چرا با پای پیاده رفتن به کربلا در اربعین توصیه شده است؟/ وقتی قیصر روم نذر کرد پیاده به زیارت برود!

سرویس پرونده: زیارت اربعین از اعمال مهم و وِیژه شیعیان است که هر ساله مشتاقان زیادی را به صورت پیاده به سوی کربلا برای زیارت امام حسین (ع) می کشاند اما چرا حتما باید در آن زمان خاص و آنهم با تحمل سختی های فراوان و عدم امنیت جانی که بر شرایط خاص کشور عراق حاکم است حتما کربلا را درک کرد.

در گزارش زیر قرار است پیاده روی اربعین را براسا  مهمترین روایات و حدیث هایی که در اسلام ذکر شده مورد بررسی قرار دهیم.

زیارت خانه خدا و مرقد ائمه اطهار (ع)، از امور مهم معنوی شمرده شده و روایات بسیاری درباره آن موجود است که پاداش‌های اخروی مختلفی برای زیارت بیان شده و در روایت آمده است که اهل بیت (ع) به زیارت زوار رفته و هول و هراس قیامت را از آنها دور کرده (۱)

همچنین در حدیثی که در کامل الزیارات آمده و بسیار معتبر است نقل شده که هر کسی به زیارت ائمه برود در روز قیامت و روزی که همه گیج و مبهوت اند ایشان مورد شفاعت امام قرار می گیرد.(۲)

اما در بین همه ی ائمه زیارت امام حسین (ع) بسیار سفارش شده و روایات و پاداش‌های فراوانی برای آن ذکر شده که زائر آن حضرت (ع) از آتش دوزخ در امان است(۳) و زیارت ایشان، برابر با هزار حج و هزار عمره و آزاد کردن هزار بنده است، اجر هزار شهید از شهدای بدر و هزار روزه‌دار و هزار صدقه مقبوله به زائر امام حسین (ع) عطا می‌شود(۴) و آمرزش گناهان گذشته و آینده‏، کمترین ثوابی است که به او کرامت می‌شود. (5)

برای زیارت سید الشهدا ، علاوه بر پاداش‌های اخروی که در قیامت و زندگی ابدی برای فرد در نظر گرفته شده است، فواید و ثمرات مختلفی از جمله تزکیه نفس و خداشناسی، بیداری دل‌ها و یاد آخرت بیان شده و زیارت، بیان‌گر اعلام وفاداری (6) و ابراز ادب و ارادت به مراد است. این زیارت زمانی زیباتر و عارفانه تر است که این نکوداشت با پای پیاده صورت گیرد، علاوه بر تعظیم فراوانی که در این حرکت وجود دارد، سبب ایجاد ارتباط معنوی عمیقی می‌شود و جلوه‌ای عاشقانه از بندگی را به رخ می‌کشد.

آنطور که مرحوم دربندی می فرماید: زائر پیاده، خود را در برابر سلطان اقلیم جوانمردی و خورشید سپهر عصمت و شهادت، کوچک می‎شمارد. (7)

در پیاده زیارت کردن معشوق رازی نهفته است که از ابتدای خلقت بوده و مخصوص چند ساله عمر ما نیست به طوری که حضرت آدم هزار بار به زیارت خانه خدا رفت؛ در حالی که این مسیر را به وسیله قدم‌هایش پیمود. (8)

انگار با پای پیاده نزد معشوق رفتن در او رحمی می گذارد و البته فقط مخصوص مسلمانان نیست، همان گونه که قیصر، پادشاه روم با خدا پیمان بسته بود که هرگاه در نبرد با امپراتوری ایران پیروز شود، به شکرانه این پیروزی بزرگ، از مقر حکومت خود (قسطنطنیه)، پیاده به زیارت بیت‌المقدس برود. او پس از پیروزی، به نذر خود عمل کرد و پای پیاده رهسپار بیت‌المقدس شد. (9)

امام صادق (ع) می‌فرمایند: هر که پیاده به زیارت جدم حسین (ع) رود، هر گامی که بردارد و بگذارد، ثواب آزاد کردن بنده‌ای از اولاد اسماعیل را دارد و در روایت دیگری نیز می‌فرمایند: هر که پیاده به زیارت قبر امام حسین (ع) رود، خداوند متعال به عدد هر گام برای او هزار حسنه می‌نویسد و هزار گناه را از او محو می‌کند. (10)

حتی این فرهنگ پیاده رفتن در بین مراجع مورد تاکید بود به نوعی که مرحوم شیخ بهایی، برای رواج فرهنگ زیارت در بین مردم، در سال ۱۰۰۹  هجری قمری از اصفهان عزم مشهد کرده و با پای پیاده به زیارت امام علی بن موسی‌الرضا (ع) رفت.

