به گزارش حلقه وصل، از همین روی باید به ایمنی خودرو به هنگام نگاه ویژه ای داشته باشیم هر چند شاید این موضوع در مورد خودرو های داخلی آنچنان هم صادق نباشد . چراکه امکانات ایمنی منحصر به ترمز ، کمربند و کیسه هوا ( آن هم نه در همه خودرو ها ) است . در این میان ، ترمز یکی از مهم ترین سیستم های تامین ایمنی بوده و قطع به یقین داشتن اطلاعات کافی در مورد آن امری ضروری است .
اساس کار ترمز
با وجود آن که شاید اصطکاک در برخی موارد نا مطلوب بوده و باعث اتلاف انرژی و خرابی قطعات شوند ولیکن اساس کار ترمزهای معمول ( به جز ترمزهای مغناطیسی و الکتریکی که چندان رایج نیستند ) بر اصطکاک تولیدی بین سطوح استوار بوده و نیروی متوقف کننده خودرو در حال حرکت ، همین نیروی اصطکاک است که انرژی جنبشی ناشی از حرکت خود را به انرژی حرارتی تبدیل نموده و در نتیجه خودرو متوقف می شود .
مقدار اصطکاک تولیدی بین دو سطح در حالت کلی به جنس سطوح ، نیروی وارد شده و زبری یا همواری سطوح بستگی دارد . هنگامی که پا را بر روی پدال ترمز می فشارید ؛ سیستم ترمز فعال شده و در نهایت فارغ از مکانیزم یا نوع ترمز ، نیرویی به چرخ ها وارد شده و موجب توقف اتومبیل می شود.
انواع سیستم ترمز
همان طور که گفته شد اساس کار سیستم ترمز فارغ از نوع آن ( به جز ترمز های مغناطیسی و الکتریکی ) یکسان است چرا که با اعمال نیرو به چرخ ها و در اثر اصطکاک ، خودرو متوقف می شود . سیستم های ترمز از دیدگاه های مختلفی تقسیم بندی می شوند .
۱- از دیدگاه منبع توان به ۶ دسته : ترمز مکانیکی ، هیدرولیکی ، هوایی یا پنوماتیکی ، ترمز خلا ، ترمز الکتریکی و ترمز مغناطیسی
۲- از دید نحوه اعمال اصطکاک به دو دسته : ترمز کاسه ای و دیسکی
۳- از دید عملکرد به دو دسته : ترمز پایی یا سرویس و ترمز دستی یا ترمز پارک
۴- از دید توزیع نیروی ترمز به دو دسته : ترمز تکی و ترمز دو گانه
عیب های عمده در سیستم ترمز و دلایل احتمالی آن
گه گاه برای شما هم پیش آمده است که ترمز خودرو ضعیف عمل نماید ؛ این امر می تواند به خاطر یک یا چند مورد از عوامل ذیل باشد :
۱- نشت روغن ترمز
۲- سایش لنت ها
۳- خیس بودن لنت ها ناشی از آب ، گریس ، روغن
۴- عدم عملکرد پیستون دیسک ترمز
۵- عدم عملکرد صحیح بوستر
۶- آسیب دیدگی شیلنگ های ترمز
۷- عدم عملکرد سوپاپ تعادل
این موضوع نیز یکی دیگر از مواردی است می تواند نشان از عیبی در سیستم ترمز باشد . کشیدن شدن چرخ می تواند ناشی از موارد ذیل باشد :
۱- مسدود شدن لوله ترمز
۲- تنظیم نبودن کفشک ها
۳- نشتی سیستم هیدرولیک چرخ
۴- لقی بیش از حد بلبرینگ چرخ
۵- چرب شدن لنت چرخ
۶- خرابی یا تمام شدن لنت ها
نرمی بیش از حد پدال ترمز
نرمی بیش از حد پدال ترمز یا حالت اسفنجی آن ناشی از عوامل زیر است :
۱- وجود هوا در سیستم ترمز
۲- آسیب دیدگی لوله های ترمز
۳- کافی نبودن مایع ترمز
۴- سفت نبودن اتصالات لوله ها
۵- نشتی مایع ترمز
۶- ساییده شدن کاسه ترمز
