به گزارش حلقه وصل، هجوم مردم به فروشگاه‌ها و خالی شدن قفسه دستمال توالت و اقلام بهداشتی، تنها گوشه‌ای از بحران کرونا در جهان اول بود، بحرانی که ما تجربه کردیم اما چنین چالش‌هایی را نداشتیم؛ چراکه «اقتصاد مقاومتی» ما را برای عبور از چنین بحران‌هایی آماده کرده است. هم‌افزایی دستگاهی، همدلی مردم و مسئولین، افزایش توان داخلی در مقابله با تحریم‌ها، همه و همه دست‌به‌دست هم داد تا در بحران کرونا حتی یک قفسه فروشگاهی خالی نشود.
آن‌گونه که در اطلاعیه وزارت امور اقتصاد و دارایی آمده گمرکات کشور اقدامات 16 گانه‌ای را برای مقابله با کرونا در دستور کار خود قرارداد، ازجمله ممنوعیت صادرات ماسک از زمان اعلام وزارت بهداشت و قبل از تصمیم کارگروه تنظیم بازار از ۱۳ بهمن‌ماه به‌صورت شفاهی، انجام تشریفات واردات ۳۰ تن ماسک به کشور و اقداماتی ازاین‌دست .
همچنین وزارت صنعت در این مدت، تولید مواد شوینده را ۸ برابر و تولید الکل را به ۲ برابر رسانده و تولید دستکش بیش از ۲ برابر شده ، ظرفیت واحدهای تولیدکننده شوینده‌ها نیز از ۵۰ درصد به ۹۰ درصد رسیده است.
در این راستا شرکت‌های کشتی‌رانی و راه‌آهن هم اقدامات بی‌سابقه‌ای در تأمین کالاهای اساسی کشور انجام داده‌اند، ازجمله رشد ۱۷۷ درصدی تخلیه کالای اساسی در بندر چابهار و ترخیص و خروج کالای اساسی با حداقل اسناد و در کوتاه‌ترین زمان و همچنین تعامل بندر و گمرک در تخلیه و خروج ۳۵۰ هزار تن کالای اساسی.
اما ما چگونه توانستیم نظام تحریم را به سخره بگیریم و چنین بحران بزرگی که اقتصادهای بزرگ دنیا همچون امریکا و اروپا از مدیریت آن عاجز هستند را به‌راحتی مدیریت کنیم؟ پاسخ تنها یک کلیدواژه است: «اقتصاد مقاومتی».
کلیدواژه «اقتصاد مقاومتی» اول‌بار در شهریور سال 1389 توسط رهبر انقلاب مطرح شد، پس‌ازآن نام‌گذاری سال نو با الهام از این برنامه اقتصادی، همت مضاعف و کار مضاعف، جهاد اقتصادی، تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی و... نام‌گذاری شد و سال 95 با عنوان اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل و سال 96 با عنوان اقتصاد مقاومتی، تولید – اشتغال، به گفتمان اصلی اقتصاد ایران تبدیل شد، تا تمام ارکان کشور در جهت مقاوم‌سازی اقتصاد ایران حرکت کنند.
در ابتدا مناقشات بسیاری در مورد اقتصاد مقاومتی وجود داشت، چراکه برخی آن را مترادف با اقتصاد ریاضتی می‌دانستند. اما تأکید بر خودکفایی و تولید، نشان داد جمهوری اسلامی ایران بیش از هر زمان دیگر در تاریخ ایران به دنبال عدم وابستگی به خارج و حمایت از تولیدات داخلی است.
بسیاری معتقد بودند که اقتصاد مقاومتی کارایی لازم را نداشته است و نتوانسته اقتصاد ما را مقاوم کند. حسین محمودی اصل کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: اقتصاد مقاومتی برای عبور از بحران‌ها کمک‌حال ما بود اما می‌توانست بیشتر از این هم مثمر ثمر باشد و در زمان‌های مختلف در جهت اقتصاد توانمند و پویا حلال مشکلات بسیاری باشد.
در راستای اقتصاد مقاومتی بحث اقتصاد چند محصولی مطرح بود؛ تا ما از اقتصاد تک‌محصولی نفت جدا شویم. بخشی از این اتفاق را در حالت اجبار و تحریم‌ها به وجود آوردیم و برخی درآمدها را هم از گسترش تور مالیاتی کسب کردیم.
به اعتقاد وی، در بخش‌هایی هم بحث صرفه‌جویی را داشتیم که چندان موفق نبودیم، از سوی دیگر با افزایش ریسک هزینه‌های انتقال مالی، محدودیت‌ها در واردات و افزایش هزینه‌های واردات و گاه ناممکن بودن تأمین خدمات، کالاها و حتی دارو و تجهیزات پزشکی، مجبور به تولید شدیم و به سمت اقتصاد چندوجهی حرکت کردیم.
محمودی معتقد است: در حالت کلی نه ما و نه هیچ کشوری توان تأمین کلیه کالاهای موردنیاز خود را ندارد. بنابراین باید بر مزیت نسبی و کالاهای استراتژیک و تکنولوژی‌هایی که ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند، تمرکز کنیم. ما در حوزه صادرات غیرنفتی حدوداً به عدد 41 میلیارد دلار رسیدیم که بیش از 30 میلیارد دلار آن صادرات مواد اولیه است. بنابراین اگر در این حوزه تبدیل و فراوری صورت بگیرد، می‌تواند ارزش‌افزوده در صادرات غیرنفتی را به اعداد مناسبی افزایش دهد.
نظرات آقای محمودی کاملاً درست ؛ اما به نظر می‌رسد در زمان گفتگو با ما، عینک خوش‌بینی همراهشان نبوده است؛ چراکه در مقابل تمامی مسائلی که عنوان کردند، افزایش بهره‌وری را هم داشتیم، رشد و توسعه اقتصادی و تا حدی مقاومت در برابر تحریم‌ها نیز ما را تقویت کرد.
نباید فراموش کنیم که تا 40 سال پیش واردکننده صرف بودیم و بزرگ‌ترین بازار هدف کشورهای صنعتی در خاورمیانه به‌حساب می‌آمدیم.
تحریم‌ها، اجبار درحرکت به سمت اقتصاد مقاومتی و توجه به تولید و سرمایه داخلی سبب شد در برخی بخش‌ها به مزیت نسبی برسیم.
در شرایط تحریم، برای تولید برخی کالاها ورود کردیم که پیش‌ازاین تولید آن‌ها را ناممکن می‌دانستیم، اما به دلیل افزایش هزینه و ناممکن بودن واردات به تولید روی آوردیم و انصافاً هم روسفید شدیم. در حوزه تجهیزات پزشکی باوجود مشکلات بسیار، توانستیم با تغییر خطوط تولید و افزایش ظرفیت‌ها پس از مدتی میان عرضه و تقاضا، تعادل را ایجاد کنیم.
فراموش نکنیم بزرگ‌ترین بحران قرن بر سر جهان سایه افکنده و اقتصادهای بزرگ در مهار آن ناکام مانده‌اند اما به لطف خدا و با تکیه‌بر اقتصاد مقاومتی، تا به اینجا، ما در میان کشورهای درگیر بحران کرونا سربلند بوده‌ایم و بسیاری از کارشناسان برجسته دنیا بر الگوی مقابله و مبارزه ایران با کرونا تأکید می‌کنند.
** سهیلا طایی