پارک شهر برگزار شد.

مهدی سیار، شاعر، در ابتدای این مراسم به معرفی کتابی از علی داودی با عنوان «گاهی حواست نیست» پرداخت و گفت: من چندبار این کتاب را خوانده‌ام و فکر می‌کنم بهترین راه برای معرفی این کتاب همان مطالعه شعرهایش باشد. از جمله ویژگی‌های این کتاب یکسان بودن سروده‌ها در قالب است؛ به این معنی که همه اشعار در قالب نیمایی سروده شده‌اند؛ قالبی که دوباره رونق پیدا کرده و به عنوان یک ذخیره ادبی بازشناسی می‌شود.

وی ادامه داد: بعد از سال‌ها توجه به قالب غزل، از میان قالب‌های کلاسیک شعر فارسی و قالب سپید، ما با یک نوع بازگشت به شعر نیمایی مواجه هستیم که بازگشت مبارکی است؛ زیرا شعر نیمایی در مرز میان سنت و مدرنیته حرکت می‌کند.

سیار به دیگر ویژگی‌های این اثر از داودی اشاره کرد و یادآور شد: یکی از مهمترین ویژگی‌های هر کتابی، ایجاز است. تمامی سروده‌های این مجموعه نیز کوتاه و نیم‌صفحه‌ای هستند؛ مانند: «کاشکی از آسمان خبر نداشتم/ من که پر نداشتم».

به گفته این شاعر؛ داودی در کتاب «گاهی حواست نیست» در موضع یک حکیم شاعر ایستاده است؛ حکیمی که در آسمان‌ها سیر نمی‌کند و در همین خیابان‌های شهر است و با همین مردم و ترافیک و طبیعت تهران گفت‌وگو می‌کند و حکمت می‌گوید. اندیشه قابل تأملی در این کتاب موج می‌زند که  با خیالی دوست‌داشتنی تلفیق شده است. موسیقی و استفاده زیبا از قافیه و وزن از دیگر ویژگی‌های کتاب است که گاه مخاطب را غافلگیر می‌کند.

حمیدرضا شکارسری، شاعر و منتقد ادبی، دیگر معرفی‌کننده کتاب در این نشست بود. او به معرفی کتابی از محمدرضا سنگری درباره شعر انقلاب با عنوان «از نتایج سحر» پرداخت و گفت: ارسطو برای هر پدیده‌ای چهار دلیل فاعلی، صوری، مادی و غایی ذکر می‌کند. علت فاعلی این اثر، محمدرضا سنگری است. وی سابقه تحقیق و تألیف آثار متعددی در حوزه مقولات دینی و ادبی داشته و تحصیلات دانشگاهی‌اش نیز در این زمینه است.

وی ادامه داد: از جمله ویژگی‌های این کتاب نثر به کار رفته در آن است که برخلاف برخی از پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، نثری متکلفانه ندارد و قابل فهم و روان است. این نثر فاقد ظرفیت چندخوانی است، از عبارات یک معنا دریافت می‌شود و اجازه نمی‌دهد که بین دو یا سه خوانش اختلاف وجود داشته باشد. علاوه بر این، تمامی مطالب غیر جانبدارانه بیان شده‌اند. ضرباهنگ کتاب کند است و نویسنده عجله‌ای برای رسیدن به نتیجه ندارد. گاه مخاطب از این نظر به نویسنده مشکوک می‌شود که نکند قصد نپرداختن به موضوع و مطول کردن کلام را دارد، اما کم‌کم متوجه می‌شود که نگارنده اثر به خوبی به تمامی مطالب پرداخته است.

شکارسری یادآور شد: سنگری در این کتاب به عنوان یک منتقد وارد نشده، بلکه او در انتخاب اشعار از ذوق خود نیز بهره برده است و کتابش به خوبی توانسته به تبارشناسی شعر انقلاب بپردازد. بعد از انقلاب، تعدادی از شاعران نظام حاضر را علیه خود می‌دانستند؛ از این رو چشم بر ادبیات انقلاب بستند، اما سنگری با هوشمندی به نگارش این کتاب پرداخت. جای خالی این نوع آثار در ادبیات معاصر به خوبی احساس می‌شد.

کتاب «دستخون» سروده علی‌محمد مؤدب دیگر کتاب معرفی شده در این برنامه بود که توسط محمود اکرامی‌فر به حاضران معرفی شد. اکرامی‌فر در معرفی این کتاب گفت: این اثر منظومه‌ای است در قالب چهارپاره. قالبی که برای شرح و حال کاربرد دارد. شاعر نیز در این اثر شرح حال خود را روایت می‌کند. کتاب شروع خوبی دارد و این یکی از ویژگی‌های مثبت آن است. آغاز هر کتابی باید آنقدر هنری و زیبا باشد که مخاطب را با خود همراه کند. هستند نویسندگان مشهوری که کتاب‌هایشان از این ویژگی برخوردار نیست، به همین منظور مؤدب آغاز منظومه‌اش را با یک پرسش همراه می‌کند.

وی دیگر ویژگی کتاب «دستخون» را ذکر خاطرات مشترک میان مردم دانست و افزود: دهاتی و صادق بودن متن از جمله ویژگی‌های این اثر بود که برایم جالب بود. در این کتاب اکذبه احسنه وجود ندارد. شعر صد در صد بومی است بدون اینکه زبان را بشکند تا به زبان محلی نزدیک شود.

