مطالبات رهبری دغدغه نشده است/ دفاع مقدس را برای بیلان کاری می‌خواهند

سرویس مبشرصبح _ محمدرضا انیسی آرانی: رهبر معظّم انقلاب در دیدار اخیرشان با خانواده‌های شهدای حادثه‌ی هفتم تیر با اظهار تأسف از ضعف و کم‌کاری در معرفی شهدا و از جمله معرفی نشدن ظرفیت بزرگ شهدای هفتم تیر به عنوان مظهر عظمت و استقامت ملت ایران، خاطرنشان کردند: جوانان در جناح فرهنگیِ مؤمن، انقلابی، مردمی و خودجوش باید با زبان تصویر و با استفاده از ابزارهای جدید، چهره‌نگاری هنرمندانه‌ای از این شخصیتهای بسیار برجسته انجام دهند.

در همین راستا برای پیگیری این دغدغه رهبر انقلاب با جواد شمقدری، رییس سابق سازمان سینمایی و کارگردان نام‌آشنای جبهه فرهنگی انقلاب به گفت‌وگو پرداختیم که در زیر می‌آید.

غفلت نهادینه شده

جواد شمقدری در ابتدا با اشاره به سوژه‌هایی که مورد بی‌مهری هنرمندان قرار می‌گیرند گفت: پرداختن به شخصیت شهید بهشتی و شهدای هفتم تیر هم در کنار صدها سوژه‌ی دیگری قرار می‌گیرد که جزء نقاط برجسته و نورانی تاریخ معاصر ماست و در دل آن قهرمانان بزرگی پرورده شده‌اند، ولی از سوی هنرمندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. اوج این سوژه‌ها را در دفاع مقدس می‌بینیم که به صورت یک غفلت نهادینه شده، از یادها رفته است. حتی در فضای روشن‌فکری و هنری امروز، نفس ورود به این عرصه را خلاف هنر می‌دانند و وقتی هنرمندی با هر دغدغه‌ای وارد این عرصه می‌شود، بدون بررسی او را متهم می‌کنند.

وی ادامه داد: همین روزها مسئولان سینمایی به صراحت کسانی را که در حوزه‌ی دفاع مقدس کار کرده‌اند، کاسب‌کار خطاب می‌کند. این ادامه‌ی همان جریانی است که از اوایل دهه‌ی 60 در سینمای ما شکل گرفت و ورود به عرصه‌های هنر انقلاب را ممنوع جلوه داد.

نگاه انتقادی هنرمندان اسمی به دفاع مقدس

کارگردان «طوفان شن» تصریح کرد: البته پرداختن به موضوعات انقلاب اسلامی، زمانی در دستورالعمل‌های مسئولان آمد ولی به تدریج از شرح وظایف آنان و اولویت‌های اجرایی خارج شد. نهایتا بی‌توجهی به این موضوعات به عنوان یکی از مختصات هنرمندی غالب شد. الان کسی هنرمند شناخته می‌شود که یا دور و بر این موضوعات نمی‌آید، یا اگر وارد می‌شود، با نگاه انتقادی به مسائل می‌نگرد و قهرمان را یک فرد خاکستری نشان می‌دهد، نه یک فرد الگو و نورانی. در دوران اصلاحات فیلم‌هایی ساخته شد که در آن رزمندگان، به عنوان کسانی که در یک جنگ بیهوده به دنبال منفعت شخصی خود بودند، افرادی منفی تلقی شدند.

حمایت نشدیم

وی با ذکر نمونه‌هایی از کارهای انجام‌شده برای موضوع شهدای هفتم تیر افزود: غفلتی نهادینه شده، در بین مسئولانی که در این زمینه‌ها وظیفه دارند نیز وجود دارد. من به یاد دارم در همان ماه‌های اولیه‌ی پس از انفجار هفتم تیر، با چند نفر از دوستان مجموعه‌ای را برای شهدای هفتاد و دو تن در قالبی که «فوتورامان» گفته می‌شد و چیزی شبیه کلیپ است، با استفاده از عکس‌های شهدای هفتم تیر ساختیم. این مجموعه به صورت ستادی، در عرض سه چهار ماه، برای 30 تن از شهدا تولید و یک بار از تلویزیون پخش شد. این کار در قسمت‌های 10 دقیقه‌ای و به خاطر فقدان امکانات امروزی ساخت کلیپ، صرفا با عکس تهیه شده بود. آن زمان ما در واحد سمعی بصری سازمان تبلیغات اسلامی فعالیت می‌کردیم که به تازگی راه‌اندازی شده بود. منتها با وجود آن که این مجموعه در تلویزیون هم نمایش داده شد، حمایتی از کار صورت نگرفت.

