تهران: نگاهی به جدیدترین کتاب علیرضا کمری

به گزارش حلقه وصل، انتشارات سوره‌ مهر حوزه‌ هنری در واپسین روزهای پایانی سال 1396 کتاب پویه‌ پایداری را در قطع رقعی و در 538 صفحه منتشر کرد. این کتاب بنابر مقدمه‌ مؤلف، علیرضا کمری، مجموعه‌ای است منتخب از مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، کوته‌نوشته‌ها، گفتارنوشت‌ها و مقالات ایشان و دو تن دیگر از پویندگان ادب پایداری؛ یعنی هدایت‌الله بهبودی و مرتضی سرهنگی درباره‌ ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیات پایداری و ادبیات جنگ/ دفاع مقدس طی سه دهه‌ اخیر.

مروری بر عناوین و متن کتاب، به‌ویژه مقالات نشان می‌دهد چگونه ادبیات پایداری در سیر و گذار جریان‌های ادبی چهل‌‌سال گذشته به‌تدریج به‌عنوان یک قلمرو ادبی وسیع تکوین پیدا کرده است. پویه‌ پایداری از این حیث که به شناخت و نقد این حوزه‌ نوپدیدِ ادبی در ادبیات معاصر ایران می‌پردازد و به کلیّات، مفاهیم و تعاریف مربوط به حوزه‌ یاد شده ورود می‌کند، اثری درخور توجه و تقریباً منحصربه‌فرد است.

چینش موضوعات کتاب به ترتیبِ زمان نگارش و نشر اولیه‌ آنها گرچه این ظن را برمی‌انگیزد که پویه‌ پایداری صرفاً بازچاپ  پاره‌ای مطالب باشد، سه چیز این ظن را از بین می‌برد؛ یکی اینکه، در ویرایش متن‌ها  بعضاً تغییرات راه‌یافته و برخی افزود و کاست‌ها و جابجایی بندها تا حدی است که آنها را با شکل پیشین‌شان بسیار متفاوت کرده است. دوم اینکه، تعدادی از مقالات کتاب برای نخستین‌بار منتشر شده‌اند، به‌ویژه مقاله‌ چهلم با عنوان «درآمدی بر نقد معرفت‌شناختی ادبیات جنگ/ ادبیات دفاع مقدس» که با اختصاص شصت صفحه از صفحات کتاب به خود، مفصل‌ترین مقاله‌ این مجموعه است. سوم اینکه، چینش مطالب پیشتر چاپ‌ شده در کنار هم بیانگر هویتی جدید و در عین حال، معنادار است که نشان از سطح و عمق و دامنه‌ دگرگونی‌هایی می‌کند که در  طرح مسئله‌ها و موضوعات مرتبط با ادبیات پایداریو شقوق و انواع آن، و کاربرد روش‌ها و رویکردهای تحقیق در این حوزه اندک‌اندک پدید آمده و ذهن و زبان صاحبان سخن را در روندی کند و ناآشکار به جنبه‌های دیده‌نشده یا کمتر دیده‌شده‌ ادبیات پایداری (به‌عنوان جان‌مایه‌ ادبیات انقلاب و جنگ و دفاع مقدس) معطوف کرده است.

پویه‌ پایداری علاوه بر متن اصلی، آراسته به دو ضمیمه است که به ارزشِ علمی و میزان بهره‌‌مندی از کتاب افزوده است؛ یکی، «انجامه» به قلم خانم فرانک جمشیدی که در حکم بازخوانی، تحلیل و دسته‌بندی متن و محتوای کتاب و تعیین ساحت‌های مطالعاتی ادبیات پایداری و جمع‌بندی و بازنمایی نکته‌ها و دقایق اثر است و مطالعه‌ آن فی‌نفسه، آموزه‌ای برای بررسی محتوای هر نوع اثر پژوهشی، به‌ویژه اثر ادبی می‌تواند محسوب ‌شود. دوم، «کتاب‌شناخت پژوهش‌های نظری درباره‌ی ادبیات انقلاب اسلامی و جنگ» که حاصل کوشش خانم نسرین خادمی خالدی است. این ضمیمه برای محققان حوزه‌ی مذکور به‌مثابه یک راه‌نمای سودمند به‌شمار می‌آید.

به نظر می‌رسد، همانگونه که مؤلف کتاب در مقدمه/ آغازه اشاره کرده است، مخاطبان جدی پویه‌ پایداری در وهله‌ اول محققان و دانشجویان رشته‌ ادبیات پایداری باشند. در عین حال می‌توان احتمال داد این کتاب برای همه‌ کسانی که به ادبیات، به‌ویژه ادبیات معاصر ایران، و به‌طور خاص ادبیات و جنگ علاقه‌مندند و به آن می‌اندیشند، محل توجه و درنگ قرار گیرد. همچنین به‌عنوان یکی از کتاب‌مجموعه‌های مرجع درخصوص پژوهش‌های نظری در ادبیات پایداری، محل توجه پژوهشگرانی خواهد بود که به پژوهش و تحقیق درباره‌  مسئله‌ها و موضوعات نوپدید در ادبیات معاصر ایران گرایش دارند.