تهران: مسئولان نگاه جامعی به بازی و اسباب‌بازی ندارند/ جشنواره عمار بازی‌ها و اسباب‌های مفید را معرفی کند

به گزارش حلقه وصل، سیدمحمدرضا موسوی، فارغ‌التحصیل دانشگاه هنر تهران که در اولین جشنواره بازی عمار شرکت کرده است، گفت: معتقد هستم فضای کودک و نوجوان، مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فعالیتی که یک دانشجو و هنرمند دغدغه‌مند می‌تواند داشته باشد، به همین دلیل، پایان‌نامه‌ام را با عنوان «طراحی احساس‌گرایانه اسباب‌بازی برای مقابله با تهاجم فرهنگی» درباره فضای طراحی اسباب‌بازی کار کردم.

وی افزود: این پایان‌نامه‌، نگاهی آسیب‌شناسانه نسبت به طرح‌های اسباب‌بازی در ایران مثل «دارا و سارا» و نیز آسیب‌شناسی تربیتی نسبت به شخصیت‌های غربی در عرصه اسباب‌بازی که بر روی کودکان ما جذاب و تاثیرگذار بودند، دارد.  اگر کسی، گردش مختصری در بازار اسباب‌بازی یا محصولات سرگرمی برای کودک و نوجوان داشته باشد، متوجه خلأ موجود در این حوزه می‌شود.

موسوی با بیان اینکه بیشترین تاثیر از لحاظ ایجاد شخصیت و شکل‌گیری شخصیت، در دوران کودکی و نوجوانی است، ادامه داد: با توجه به این که من از طراحی صنعتی وارد این عرصه شده بودم و با در نظر داشتن اهمیت بحث فرهنگ و طراحی محصولات، به دنبال این بودم که چطور می‌توان از دریچه صنعتی، بیشترین تاثیر را در فرهنگ گذاشت.

این فعال حوزه سرگرمی اظهار داشت: متاسفانه خانواده‌ها، نسبت به اسباب‌بازی‌ها و بازی‌های غربی که فضای فرهنگی آنها به طور مثال فضای برهنگی است، چندان حساسیتی ندارند، حتی خانواده‌های مذهبی هم مقاومتی برای خرید چنین محصولاتی ندارند چرا که به آسیب‌های تربیتی ناشی از این سرگرمی‌ها اشراف ندارند. قهرمان‌سازی یکی از رویکردهایی است که در بحث تهاجم فرهنگی در حوزه محصولات کودک و نوجوان باید بررسی شود.

موسوی اضافه کرد: مرد عنکبوتی، بتمن و شخصیت‌های دیگری که با استانداردهای غربی به عنوان قهرمان معرفی می‌شوند، گرچه از نظر برخی شاخصه‌ها مثل منجی‌گری و نجات مردم، با فرهنگ اسلامی مشابهت دارند، اما در واقع، آنها حق و باطل را در هم می‌آمیزند و قهرمانی که می‌سازند، کاریکاتوری است.

این فعال حوزه سرگرمی با بیان اینکه ما به قهرمان‌های واقعی منطبق با فرهنگ اسلامی مثل مختار، شهدای دفاع مقدس و... داریم، تصریح کرد: قهرمان‌سازی برای بچه‌ها در سنین نزدیک به هفت سالگی و بعد از آن، بهترین حوزه‌ای است که به شرط شخصیت‌پردازی خوب، می‌توانیم وارد شویم اما متاسفانه در حال حاضر، فضا و ذائقه ایجاد شده برای کودکان، مطلوب نیست.

موسوی توضیح داد: شخصیتی مثل «مختار» که سریال آن چند سال پیش ساخته شده از لحاظ رسانه‌ای، ظرفیت بالقوه‌ای است که می‌تواند برای نوجوانان جذابیت داشته باشد. علاوه بر این، برای قهرمانانی مثل احمد متوسلیان که در حال حاضر فیلم او اکران می‌شود و حداکثر تا دو سال دیگر، ماندگاری ذهنی دارد، می‌توان محصولات جنبی در نظر گرفت.

وی با بیان این که باید این محصولات را از روز اول در یک چرخه کامل دید، اضافه کرد: در بحث کودک و نوجوان، غربی‌ها به صورت پروژه‌های داستان‎محور فعالیت می‌کنند. به طور مثال «والت دیزنی» به عنوان مطرح‌ترین شرکت حوزه انیمیشن، محصولات جنبی دیگر از جمله اسباب‌بازی، بازی رایانه‌ای و... برای تولیداتش دارد.