نقل مورد های تاریخی بالا برای آن بود که نشان دهیم تشرف به بارگاه ائمه اطهار (ع) با پای پیاده، از زمان حضور ائمه رایج بوده و شبه ای بر آن نیست و در نقاط مختلف سرزمین اسلامی صورت گرفته است ولی در قرن‌های گوناگون اسلامی و به مقتضای حکومت‌های مختلف، مشکلات بسیاری به خود دیده و همان گونه که زیارت ائمه اطهار (ع) در زمان‌ها و مکان‌های مختلف دچار سختی‌های فراوان بوده، این سنت نیز دارای فراز و نشیب بوده است.

نقل شده که زیارت کربلا با پای پیاده، تا زمان مرحوم شیخ انصاری مرسوم بوده (11) و مرحوم آخوند خراسانی (قده) نیز به همراه اصحابشان با پای پیاده به زیارت کربلا مشرف می‌شدند. (12) میرزا حسین نوری (قده) اهتمام بسیاری به این امر مهم داشته و هر سال در روز عید قربان به همراه جمعی از زائرین امام حسین (ع) به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام می‌کردند و این سفر، سه روز به طول می‌انجامید. (13)

تشرف به کربلا با پای پیاده، تا زمان محدث نوری (قده) بین طلاب و فضلای حوزه نجف رسم بود، ولی با وارد شدن اولین نوع از اتومبیل‌ها به منطقه، سفرهای کاروانی تعطیل شده و به دنبال آن، زیارت با پای پیاده نیز بسیار کمرنگ شد و به فراموشی سپرده شد. ولی پس از مدتی و با مطرح شدن آیت‌الله‌العظمی سید محمود شاهرودی (قده) به عنوان یکی از اساتید و مدرسان با نفوذ معنوی حوزه نجف، به علت التزام و اصرار ایشان در پیاده رفتن به کربلا، مجدداً مسئله پیاده رفتن به کربلا به عنوان یک سفر مقدس رایج شد و با توجه به این که در این سفر، بعضی از ایرانیان نیز گاهی اوقات، ایشان را همراهی می‌کردند، رفته رفته مردم عراق به این مسئله توجه نموده و این‌گونه سفرهای مقدس رواج یافت. (14)

نقل شده است که مرحوم علامه امینی در زیارت‌هایی که به کربلای معلی داشته‌اند، برای کسب پاداش بیشتر، بارها مسیر بین نجف تا کربلا را با پای پیاده پیموده‌اند. (15) این امر، چنان بین روحانیون ساکن در نجف اشرف رواج پیدا کرده بود که غالب طلاب بارها مسیر این شهر تا بارگاه امام حسین (ع) را پیاده پیموده و حتی در غیر زمان اربعین و عرفه (16) نیز گروه‌هایی از طلاب، پیاده به سمت کربلا حرکت می‌کردند.

با روی کار آمدن دولت بعث عراق، حکومت با این مسئله به شدت برخورد نموده و بسیاری از زائرین پیاده را اسیر و اعدام ولی بعد از سقوط صدام، عشق حسینی، دلباختگان امام حسین (ع) را به سمت خود کشانده و دوباره این سنت حسنه و ارزشمند را برپا کرده است.

میلیون‌ها (17) عزادار حسینی، چنان نمادی برای شیعه معرفی کرده‌اند که همانند آن در هیچ آیین و مذهبی پیدا نمی‌شود و چنان تعظیم شعائری برپا کرده‌اند که جهانیان در عظمت آن مبهوت مانده‌اند.

پی نوشت:

[1] کامل الزیارات، ابن قولویه، جعفر بن محمد: 11.

[2] کامل الزیارات: 12.

[3] کامل الزیارات: 122.

[4] کامل الزیارات: 142 و 143 و 164.

[5] کامل الزیارات: 138.

[6] من لا یحضره الفقیه، ابن بابویه محمد بن علی: ج 2، ص 577. قال الرضا (ع): ان لکل امام عهدا فی عنق اولیائه و شیعته و ان من تمام الوفاء بالعهد زیاره قبورهم.

[7] اسرارالشهاده (چاپ سنگی): 136.

[8] وسایل الشیعه، حر عاملی محمد بن حسن: ج11 ص132.

[9] فروغ ابدیت، سبحانی جعفر: ص696.

[10] کامل الزیارات: 183 و 184 و 185.

[11] نجم ثاقب در احوال امام غایب (ع)، نوری حسین بن محمد تقی: 25.

[12] روح مجرد، حسینی طهرانی سید محمد حسین: 553.

[13] نجم ثاقب در احوال امام غایب (ع)، نوری حسین بن محمد تقی: 26.

[14] زندگی و مبارزات آیت‌الله‌العظمی سید محمود حسینی شاهرودی به روایت اسناد: 41.

[15] فرهنگ زیارت، محدثی جواد: 67.

[16] مانند اول رجب، نیمه رجب، نیمه شعبان، تمام ایام زیارتی امام حسین (ع) به ویژه شب عاشورا و شب‌های جمعه.

[17] علی الصفار، سخنگوی حرم مطهر حضرت عباس (ع) در گفتگو با شبکه جهانی الکفیل (شبکه رسمی حرم عباسی) آمار زائرین پیاده در سال 1435 ه. ق را بیش از 18 میلیون اعلام کرد.