دین درست را باید از میوه‌اش شناخت

معصومه رامهرمزی: امام موسی صدر معتقد است دین درست را باید از میوه‌اش شناخت، نه از استدلال‌های کلامی. وقتی که دین میوه‌ای داد، مثلا انسان‌های بی‌سواد باسواد شدند، افراد بی‌نظم، با نظم شدند، فقر کم شد، بی‌اخلاقی کم شد، آن وقت می‌گوییم دین این جامعه درست است.

با خواندن این عبارت، مثال‌های زیادی به ذهن هریک از ما خطور می‌کند که بیانگر ارزش عمل  در جامعه دینی است و شاید در نگاه اول بی‌ربط به موضوع به نظر برسد اما با قدری تامل، متوجه تاثیر آن در ارزیابی انگاره‌های دینی می‌شویم.

به عنوان مثال باشروع فصل تابستان و جابجایی خانواده‌های مستاجر، گروهی از مردم با یک مشکل اقتصادی و اجتماعی روبرو می‌شوند. این مشکل هر ساله موجب نگرانی آنها می‌شود و تاثیر منفی بر روح و روان اعضاء خانواده دارد.

طبق آمار موجود در حال حاضر حدود 5 میلیون و 300 هزار نفر در کشور  مستاجر هستند و از این تعداد، 2.5 میلیون نفر مستاجر کم درآمد تلقی می‌شوند. بیشترین فشار ناشی از تورم و گرانی بر روی این گروه از مستاجران است.

فارغ از اجرای سیاست‌های اقتصادی و مالیاتی برای کنترل افزایش اجاره بها و البته بی اثر بودن این سیاست‌ها تا به امروز، مردم چه نقشی برای حمایت و کمک به مستاجرین کم درآمد دارند؟

با توجه به ارزشمندی عمل دینی در جامعه این سوال مطرح است:

 در نگاه اول آیا می‌توان بین یک محله که بافت مذهبی و دینی دارد متوجه تقید اهالی به شرعیات شد نسبت به محله‌ای که بافت غیرمذهبی دارد و ادعایی هم در دینداری ندارد؟ آیا نمی‌بایست در وضعیت مستاجران و قیمت مسکن در این دو منطقه تفاوتی وجود داشته باشد؟

منطق دینداری حکم می‌کند کسانی که صاحب منبر و مسجد و هیئت هستند و ظاهر احکام و شرعیات رارعایت می‌کنند با مستاجر خانه خود مدارای بیشتری داشته باشند و با او به انصاف عمل کنند.

با طرح این مثال به این پرسش می‌رسیم که اساسا بین شخص دیندار و یک فرد معمولی چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟

آیا این تفاوت‌ها تنها در شکل ظاهر و نوع پوشش و آداب اجتماعی تعریف می‌شود یا چیزی فراتر از اینها و در اخلاق فردی و اجتماعی قابل مشاهده وارزیابی است.

جامعه چه تصویر ذهنی از فرد متدین دارد؟ فردی با چهره‌ای متبسم و شاد؟ یا شخصیتی گرفته و سخت؟

واقعیت این است که نگاه دینی همواره منشا تحول و رشد فرد و جامعه است وگرنه قران کریم ملاک حقیقی بودن ایمان را عمل صالح نمی‌دانست.

صاحبخانه متدین اگر منصف‌تر و مهربان‌تر از دیگر صاحبخانه‌ها نباشد می‌توان به دینداری او شک کرد. کاسب کم فروش اگر بر در و دیوار مغازه‌اش آیه و حدیث آویزان کند از ظلم به مشتری مبراء نمی‌شود و باعث بدبینی و دوری جامعه نه به شخص متدین که به آموزه های دینی هم خواهد شد.

دهها مثال دیگر را می‌توان مطرح کرد که فاصله جامعه از عمل دینی و تکیه و تاکید بر ظواهر دینی را نشان می‌دهد . با اینکه هریک از این امور در جای خود حائز اهمیت است اما هریک جایگاه و تاثیر متفاوتی در رشد و و آسایش دنیا و آخرت جامعه دارد.

توجه به ظواهر و شعائر دینی بدون داشتن مبانی فکری و اخلاقی جامعه را به سمت انحطاط می‌برد و از دین جزء پوسته‌ای باقی نمی‌ماند.

ثمره و  میوه درخت دین اخلاق خوب است. به همین دلیل است که پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند:

اكمل المومنین ایماناً احسنهم خُلُقاً؛ كامل‌ترین مومنان از نظر ایمان كسی است كه اخلاقش از همه بهتر باشد.

باید قدری فکر کرد و به اخلاق جامعه نمره داد . یادمان باشد در نمره دادن هم انصاف را فراموش نکنیم.