تهران: تمام سلایق سیاسی «در برابر طوفان» را پسندیدند/ باید براساس مستندات تاریخی صحبت کنیم

به گزارش حلقه وصل، مهدی نقویان مستندساز است. در کارنامه هنری او آثار درخشان زیادی دیده می شود که از جمله ی آن ها میتوان به مستندهای «برادران»، «رمز و راز ملکه»، «گاو خشمگین»، «بازی»، «زخم تازه» و ... اشاره کرد که تقریبا همگی آن‌ها مورد توجه جشنواره های مختلف قرار گرفته است.

البته او در مستند های تلویزیونی نیز موفق ظاهر شد و در چندماه اخیر، مجموعه مستندی به نام «در برابر طوفان» به کارگردانی او پخش شد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. مستندی که در 10 قسمت 30 دقیقه ای و با موضوع پهلوی دوم و اتفاقات دوره زمانی حکومت او بر قاب تلویزیون نقش بست و اتفاقا با توجه به نوع روایت دقیق آن توانست بسیاری از مخاطبان با تفکرات مختلف سیاسی را با خود همراه کند.

در این مستند 10 قسمتی که از شبکه مستند، یک سیما و سه سیما نیز پخش شد، روایتی دقیق از دوران حکومت پهلوی دوم، از به دست گرفتن قدرت تا سرگونی و سپس پیروزی انقلاب اسلامی، صورت می‌گیرد که البته به نظر می‌رسید که این چنین مستندی با توجه به ظرفیتی که دارد، میتواند بیش تر مورد توجه قرار بگیرد و افراد بیشتری آن را تماشا کنند.

نقویان به راحتی میتواند که تصاویر آرشیوی را جستجو کرده و با کنار هم قرار دادن آن ها، مستندی موفق و جریان ساز را تولید کند. برای مثال در مستند «در برابر طوفان» نیز اکثر تصاویر استفاده شده در کار آرشیوی هستند و برشی از تاریخ را به مخاطب نشان میدهند.  این موضوع باعث می شود که مستند ساز برای بیان هر قسمت از فیلم، دلیلی برای آن آورده و به مخاطبش عرضه کند.

آرشیو خوب یکی از ویژگی‌هایی است که کارهای نقویان را جذاب کرده است. او می‌گوید: «برای ساخت «در برابر طوفان» مثل همه یک نامه از تهیه‌کننده گرفتم و به سازمان صداوسیما بردم. روال عادی و طبیعی را طی کردم. اصلا بعضی وقت‌ها سوژه‌ای را انتخاب می‌کردم که آرشیوش را بتوانم در اینترنت پیدا کنم.آرشیو چیز حساسی است. در ابتدای ساخت همین مستند با یک ترس عجیب مواجه شدم و پیش خودم گفتم که احتمالا کار جمع نخواهد شد.نگاه کردم و دیدم 100 درصد این آرشیوها پروپاگاندای پهلوی و تبلیغ و تمجید از محمدرضا است. تصاویر مختلفی می‌بینیم که برخی دنبال خودروی شاه می‌دوند و دستش را می‌بوسند. این کار را سخت می‌کند و البته حساسیت مسئله آرشیو را بیشتر می‌کند. تلویزیون ترس درستی دارد اما این حدی دارد و نباید تر و خشک با هم بسوزند.»

مهدی نقویان مشغول آماده سازی نسخه‌ای سینمایی از این اثر برای حضور در جشنواره سینما حقیقت است. به همین بهانه گفت‌وگویی با او انجام دادیم تا از جزئیات این کار مطلع شویم.

بازخوردهای بسیار خوب کار، مرا متقاعد به ساخت نسخه سینمایی آن کرد

چرا به این فکر افتادید که نسخه جشنواره ای از این کار را آماده کنید؟ 

با توجه به این که بازخوردهای بسیار خوبی در حین پخش این مستند گرفتیم، مجاب شدیم که نسخه سینمایی از این کار را آماده کنیم تا بتوانیم آن را در جشنواره ها نیز نمایش بدهیم. همان طور که میدانید، مخاطبان جشنواره ای متفاوت از مخاطب تلویزیون هستند. همین موضوع باعث شد که با تهیه نسخه سینمایی کار، پایگاهی برای بهتر دیده شدن اثر ایجاد کنیم که امیدوارم خوشایند مخاطبان جشنواره ای نیز باشد.

باید بگویم که پایه و اساس این فیلم نیز مانند همان مجموعه تلویزیونی است، داستان از انتهای پهلوی اول و انتقال قدرت به محمدرضا پهلوی آغاز شده و تا 22 بهمن و پیروزی انقلاب اسلامی ادامه دارد.

در ساخت این فیلم از تصاویر جدیدی که در آن مجموعه مستند تلویزیونی نیامده باشد، استفاده کرده اید؟‌

پاسخ مثبت است. حجمی از تصاویر جدید را در این کار داریم. اگر بخواهم مقایسه ای بین تصاویر جدید و قبلا استفاده شده داشته باشم باید بگویم که حدود یک سوم از تصاویر در این مستند سینمایی جدید است. خاطرم هست که در قسمت های انتهایی به دلیل کمبود وقت، همه تصاویر موجود را مورد استفاده قرار می دادیم اما اکنون فرصت داریم تا با توجه به راش های زیادی که جمع آوری کرده ایم، بیشتر به عمق ماجرا رجوع کنیم و زوایای دیگری را نشان بدهیم.