چسبیدن پدال به کف اتاق
چسبیدن پدال ترمز به کف اتاق نیز می تواند ناشی از موارد ذیل باشد :
۱- ساییده شدن لنت ها
۲- وجود هوا در سیستم ترمز
۳- کافی نبودن مایع ترمز
۴- عدم عملکرد صحیح تنظیم کننده لنت ها
۵- معیوب بودن پمپ زیر پا
۶- کیفیت پایین مایع ترمز
چنانچه خودرو به هنگام ترمز به یک سمت کشیده می شود ؛ احتمالا معایب زیر در سیستم ترمز رخ داده است :
۱- چرب یا خیس بودن لنت ها
۲- تنظیم نبودن کفشک ها و پین نگهدارنده
۳- نامناسب بودن لنت ها
۴- نا هماهنگی باد یا سایش چرخ ها
۵- وجود آب در سیستم ترمز
۶- شل بودن طبق ترمز
قفل شدن یکی از چرخ
۱- ژله ای شدن لنت ترمز
۲- تنظیم نبودن پین نگهدارنده کفشک
۳- سایش بیش از حد آج لاستیک
سوت کشیدن ترمز
۱- خمیدگی دیسک ترمز
۲- نفوذ ذرات فلزی یا گرد و غبار به لنت ها
۳- عدم قرارگیری مناسب کفشک ها
۴- شل بودن دیسک
۵- شل بودن کفشک ها
آزاد نشدن ترمز
۱- معیوب بودن شیر یک طرفه
۲- مسدود بودن دریچه جبران کننده
۳- شکسته شدن فنر برگردان
۴- چسبیدن لاستیک پیستون هیدرولیکی
چوب شدن ترمز
۱- خرابی بوستر ترمز
۲- خرابی شیر کنترل
روشن نشدن چراغ های ترمز عقب
۱- وجود عیب در سیستم الکتریکی خودرو
۲- سوختن چراغ های ترمز
۳- شل بودن اتصالات
۴- تنظیم نبودن کلید چراغ های ترمز
روشن نشدن چراغ اخطار ترمز
۱- پایین بودن سطح مایع ترمز
۲- معیوب بودن سنسور سطح روغن
۳- خرابی شیر کنترل
۴- شل بودن اتصالات
۵- معیوب بودن سیستم الکتریکی
کورس بیش از حد پدال
۱- پایین بودن سطح مایع ترمز
۲- ساییده شدن لنت ها
۳- ساییدگی کفشک ها
۴- تنظیم نا مناسب خلاصی پدال
اعمال نیروی اضافی جهت ترمز گیری
۱- تنظیم نبودن سیستم ترمز
۲- استفاده از لنت های نامناسب
۳- نفوذ گریس یا آب به لنت ها
۴- مایع ترمز نا مناسب
۵- سوختن لنت ترمز ها
۶- صیقلی شدن کاسه ترمز
کم کردن روغن ترمز
۱- نشتی سیلندر چرخ
۲- معیوب بودن لوله های ترمز
۳- شل بودن اتصالات
۴- نشتی از پمپ اصلی
لنت ترمز
موارد فوق خرابی های شایع سیستم ترمز بوده و همان طور که مشاهده می شود لنت ها نقش اساسی در اکثر آن ها دارند ؛ لذا باید توجه ویژه ای بدان ها داشت . لنت ها به دو نوع کفشکی و دیسکی طبقه بندی می شوند که در حال حاضر عمدتا از لنت های دیسکی استفاده می گردد . لنت ترمز با ایجاد اصطکاک بین دیسک و یا کاسه ترمز باعث توقف خودرو شده و از دو قسمت کفشک و لقمه تشکیل شده است . لقمه ها نیز خود به ۵ دسته بدون آزبست یا ارگانیک ، سرامیکی ، نیمه متالیک ، کم متالیک و زینتری تقسیم می شوند .
لنت ها قطعاتی مصرفی بوده و باید در بازه های مسافتی مشخص تعویض گردند . بسته به جنس لنت ، نوع خودرو ، سبک رانندگی حتی ممکن است لنت ها بالغ بر ۱۰۰ هزار کیلومتر نیز کار کنند ولی توصیه می شود هر ۱۵ هزار کیلومتر به مکانیک مراجعه نمایید تا سلامت ها را بررسی نماید و هر ۵۰ هزار کیلومتر نیز لنت ها را تعویض نمایید تا اطمینان کافی نسبت به صحت و کارآیی ترمز وجود داشته باشد .