این فعال حوزه سرگرمی با اشاره مطرح شدن برخی شخصیت‌های انیمیشنی غربی در ایران اظهار داشت: طرف غربی، بر اساس یک نقشه راه، محصولات جنبی تولیداتش را به تدریج گسترش داده است تا از لحاظ فرهنگی و اقتصادی، به شکل مطلوب خودش بهره‌برداری کند.

موسوی تأکید کرد: اگر به دنبال تاثیرگذاری در فضای کودک هستیم باید همانند طرف غربی، پروژه‌های داستان‌محور را در دستور کار قرار داهیم تا بر اساس شاخصه‌های تربیتی خود بتوانیم انیمیشن، بازی و... تولید کنیم که البته در این حوزه، نویسندگان و شاعران خوبی هم در این زمینه داریم هر چند این تعداد کافی نیست. وقتی این محصولات متعدد وارد زندگی کودک و نوجوان شوند، اتفاقات خوبی را می‌توانند رقم بزنند.

وی در بخش دیگری از سخنانش درباره انواع بازی‌های رایانه‌ای و غیر رایانه‌ای خاطرنشان کرد: بازی مفید، بازی است که به رشد بچه در ابعاد مختلف شخصیتی، جسمی، ذهنی، اجتماعی و... کمک می‌کند.

موسوی در همین راستا خاطرنشان کرد: اگر در فضای بازی، نمی‌خواهیم از فرهنگ اسلامی خود، فاصله بگیریم باید رشد را در فرهنگ اسلامی بررسی کنیم و ببینیم که چه تعداد از بازی‌های موجود اعم از رایانه‌ای و غیردیجیتال می‌توانند در شکل‌گیری بازی‌های مفید و رشدآفرین متناسب با مراحل تربیت دینی بچه سهیم باشند.

این فعال حوزه سرگرمی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: در حوزه بازی و اسباب‌بازی به جز برخی صحبت‌هایی که بعضا از طرف تعدادی از اعضای شوراری نظارت بر اسباب‌بازی و دیگر نهادهای دولتی گفته می‌شود، نگاه جامعی که به همه مسائل موجود در این عرصه توجه کند و هدف روشنی برای آن داشته باشد، نداریم.

وی افزود: به طور مثال، در فضای طراحی بازی و اسبا‌ب‌بازی کودک و نوجوان، تا بحال ندیده‌ایم که از مسئولان کسی درباره طراحی یک شخصیت شیعه انقلابی تاثیرگذار با مولفه‌های تربیتی صحبتی داشته باشد، در حالی که لازم است خروجی طراحی‌های ما به چنین مواردی ختم شود.

موسوی در همین باره تصریح کرد: به طور کلی در فضای کشور، باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که خروجی فعالیت‌ها در فضای کودک و نوجوان، چه بازی و چه اسباب‌بازی و دیگر محصولات فرهنگی، باید در سیمای تربیتی یک شخصیت منسجم انسانی جمع شود به گونه‌ای که شخصیت کودک، با شاخصه‌های موجود در این محصولات شکل گیرد.

این فعال حوزه سرگرمی با بیان اینکه در فضای کودک و نوجوان، تولیدات قوی نداشتیم، اضافه کرد: چنین وضعیتی با فعالیت چند مجموعه رخ نمی‌دهد بلکه مسئولان دولتی، نگاه جامعی به این مسئله داشته باشند، از جمله این که ممیزی‌هایی که در بخش کودک و نوجوان وجود دارد، به خصوص در بخش سینما، باید کارشناسانه‌تر، ریزتر و هدفمندتر اعمال شود چراکه شخصیت بچه را شکل می‌دهند.

وی تاکید کرد: به طور مثال، در این فضا، تنها انیمیشن «شاهزاده روم» را داریم یکی از افتخارات محصولات این عرصه است اما برای گسترش تولید و تاثیرگذاری چنین محصولاتی، باید مدیریت کلان دولتی حضور داشته باشد که متاسفانه دیده نمی‌شود.

موسوی در بخش دیگری از سخنانش درباره ثبت طرح های بازی بیان کرد: برای ثبت ایده‌ها و طرح‌های بازی، شورای نظارت بر اسباب بازی و کانون پرورشی فکری کودکان، مراجع خوبی می‌توانند باشند، اما با توجه به این که فضای کپی رایت در کشور ما جدی نیست، بیشتر از ثبت، باید به سمت تولید، پژوهش روی آثار و پوشش نقاط ضعف آنها برویم.

 این فعال حوزه سرگرمی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ورود جشنواره عمار در عرصه بازی اظهار داشت: این جشنواره، باید بازی‌های مفید را در بازی‌های رایانه‌ای، اسباب‌بازی‌ها و... دسته بندی کند و در کنار آن، مباحث نظری درباره بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها را سروسامان داده و در اختیار فعالان این حوزه‌ها قرار دهد.