به گزارش حلقه وصل، توسعه روابط با کشورهای حوزه بالکان، برای ترکیه اهمیت ویژه پیدا کرده و تنها یک روز پس از سفر رئیس جمهور ترکیه به کشور آلبانی، او در بازگشت به اَنکارا، میزبان رئیس جمهور کشور دیگری از بالکان بود.
رجب طیب اردوغان و الکساندر ووچیچ، روسای جمهور ترکیه و صربستان پس از مراسم امضای تفاهم‌نامه همکاری، با خبرنگاران گفتگو کردند.
ووچیچ چند ماه پیش و در جریان تلاش اردوغان برای افزایش تعداد کشورهایی که کوزوو را به رسمیت شناخته اند گفته بود: «شاید من کوچک باشم. اما صربستان آن قدر کوچک نیست که نتواند به اردوغان واکنش نشان دهد.»
ووچیچ همچنین در جریان جنگ قره باغ، میزان قابل توجهی از مهمات و تسلیحات نظامی را در اختیار ارمنستان گذاشته و آشکارا علیه اردوغان و علی اف، موضع گرفته و با قبرس روم نشین نیز، معاملات تسلیحاتی قابل توجهی انجام داده است. اما در سفر به آنکارا و کنار اردوغان، برخورد دوستانه و صمیمانه ای به نمایش گذاشت و نشان داد که دست کم بخشی از یخ ها، آب شده اند.
از همکاری تا گلایه و امید برای میانجی گری
اردوغان ضمن تاکید بر اهمیت صلح و ثبات بالکان برای ترکیه، یکی از محورهای رایزنی این دیدار را بحران سیاسی کنونی در بوسنی و هرزگوین اعلام کرد.
وی گفت:« حمایت صربستان از حاکمیت و تمامیت ارضی بوسنی و هرزگوین برای صلح و ثبات منطقه بسیار مهم است. ما برای حل بحران در بوسنی‌وهرزگوین نیاز به اقدام مشترک جامعه بین‌الملل داریم. همه طرف‌ها باید از اقداماتی که به تمامیت ارضی بوسنی و هرزگوین آسیب می‌زند، اجتناب ورزیده و مسئولانه عمل کنند. ترکیه به تلاش خود برای کاهش تنش در بالکان ادامه خواهد داد. باید با کمک یکدیگر سران کشورهای بوسنی، کرواسی و صربستان را در خصوص موضوع بوسنی و هرزگوین گرد هم آورده و این هدف را محقق کنیم، ما به این تصمیم رسیدیم. امیدوارم بتوانیم نشستی را در بلگراد و شاید در استانبول برگزار کنیم.»
اردوغان همچنین در مورد روابط ترکیه و صربستان گفت:«سال گذشته حجم تجارت با صربستان با افزایش 34 درصدی به 2 میلیارد دلار ارتقا یافت، هدف گذاری ما، رشد بیشتر و رسیدن به 5 میلیارد دلار است.»
رئیس جمهور ترکیه دو روز پیش نیز در سفر به آلبانی و در دیدار با ادی راما نخست وزیر آلبانی، علاوه بر وعده ارسال محموله های واکسن کرونا، در مورد توسعه روابط اقتصادی نیز اظهار نظر کرده و گفت: «برای ارتقای حجم مبادلات تجاری به سطح 1 میلیارد دلار رایزنی کردیم. ترکیه با احتساب خدمات پیمانکاری، بزرگترین کشور سرمایه‌گذار در آلبانی است و مجموعاً 3.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در آلبانی انجام داده شد. بیش از 600 شرکت ما در آلبانی، برای 15 هزار نفر زمینه اشتغالزایی ایجاد کرده‌اند.»
اردوغان در این دیدار، در کنار نکات مثبت سیاسی و اقتصادی، نکته ای بر زبان آورد که نشان می دهد آلبانی هم در برابر ترکیه سپر و شمشیر را بر زمین نینداخته و چنین نیست که تمام خواسته های اردوغان را پذیرفته باشد.
رئیس جمهور ترکیه گفت: «شهادت 251 شهروند ترک توسط گروه تروریستی فتح الله گولن در کودتای نافرجام 15 جولای 2016 برای ما یک خاطره تلخ است. بنابراین، ادامه فعالیت‌های این گروه تروریستی در کشور دوست و برادر آلبانی، قلب مردم ترکیه را جریحه دار می‌کند. انتظار داریم در این مورد، گام‌های فوری و قاطعانه برداشته شود.»