کیفیت لنت یکی از عوامل حیاتی در صحت عملکرد ترمز و بازه های مسافتی تعویض آن بوده و به هنگام خرید باید توجه خاصی به آن داشت . به هنگام خرید خیلی به فکر قیمت نبوده و کیفیت را اولویت اصلی قرار دهید چرا که ترمز نقش مهمی در امنیت شما و سرنشینان ایفا می نماید .
عیب یابی ترمز خودرو ABS
در صورت روشن شدن چراغ هشدار دهنده ABS مشخص است که مشکل اصلی مربوط به خود سیستم ABS می باشد و مشکل از کل سیستم ترمز خودرو نیست . این استدلال به این دلیل است که این آلارم از خود ABS خودرو داده شده است . برای عیب یابی ترمز خودرو ABS در این حالت باید گفت این مشکل معمولا به دلیل خرابی سنسور سرعت چرخ یا پمپ سیستم ABS یا خرابی رله مدار می باشد . در برخی از مواقع هم مشکل مربوط به کم شدن روغن ترمز است .
اما اگر چراغ آلارم ABS روشن شد و هیچ چراغ دیگری روشن نشد . در این حالت باید بیشتر از همیشه به فکر عیب یابی ترمز خودرو باشیم . در این صورت سیستم ABS از کار افتاده است ABS از کار افتاده است اما ترمز عمل می کند . در این حالت می توان در شهر و با سرعت های نه چندان زیاد تردد نمود ولی باید مراقب باشید چون دیگر سیستم ABS در شرایط ناگهانی عمل نخواهد کرد .
اما توجه داشته باشید که اگر به جز الارم سیستم ABS چراغ دیگری هم همزمان روشن شد امکان برخوردن به یک مشکل اساس وجود دارد . ممکن است سیستم هیدرولیک ترمز دچار مشکل شده باشد . در این حالت شما حتی برای رفتن به تعمیرگاه با خودرو هم ایمنی لازم را نخواهید داشت . و مجبورید که به وسیله یک یدک کش ماشین را تا تعمیرگاه حمل کنید . در این حالت است که امکان نشتی روغن ها به دلیل فشار زیاد بوستر وجود دارد و زمانی که مدتی رانندگی کنید سطح روغن پایین خواهد آمد و بسیار خطرساز خواهد بود به همین دلیل است که در این مواقع نباید رانندگی کنید .
از دیگر آلارم های مربوط به سیستم ترمز زمانی رخ می دهد که لنت ترمز تمام شده و یا کم شده است و زمانی که پدال ترمز را فشار می دهید روشن می شود . در این مواقع بهتر است تا هرچه سریع تر لنت را تعویض کنید زیرا اگر لنت تمام شود و قسمت فلزی به دیسک ترمز برخورد کند هزینه های بسیار بیشتری روی دست شما خواهد گذاشت .
علل ضعیف کارکردن سیستم ترمز نسبت به خودرو مشابه
۱- خراب شدن پمپ اصلی
۲- ایراد فنی در بوستر ترمز
۳- هوا گرفتن روغن ترمز در سیستم ترمز
۴- جذب رطوبت توسط روغن ترمز به دلیل کهنه شدن آن و یا گذشتن تاریخ مصرف آن
۵- آغشته شدن لنتها یا دیسک ها به روغن و یا گریس و کاهش اصطکاک
۶- لاغر شدن دیسک ترمز ها در طول زمان
۷- رگلاژ نبودن کاسه ترمز ها
زمانی که ترمز ها به خوبی کار نمی کنند
در حال حاضر نیز شرایطی وجود خواهد داشت که در آن ممکن است ترمز ها به طور کامل از بین بروند . بسیاری از اتومبیل‌ها از سال ۱۹۶۸ مجهز به سیستم هیدرولیکی می باشند . سیلندر اصلی در آن ها شامل دو پیستون می باشند که در سیستم های ساده‌تر ترمز جلو و عقب به صورت جداگانه کنترل می شوند .