هنرمندان کم‌کار

شمقدری با اشاره به دغدغه شخصی خودش برای ساخت فیلم با موضوع شهدای هفتم تیر گفت: دغدغه‌ی ساخت فیلم و مستند برای شهدای هفتم تیر، خصوصا برای شهید بهشتی همواره برای ما وجود داشت، با این حال حتی زمانی که بعدها با مدیر وقت یکی از شبکه‌های سیما برای این کار صحبت کردیم، حمایت چندانی شکل نگرفت و کاری انجام نشد. باید برای شهدای هفتم تیر، خصوصا شهید بهشتی که شخصیت او می‌تواند راهنما و راهگشای بسیاری از حرکت‌های انقلابی باشد، کارهای رسانه‌ای گسترده‌ای انجام داد. ولی همان طور که مقام معظم رهبری نیز فرمودند، در این فضا هنرمندان بسیار کم‌کاری کرده‌اند.

جشنواره‌ی مقاومت کجاست؟

وی ادامه داد: تا زمانی که مطالبات رهبری به دغدغه‌ی اصلی هنرمندان تبدیل نشود، کاری جدی صورت نمی‌گیرد. البته ممکن است مسئولی برای آن که بیلان کاری خود را پربار کند، سوژه‌ای را پی بگیرد، ولی مطمئن باشید اگر این سوژه برآمده از اعتقاد او نباشد، نیمه‌کاره رها می‌شود. از این رو بی‌توجهی به دفاع مقدس که یکی از نقاط اوج تاریخ معاصر ماست، کار را به جایی می‌رساند که پنج سال جشنواره‌ی فیلم مقاومت برگزار نمی‌شود، به دلیل آن که فیلم مناسبی در این حوزه ساخته نمی‌شود. با این حال وقتی از این حوزه حمایت به عمل آمد، سه دوره‌ی پیاپی برگزار شد، ولی اخیرا به خاطر انحراف نگاه مسئولان از این حوزه، این جشنواره هم به خاطر فقدان تولید در این حوزه، مجددا به محاق رفت.

هنرمندانی هستند که حاضرند تمام اتهامات را به جان بخرند و برای شهدای جنگ و انقلاب، فیلم بسازند، ولی آنان باید حمایت شوند، وگرنه کاری از پیش نخواهند برد. این جاست که نقش مدیران و مسئولان فرهنگی و سینمایی برجسته می‌شود. یک مطالبه‌گری گسترده باید از این مدیران انجام شود و از آنان سوال شود که برای شهدا چه می‌کنید.

‌مسئولان ناآشنا

رییس سابق سازمان سینمایی تصریح کرد: رفتار نادرست مسئولان در قبال انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، به خودی خود آسیب‌شناسی گسترده‌ای می‌طلبد. ولی خلاصه‌ی مطلب این است که مسئولان اکثرا شناختی به این حوزه‌ها ندارند. از این رو وقتی کسی به آنان بگوید این سوژه‌ها مخاطب ندارد، باور می‌کند و دست از حمایت بر می‌دارد. در صورتی که پر فروش‌ترین فیلم‌های پس از انقلاب، اکثرا از همین جنس هستند.

وی افزود: جریان مریض روشن‌فکری رایج در بین هنرمندان، باعث می‌شود مدیر حتی اگر قصد انجام یک کار خوب داشته باشد، به توفیق برسد. زیرا مدیری که فهم و دید استراتژیک نداشته باشد، در مقابل این جریان تسلیم می‌شود. وقتی مدیران سینمایی کشور با توجه به مناسبات سیاسی انتخاب شوند، سینما هم خروجی درستی نخواهد داشت. صدا و سیما در ارائه‌ی این سوژه‌ها به مخاطبان، نقش ویژه‌ای دارد. مدیران این مجموعه، خصوصا رئیس سازمان، افرادی هستند که به این مسأله عنایت دارند، بنابراین باید شاهد حرکتی در این سازمان برای برجسته کردن این موضوعات باشیم.

چرا جوانان مخاطب شدند؟

شمقدری در انتها خاطرنشان کرد: این که مقام معظم رهبری جوانان انقلابی را مخاطب خود قرار می‌دهند، یک تاسف عمیق برای تمام هنرمندان انقلابی و مسئولان در پی دارد. یعنی کار به جایی رسیده است که ایشان از همه قطع امید کرده‌اند و به جوانانی که احتمالا به تازگی به این عرصه وارد شده‌اند، روی آورده‌اند. امیدوارم این ندای مقام معظم رهبری باعث شود مسئولان به خودشان بیایند و از این دایره‌ی بسته‌ی سینما، که خود را در فرایندهای هم‌سویی با جریانات فکری غرب قرار داده است، خارج شوند.