به گفته اکرامی‌فر؛ ترکیب‌سازی، استفاده از اسطوره‌های دفاع مقدس، اساطیر ملی و دینی، ذکر ضرب‌المثل‌ها و ... از دیگر ویژگی‌های این کتاب است. شاعر در پایان منظومه خود را با بهترین نحو ممکن به اتمام می‌رساند؛ یعنی هم حسن مطلع دارد و هم حسن مقطع.

فریبا یوسفی از دیگر شاعران حاضر در این برنامه بود که به معرفی کتابی از قربان ولیئی با عنوان «لحظه جهان» پرداخت. وی درباره این کتاب گفت: «لحظه جهان» برخلاف برخی از کتاب‌هاست که به دستمان می‌رسد و بعد از مطالعه آن را کنار می‌گذاریم. این کتاب به ماسئل غیر مادی می‌پردازد؛ از این نظر کتابی کنارگذاشتنی نیست، زیرا جنبه غیر مادی انسان همیشه بیدار است و از انسان مطالبه می‌کند. یوسفی یادآور شد: من شاعر این کتاب را نمی‌شناسم اما با مطالعه این اثر متوجه شده‌ام که روحیه خاصی دارد و در عوامل عارفانه سیر می‌کند. وی در ادامه چند بیت از سروده‌های این مجموعه را برای حاضران قرائت کرد:

ما سری تکان دادیم، ناگهان بهار آمد

زاهد پشیمان دید، با خدا دچار آمد

مجتهد به ما حق داد تا جنون ما را دید

الوداع ای تقلید، دف تپید و تار آمد...

ناصر فیض نیز دیگر شاعر این مراسم بود که به معرفی کتاب «دانشگاه‌نامه» پرداخت. وی درباره این کتاب که یکی از مجموعه‌های طنز است، گفت: یکی از مواردی که ما را جذب کتاب می‌کند، ناشر آن است. شهرستان ادب یکی از آن دست از ناشران است که کتاب‌های خوبی منتشر می‌کند و این یکی از ویژگی‌های «دانشگاه‌نامه» است. علاوه بر این، کتاب از طرح جلد مناسبی نیز برخوردار است؛ به طوری که تضاد به کار رفته در آن، طنز موجود در کتاب را به خوبی نشان می‌دهد.

وی مطالعه این کتاب را به کسانی که قصد دارند از طنز بیشتر بدانند، توصیه کرد و افزود: بی‌انصافی است اگر فکر کنیم که طنز برای خوش کردن احوال است، بخشی از وظیفه طنز منقبض کردن خاطر است نه منبسط کردن آن. برخی گمان می‌کنند که در شعر طنز لازم نیست به موضوعاتی مانند ساختار زبان توجه کرد، از این نظر یک نوع شلختگی در برخی از سروده‌ها دیده می‌شود؛ حال آنکه ساختار زبان برای شعر طنز یک ظرفیت است که می‌توان از آن استفاده کرد.

فیض با اشاره به «دانشگاه‌نامه» گفت: شاعر در این اثر از کلیشه‌های دانشگاه مانند سلف غذاخوری، روابط دانشجویان و ... گذشته و به موضوعات مهمتری پرداخته است.

علی‌محمد مؤدب نیز از دیگر شاعران حاضر بود که کتاب «عشق ناگهان است» را معرفی کرد. وی درباره این مجموعه که در قالب سپید سروده شده است، گفت: قالب‌های جدید معمولاً مظلوم هستند و قالب سپید نیز مانند هر پدیده دیگری برای اینکه جا بیفتد، نیاز به زمان دارد. کسانی که در قالب‌های جدید کار می‌کنند، کار دشواری برعهده دارند. اهمیت شعر سپید در نسبت داشتن این شعرها با زندگی است. ما در شعر کلاسیک شاهد یک جهان آرمانی هستیم که از زندگی مردم دور بود؛ در واقع ادبیات گذشته ما یک زنگ تفریح بود که جهان دیگری را ترسیم می‌کرد.

اسماعیل امینی نیز یکی دیگر از شاعران بود که به معرفی کتاب «نرگس هنوز» اثر م. مؤید، پرداخت و آن را اثری ویژه کسانی دانست که با شعر آشنایی بیشتری دارند.

علی داودی نیز در ادامه برنامه به معرفی کتاب «جلسه شعر» پرداخت. به گفته او؛ این کتاب توانسته بدون غرض به بحث شعر و مسائل مرتبط با آن بپردازد؛ از این رو برای شاعران جوان‌تر که کمتر حوصله مطالعه دارند، مفید است. کتاب حاصل تجربه 40 ساله نویسنده است که مطالب را در کوتاه‌ترین حد ممکن بیان کرده و به مسائل مختلف در حوزه شعر از سلوک شاعرانه گرفته تا موضوعات تخصصی‌تر پرداخته است.

میلاد عرفان‌پور، شاعر، نیز در ادمه این مراسم به معرفی کتاب «تار و پود» که یکی دیگر از کتاب‌هایی که در زمینه آموزش شعر نوشته شده است، پرداخت.

در پایان این مراسم نیز از تمامی کسانی که به معرفی آثار پرداختند، با حضور دبیر کل نهاد کتابخانه‌های کشور تجلیل به عمل آمد.