به تعداد شاعران اصیل و واقعی، تعریف شعر داریم/ شاعر نباید تک بُعدی باشد

به گزارش حلقه وصل، «شعر و معنویت» کلاس دیگری بود که شاعران جوان انقلاب اسلامی در پنجمین دوره آموزشی شعر انقلاب، با تدریس استاد قربان ولیئی گذراندند.

شاعران جوان، سومین روز اردو را در شهر خرم آباد استان لرستان طی کردند.

در سومین روز از اردوی آموزشی، شاعر نام آشنای شعر انقلاب، استاد قربان ولیئی بحث شعر و معنویت را با شاعران جوان مطرح کرد.

شناخت جهان، از شاهراه احساس

شاعر «ترنم داوودی سکوت» گفت: شاعر باید بخواهد که از طریق احساس، جهان را بشناسد. طبع و سرشت شاعرانه جرقه‌ای در انبار ذهن شاعر ایجاد می کند، میزان پایداری آتش شعر، بسته میزان هیزمی ست که در انبار ذهن شاعر یافت می‌شود.

ولیئی سخن خود را با مثالی تکمیل کرد و گفت: فرض کنید، در 38 سالگی شمسی پیدا می‌شود و در انبار ذهن مولوی آتشی می اندازد. به عقیده بدیع الزمان فروزان فر، مولوی پژوه بزرگ، مولوی تمام امهات کتب زمانه ی خود را خوانده بود. پس، انبوهی از هیزم، در ذهن مولوی بوده که حاصل جرقه ی شمس، 26 هزار بیت مثنوی و 40، 50 هزار بیت غزل می شود. ولیئی تصریح کرد: شاعر باید آمادگی حکمتی، علمی و معرفتی آن اخگر و جرقه را داشته باشد.

وی افزود: اگر شاعر، زمینه شناختی و معرفتی نداشته باشد، شعر ، یک پدیده ی احساسی خواهد بود یا یک های و هویی. ولیئی گفت: البته که بخشی از کار شاعر، خواندن و مطالعه است و بخش دیگر، چنان که مولوی می گوید، ریاضت باطنی برای صیقل دادن آینه ی وجود و تلقی و گرفتن حقایق عالم است.

به تعداد شاعران اصیل و واقعی، تعریف شعر داریم

ولیئی، در سخنان خودش، به ارائه  تعریفی از شعر پرداخت و گفت: در حوزه علوم انسانی، تعاریفی که ارائه می‌شود ثابت نیستند. اگر بخواهیم به تعریف شعر بپردازیم، به تعداد شاعران اصیل و واقعی، تعریف شعر داریم ولی تعریفی که بیشتر بر سر زبانها می چرخد، این است که شعر، یک حادثه و رخداد زبانی است. ولیئی ادامه داد: زمانی رایج بود، فکر همان زبان است یا برعکس. می شود گفت که تفکر و اندیشیدن، یک گفتگوی درونی ست ولی مطالعات اخیر در حوزه روانشناسی زبان نشان می دهد که آدمی میتواند بدون زبان نیز بیاندیشید.

قربان ولیئی در ادامه صحبتهایش، به تعریف شعر از دیدگاه خودش پرداخت و گفت: شعر یک رویداد احساسی شناختی ست. این رخداد، در فرد ایجاد می شود و ممکن است به مرحله ظهور زبانی برسد یا نه. کسانی هستند که زیست درونی شان شاعرانه است ولی تابحال یک بیت شعر نگفته اند. از طرفی دیگر، کسانی هم بوده اند که در تمام طول عمر خودشان شعر بافته اند ولی لحظه ای شاعرانه نزیسته اند.

اولین بازخورد سخن شاعر، در خود اوست.

قربان ولیئی، در کلاس آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی، گفت: وقتی شاعر سخنی می گوید یا شعری می نویسد، ممکن است این شعر یا سخن، دست او را بگیرد، یا پایش را قلم کند. به این دلیل که اولین بازخورد سخن شاعر، در خود اوست. شاعر وقتی از تاریکی حرف میزند تاریکی دامن اش را خواهد گرفت و وقتی حرفی از نور به میان می آورد، نور، دامنگیر او خواهد شد.

معرفت عمومی شاعر از تمام دانش ها

ولیئی در ادامه به آسیب شناسی شعر معاصر پرداخت و گفت: اهتمامی شاعران کلاسیک ما در علوم داشتند، شاعران معاصر ندارند. به عقیده ی ولیئی، شاعر نباید تک بعدی باشد و یکی از علت های تک بعدی بودن شعر معاصر و فقر اندیشه گی در این است که شاعران فقط شعر مطالعه می کنند. هنرمند باید اهل تفنن باشد. یعنی به همه ی دانشها، شاخه به شاخه بپردازد. باید در همه دانشهای بشری، معرفت عمومی داشته باشد.

هر کسی که به فردیت خودش برسد، غریب می شود

بحث دیگری که شاعر نام آشنای روزگار ما به آن پرداخت، خلاقیت بود. به عقیده او، یکی از ابزاهائی برای شعر و شاعر که میتواند صدای متفاوتی برای اثر قائل شود، خلاقیت است. اصلی ترین مسیر خلاقیت و آفرینش گری، تمایل است. تمایل، بنیاد ذاتی خلاقیت است. بعد از تمایل، اصل دیگر خلاقیت، تفرّد است. به تعبیر آیه ای از قرآن کریم، خداوند متعال، نخواست همه را مثل هم بیافریند. ولیئی افزود، جهان هستی پر است از تنوع و خداوند در تنوع، حکمت ها دارد.

وی یادآور شد: شاعر باید خودش باشد، نه مقلد و شبیه دیگری و این کار، عجیب دشوار است.

از منظر ولیئی، شاعر باید راه ورود به عالم خویش را بیابد که هر عالمی متفاوت است و در برگشت از این عالم، که منجر به خلق اثری هنری خواهد شد، آن اثر، اصیل، متفاوت و ماندگار خواهد شد. واقعیتی که در تفرد مشهود است اینکه هر کسی که به فردیت خودش برسد، غریب می شود.

به عقیده ولیئی، برای پیدا کردن خود، خلوت یکی از مهم ترین مسائل است. خلوت، عاملی است که آدمی بیگانگان را از درون خویش بیرون می راند و خودش را در می یابد.