بازگشت برجام به سال ۲۰۱۷!

به گزارش حلقه وصل، «سعید جعفریان» در یادداشت روزنامه «وطن امروز» نوشت:

اظهارات اخیر «جیک سولیوان» مشاور جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ درباره نحوه بازگشت آمریکا به برجام (در صورت پیروزی دموکرات‌ها)، از نوع نگاه و مواجهه مدعیان آمریکایی صیانت از توافق هسته‌ای در قبال این سند پرابهام پرده برداشته است! سولیوان ضمن تاکید بر حذف بند موسوم به غروب آفتاب (Sunset) در برجام تاکید دارد تحریم‌های هسته‌ای ایران باید پس از سال ۲۰۲۵ میلادی نیز ادامه پیدا کند، ضمن آنکه دموکرات‌ها باید پس از بازگشت مشروط به برجام، بلافاصله زمینه را برای انعقاد توافق جامع با ایران (توافقی که ابعاد موشکی و منطقه‌ای قدرت ایران را نیز در برگیرد) آماده کنند. در همین راستا، مشاور بایدن معتقد است دولت بعدی باید استراتژی فشار حداکثری بر ایران ـ که در دولت ترامپ به نقطه اوج خود رسید ـ را حفظ کند.

چنانکه از سخنان «سولیوان» استنباط می‌شود، دموکرات‌ها قصد دارند بازی را به سال ۲۰۱۷ میلادی بازگردانند یعنی وضعیتی که آمریکا در ظاهر از توافق هسته‌ای خارج نشود و از سوی دیگر، عملا مانع تعلیق تحریم‌های بانکی، اعتباری، بیمه‌ای و نفتی علیه کشورمان شود. این تاکتیک نخ‌نما، «بقا در توافق در عین خروج از برجام» نام دارد که در زمان «رکس تیلرسون» وزیر سابق خارجه دولت ترامپ پیاده شد. اما ماجرا به این نقطه ختم نمی‌شود!

آگوست (مردادماه) سال ۲۰۱۷ میلادی شاهد بودیم رئیس‌جمهور فرانسه به نیابت از ترامپ، از «اصلاح برجام» سخن گفت! امانوئل مکرون تاکید کرد که می‌توان بر سر موضوعاتی مانند دائمی کردن محدودیت‌های هسته‌ای ایران و محدود کردن توان موشکی کشورمان و گنجاندن آن در برجام، بار دیگر مذاکراتی را صورت داد! مقامات آمریکایی و اروپایی نام این پروسه را «ترمیم برجام» گذاشتند! در آن دوران، بازی مشترک واشنگتن و تروئیکای اروپا با «واژگان تزئینی» آغاز شد! رکس تیلرسون نام توافق مدنظر آمریکا را «توافق ثانویه» گذاشت که قاعدتا باید جایگزین برجام می‌شد. وی معتقد بود باید ظاهر برجام را حفظ کرد و آن را به مبنایی برای بسط دامنه تعهدات ایران در حوزه‌های دفاعی و امنیتی تبدیل کرد.

با این حال مقامات اروپایی اصرار داشتند واشنگتن نباید از این پروسه، تحت عنوان «انعقاد توافق ثانویه» یاد کند! تروئیکای اروپا تاکید داشت باید از توافق جدید، تحت عنوان «برجام اصلاح‌شده» یا «الحاقیه برجام» یاد کنند! بنابراین، اصل ماجرای مجادله محدود واشنگتن و مهره‌های اروپایی آن، مربوط به چگونگی توجیه «انهدام برجام» بود!

ترامپ به تروئیکای اروپا تفهیم کرده بود باید ۴ خواسته وی را در برجام بگنجانند. این ۴ خواسته به طور خلاصه عبارت بودند از:

الف) بند موسوم به غروب آفتاب حذف شود و تاریخی برای انقضای تحریم‌های هسته‌ای ایران در برجام مشخص نشود.

ب) بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتوانند در قالب بازتفسیر بند T ضمیمه اول توافق هسته‌ای، به اماکن نظامی در ایران دسترسی کامل داشته باشند.

پ) محدودیت‌هایی درباره برنامه موشکی ایران (از جمله تعداد و برد موشک‌ها و آزمایش‌هایی که کشورمان در این ‌باره صورت می‌دهد) تعیین شده و به توافق اولیه (برجام) الحاق شود.

ت) ترتیبی اتخاذ شود که ایران در قبال فعالیت‌های منطقه‌ای خود (حمایت از گروه‌های مقاومت) با محدودیت‌هایی سخت و چندجانبه مواجه شود.

اکنون اگر چه جو بایدن و همراهانش در ژستی ظاهری، خروج ترامپ از برجام را تاسفبار دانسته و از آن به عنوان اقدامی اشتباه یاد می‌کنند اما قصد دارند همان صحنه بازی ترامپ در سال ۲۰۱۷ میلادی را بازسازی کنند. تنها تفاوت دموکرات‌ها با رئیس‌جمهور فعلی آمریکا این خواهد بود که ظاهر ماجرا را تزئین‌شده‌تر از آنچه در دوران ترامپ گذشت جلوه خواهند داد! بدون شک جو بایدن و همراهانش پس از اعلام ظاهری بازگشت به برجام، از طریق نهادهای نظارتی وابسته به وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، اجازه تعلیق کوچک‌ترین تحریمی علیه کشورمان را  نخواهند داد. 

سپس بازی دموکرات‌ها با کلمات آغاز خواهد شد: «ترمیم برجام»، «تکمیل برجام»، «الحاقیه برجام» و... از جمله واژگانی هستند که در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ میلادی، از سوی دموکرات‌ها مورد توجه قرار خواهد گرفت. افرادی مانند «جان کری»، «ویلیام برنز»، «جیک سولیوان»‏، «ریچارد نفیو» و «وندی شرمن» سرپرست تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا در دوران اوباما، به عنوان مشاوران و گردانندگان اصلی این صحنه ظاهر خواهند شد.

آنچه مسلم است اینکه برخلاف تصور باطل و خوش‌خیالی برخی محافل داخلی که رویای حضور دوباره دموکرات‌ها در کاخ سفید و احیای برجام را در سر می‌پرورانند، اساسا بایدن و همراهانش قصد تعلیق تحریم‌های ایران را ندارند. در یک نگاه واقع‌بینانه‌تر، حتی می‌توان گفت بازی دموکرات‌ها در قبال برجام، چندلایه‌تر، پیچیده‌تر و مرموزتر نسبت به دولت ترامپ است.