این حرف رئیس جمهور ترکیه نشان داد، در همان حالی که ادی راما نخست وزیر آلبانی، ترکیه را به عنوان یک بازیگر غیرقابل جایگزین توصیف می کند، سران شبکه گولن، آزادانه در تیرانا و شهرهای دیگر در حال فعالیت هستند و سرویس اطلاعاتی میت نیز اجازه ندارد در این کشور، بدون هماهنگی دولت آلبانی، دست به اقدام خاصی بزند.
سوال اینجاست: چرا با وجود چنین مسائلی، ترکیه همچنان تمایل دارد که با کشورها بالکان، روابط خود را توسعه دهد؟
در پاسخ باید گفت: اساساً بالکان از منظر ژئوپولیتیک، یک منطقه حساس و تنش زا است و ترکیه نمی تواند اهمیت این منطقه را نادیده بگیرد. مسائلی همچون استقلال کوزوو از صربستان و چالش های مرتبط با آن، رقابت های روسیه و آمریکا، حساسیت امنیتی ناتو به رصد تحرکات در این منطقه، تنها نمونه هایی اولیه از اهمیت این منطقه است.
قدرت نمایی در برابر آمریکا
دولت اردوغان، در شرایطی به نفوذ افکار سیاسی حزب عدالت و توسعه در کوزوو، بوسنی و دیگر مناطق بالکان، دلخوش و امیدوار است که کوزوو نیز یکی از کشورهایی بود که در همراهی با دونالد ترامپ و نتانیاهو، سفارتخانه خود را به بیت المقدس منتقل کرد و اردوغان نیز نتوانست در برابر این اقدام کوزوو، کار خاصی انجام دهد.
پس باید این واقعیت را به درستی تحلیل کرد که اولاً بالکان برای آمریکا و ناتو یک منطقه نفوذ بسیار مهم است و دوم این که چنین نیست که کشورهای کوچک بالکان، به راحتی، تمام درخواست های ترکیه را قبول کنند. کما این که هنوز هم علاوه بر شاگردان گولن، بخشی از کادرهای قدیمی پ.ک.ک نیز در بالکان حضور دارند و تلاش های ترکیه برای بیرون راندن آنان، نتیجه بخش نبوده است.
با این حال، دستگاه دیپلماسی ترکیه کوتاه نمی آید و یکی از ابتکارهای اردوغان در این منطقه، قدرت نمایی در برابر آمریکا در ماجرای کوزوو و قبرس بوده است. به این معنی که ترکیه در منطقه بالکان در برابر آمریکا و دیگران قدرت نمایی می کند و نفوذ خود را به رخ همگان می کشد و در همان حال، کمی آن سوتر و در شرق مدیترانه، از ضرورت به رسمیت شناخته شدن استقلال بخش ترک نشین جزیره قبرس حمایت می کند.
سفرهای پی در پی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه به بالکان، نشان می دهد که این منطقه برای ترکیه اهمیت خاصی دارد.
سفرهای اردوغان به بوسنی و هرزگوین، مونته نگرو، آلبانی و صربستان، نشان دهنده این است که ترکیه به دنبال حفظ یک رابطه پیوسته، پویا و مداوم است و اهداف آنکارا، علاوه بر موضوعاتی مانند دیپلماسی واکسیناسیون، کارهای زیرساختی، حمایت از روند عضویت کشورها در اتحادیه اروپا، افزایش حجم مبادلات تجاری، حل مشکلات کنسولی و در عین حال، تلاش برای دستیابی به یک نفوذ منطقه ای سطح بالا و تبدیل شدن به یک قدرت میانجی گر است که مورد اعتماد همه کشورها و کنشگران باشد.
در پایان باید اهمیت این نکته را نیز درک کرد که ترکیه موفق شده نوعی از گفتمان همراهی «کشورهای مورد بی مهری قرار گرفته شده» را راه بیندازد و در همنوایی با آلبانی و سایر کشورهای بالکان که به عضویت اتحادیه اروپا درنیامده اند، آنها را در یک رابطه گسترده و مداوم نگه دارد.