برخی از مشکلات سیستم ترمز ممکن است ناشی از موارد زیر باشند :
۱- کمبود مایع ترمز
۲- وجود هوا در مایع ترمز
۳- اشکال در سیلندر
۴- مشکل در خط ترمز
۵- نشتی سیال
۶- آلودگی مایع ترمز
۷- مشکل در بلبرینگ
اولین چیزی که لازم است در زمان بررسی مشکلات سیستم ترمز در نظر داشته باشید ، این است که سطح و شرایط مایع در مخزن سیلندر اصلی بررسی کنید .
اگر یک محل نشتی وجود داشته باشد ، سطح مایع کم خواهد شد به صورتی که در این حالت سیستم به صورت نا کارآمد عمل خواهد کرد ، در نتیجه این امر مواد اصطکاکی روی پدال ترمز و یا کفش ، می تواند منجر به از کار افتادگی دیسک ترمز یا درام در آن شود .
اگر مایع ترمز در سیستم بیش از حد در معرض حرارت قرار گیرد ، می تواند باعث اختلال در سیستم شود ، به همین علت لازم است که کاهش دما و حرارت در آن به سرعت اتفاق بیفتد .
هیدرولیک ترمز یک سیستم مهر و موم شده است ، به همین دلیل نباید خطوط هوا در آن وجود داشته باشد . با این حال چنانچه سیلندر اصلی شما دچار مشکل شود ، ممکن است هوا به سیستم نفوذ کند ، این مسئله می تواند منجر به عدم کارکرد صحیح سیستم ترمز شود .
یکی دیگر از علت های بروز مشکلات سیستم ترمز می تواند ناشی از چرخ های آسیب دیده باشد .
شکستگی در بلبرینگ ها باعث می شود تا لنت های ترمز به طور موثر به سمت کالیپر فشار وارد نکنند .
در اکثر نمونه یک پدال ترمز سخت می تواند ناشی از اختلال در سیستم واحد سروو باشد .
این واحد با استفاده از خلاء در موتور به سیستم ترمز کمک می کند و تقریبا در تمام خودروهای مدرن یافت می شود .
اگر اطمینان یافتید که مشکل از واحد سروو می باشد ، بهتر است سوپاپ را چک کنید و یا به بررسی شلنگ خلاء بپردازید ، ممکن است وجود نشتی ناشی از آن منجر به نفوذ هوا و کاهش عملکرد خنک کنندگی موتور شده باشد .
عیب یابی در سیستم ترمزهای هیدرولیکی:
۱.پدال ترمز تا اخرین نقطه مسیر پایین می رود:
اولین علت:میزان نبودن کفشکهای ترمز (تنظیم)
دومین علت:میزان نبودن پدال ترمز (تنظیم)
سومین علت:خورد شدن لنتهای ترمز (تعویض لنت ها)
چهارمین علت:نبودن مایع ترمز (افزودن مایع – هوا گیری دستگاه)
پنجمین علت:ساییدگی سیلندر (تعویض سیلندر)
۲.گیر کردن یکی از ترمزها:
اولین علت:میزان نبودن کفشک های ترمز (تنظیم)
دومین علت:گرفتگی یک لوله ترمز (باز کردن لوله یا تعویض)
سومین علت:معیوب بودن سیلندر چرخ (تعمیر یا تعویض)
چهارمین علت:ضعیف یا شکسته بودن فنر برگردان (تعویض فنر)
پنجمین علت:شل بودن بلبرینگ چرخ (تنظیم بلبرینگ)
۳.گیر کردن تمام ترمزها:
اولین علت:میزان نبودن پدال ترمز (تنظیم)
دومین علت:گرفتگی سوراخ هواکش مخزن مایع ترمز (باز کردن هواکش – تعویض قطعات لاستیکی خراب شده)
سومین علت:وجود روغن معدنی در دستگاه (فقط از روغن ترمز توصیه شده استفاده شود)
۴.خودرو در موقع ترمز کردن به یک سمت کشیده می شود:
اولین علت:الوده شدن لنت ها به روغن موتور (تعویض لنت ها و کاسه نمد)