مستند تلویزیونی و مستند سینمایی تفاوت ساختاری دارند

علاوه بر این، مستند تلویزیونی و مستند سینمایی تفاوت ساختاری نیز دارند. برای مثال در مستند سینمایی«در برابر طوفان»، ماجرا را در 13 فصل روایت میکنیم که هر کدام اسم های جداگانه ای دارند. این موضوع باعث می‌شود که مخاطب کمتر خسته شده و تا انتهای مستند را با دقت ببیند. البته این کار را قبلا نیزدر مستندهای «گاو خشمگین»، «رمز و راز ملکه» و ... انجام داده ایم.

اسم اولیه ی کار را «13 درس یک پادشاه» انتخاب کردید؟

بله. این اسم را انتخاب کرده بودیم اما ترجیح من این است که اسم این کار نیز همان «در برابر طوفان» باشد. در این جا 13 سکانس داریم که با تصاویر آرشیوی، گرافیک، عکس، و ... پر شده است. البته خودم بسیار دوست دارم که بیشتر از عکس در مستند استفاده کنم. دلیل آن این است که به نظرم تاثیرگذاری عکس بیشتر است در حالی که راش های زیادی نیز در همان موضوع وجود دارد.

نباید مخاطبان را دسته بندی سیاسی کنیم

با توجه به موضوع خاصی که این مستند دارد و البته سلایق مختلف مخاطبان جشنواره ای، فکر میکنید پس از نمایش آن در جشنواره حقیقت چه بازخوردهایی دریافت کنید؟

به نظرم نباید مخاطب را دسته بندی کنیم و بگوییم چپ یا راست و ... من دسته بندی دیگری برای مخاطبان دارم و آن مربوط به مخاطبان تلویزیون و مخاطبان سینما است. ذات این دو دسته مخاطب با هم فرق دارد. در کار تلویزیون، مخاطب این آزادی را دارید تا همراه با تماشای فیلم از تلویزیون استراحت کند، چیزی بخورد یا حتی با دیگران در مورد فیلم صحبت کند. بنابراین فیلم نباید ریتم تندی داشته باشد که اگر مخاطب دقایقی از فیلم را ندید، چیزی از دست ندهد. در حالی که مخاطب سینمایی، انتخاب کرده است تا در سالن سینما نشسته و برای مدت زمان معلومی فیلم را تماشا کند. او اختیار بیرون رفتن یا استراحت کردن ندارد بنابراین فیلم باید ریتم تندتری داشته باشد.

تمام سلایق سیاسی «در برابر طوفان» را پسندیدند/ باید براساس مستندات تاریخی صحبت کنیم

علاوه براین، بازخوردهایی که در 10 قسمت پخش شده از صداوسیما داشتیم، نشان میداد که روایت را به گونه‌ای جلو برده ایم که تمام سلایق سیاسی و همه اقشار مخاطب آن را پسندیده اند. این موضوع به این خاطر است که تحلیل شخصی خودمان را در کار نیاورده‌ایم و فقط سعی کردیم تاریخ را به درستی روایت کنیم.

اگر میگوییم حکومت پهلوی بد است باید براساس مستندات تاریخی بگوییم. تاریخ را که ورق بزنید، خیانت هایشان مشخص است و دیگر نیازی به بیان اعتقادات شخصی نیست. این کار را در کارهای قبلی ام نیز انجام داده ام، اگر میگوییم مرگ برآمریکا، آمده‌ام و براساس مستند تاریخی صحبت کرده‌ام.

«در برابر طوفان» در جشنواره سینما حقیقت شرکت می‌کند

کمی هم در مورد روند تولید این مستند تا مراحل پایانی صحبت کنید.

با توجه به نوع کار، در مواردی که اطلاعات کمی داشته ایم، پژوهش انجام داده ایم تا در مورد آن مساله دقیق تر بتوانیم صحبت کنیم. بنابراین سعی کرده ایم که از تصاویر آرشیوی و گرافیک استفاده کنیم. بخشی از آن ها در مجموعه تلویزیونی آورده شده است و برخی نیز جدید است. در نهایت این کار در 90 دقیقه آماده خواهد شد و در جشنواره حقیقت شرکت خواهد کرد.

عوامل مهم در ساخت این مستند عبارتند از: نویسنده محمد مهدی فیاضی‌کیا، تدوینگر حسن جعفری، گرافیست حامد بارئی و تهیه کننده مرکز مستند سوره حوزه هنری.

گفتنی است مرکز مستند سوره 5 اثر را برای شرکت در جشنواره سینما حقیقت آماده کرده است و علاوه بر این مستند، مستندهایی با موضوع «داستان زندگی یک آزاده مسیحی  به نام ادوارد»، «کاغذ»، «پرتره استاد مجید انتظامی» و ... را آماده کرده است.