دومین علت:الوده شدن لنت ها به روغن ترمز (تعویض لنت ها – تعمیر و یا تعویض سیلندر)
سومین علت:میزان نبودن کفشک های ترمز (تنظیم)
چهارمین علت:یکنواخت نبودن باد تایرها (بادکردن صحیح تایرها)
پنجمین علت:کمی فاصله لنت (زیاد کردن فاصله – تعویض لنت)
ششمین علت:معیوب بودن سیلندر چرخ (تعمیر یا تعویض)
هفتمین علت:شل بودن طبق ترمز (محکم کردن)
۵.نرم بودن پدال(اسفنجی بودن پدال):
اولین علت:بودن هوا در دستگاه (مایع اضافه کنید – هوا گیری شود)
دومین علت:میزان نبودن کفشک ها (تنظیم)
۶.با چندین بار فشار روی پدال باز پدال زیر پا خالی میشود:
اولین علت:دستگاه ترمز هوا دارد (هواگیری)
دومین علت:فنر پمپ اصلی خراب است (فنر را عوض کنید)
۷.ترمز ضعیف که احتیاج به وارد کردن فشار زیاد روی پدال ترمز دارد:
اولین علت:اغشته شدن لنت ها به روغن (تعویض لنت ها و کاسه نمدها)
دومین علت:اغشته شدن لنت ها به مایع ترمز (تعمیر یا تعویض لنت ها – تعمیر و یا تعویض سیلندرهای چرخ)
سومین علت:میزان نبودن کفشک های ترمز (تنظیم)
چهارمین علت:اغشته شدن لنت ها به اب (پس از خشک شدن بدون عیب خواهد بود)
پنجمین علت:گرم شدن لنت ها (بگذارید لنت ها خنک شوند)
ششمین علت:پرداخت شدن کاسه ترمز (تراشیدن کاسه برای از بین بردن پرداخت ان)
۸.حساسیت زیاد ترمز یا گیر کردن ان:
اولین علت:میزان نبودن کفشک های ترمز (تنظیم)
دومین علت:نادرست بودن لنت های ترمز (تعویض با لنت مناسب)
سومین علت:شل بودن طبق ترمز (محکم بستن – تنظیم ترمزها)
چهارمین علت:خط داشتن کاسه ترمز (تراش یا سنگ زدن کاسه ترمز)
پنجمین علت:چرب شدن لنت های ترمز (تعویض – بازدید کاسه نمدها – خودداری از روغنکاری بیش از حد)
۹.صدا کردن ترمز:
اولین علت:ساییده شدن لنت های ترمز (تعویض لنت ها)
دومین علت:پیچیدگی کفشک ها (تعویض کفشک ها)
سومین علت:شل بودن پرچ لنت ها (محکم کردن – تعویض پرچ ها یا لنت ها در صورت لزوم)
چهارمین علت:خشک بودن یا ساییده شدن کاسه ترمز (تراشیدن یا سنگ زدن کاسه ترمز)
پنجمین علت:شل بودن قطعات (محکم کردن)
۱۰.وجود هوا در دستگاه:
اولین علت:گرفتگی سوراخ هوا کش (باز کردن سوراخ)
دومین علت:نشتی سوپاپ در سیلندر اصلی (تعمیر یا تعویض)
سومین علت:شل بودن اتصال لوله ها معیوب بودن لوله ها (محکم بستن اتصالات – تعویض لوله های معیوب)
۱۱.کم شدن مایع ترمز:
اولین علت:نشتی سیلندر اصلی (تعمیر یا تعویض قطعات معیوب)
دومین علت:نشتی سیلندر چرخ (تعمیر – نصب کردن پین پیستون به طور صحیح)
سومین علت:معیوب بودن لوله ها – شل بودن اتصال لوله ها (محکم بستن اتصالات – تعویض لوله های معیوب)
۱۲.ترمزها گرم می کند:
اولین علت:سوراخ برگشت روغن ترمز گرفته (پمپ اصلی را تمیز کنید)
دومین علت:لقی پدال ترمز تا پمپ اصلی کم است (پدال ترمز را تمیز کنید)
سومین علت:فنرهای برگشت پدال کم قدرت است (فنرهای نو نصب کنید)
چهارمین علت:روغن پمپ اصلی مصرف شده (در این صورت تمام دستگاه ترمز را بشویید و لاستیک را تعویض کنید)