طریق رسیدن به مقام اخلاص اجتماعی در تمدن نوین اسلامی

به گزارش حلقه وصل، پنجمین و ششمین جلسه از سلسله جلسات تبیین گفتمان تمدن نوین اسلامی در استان البرز با سخنرانی آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم درباره «اخلاص و تولی اجتماعی در تمدن نوین اسلامی» برگزار شد.

وی با مرور مبانی انقلاب تاکید کرد: حد نصاب قبولی در توحید، توحید در الوهیت یا به تعبیر دیگر توحید در عبودیت و بندگی است، یعنی تحقق اخلاص در مقام بندگی، توحیدی است که انسان باید به آن برسد.

مدرس حوزه علمیه قم بیان داشت: حوزه اختیار انسان گسترده‌تر از حوزه رفتار ظاهری اوست، اختیار در حوزه قوای باطنی و پنهانی انسان هم جاری است. بنابراین در آن حوزه ها هم انسان مسئولیت دارد، مسئولیت هم رسیدن به مقام اخلاص و مقام توحید است. همچنین حوزه اراده و مسئولیت انسان گسترده تر از حوزه زندگی خصوصی اوست؛ بلکه زندگی مشترک اجتماعی انسان و نیز زندگی مُشاع تاریخی ای که جامعه مومنین به صورت مشترک دارند هم موضوع اختیار انسان است؛ انسان هم در شکل دهی جامعه و هم در ساخت تمدن تاریخی و بلکه بیش از تمدن حضور داشته و اراده انسان در آن جا نفوذ دارد؛ بنابراین در این عرصه ها هم ماموریت ما این است که موحد باشیم و چیزی غیر از این هم از ما نخواسته اند «ان لا تعبدوا الا الله».

اولیاء معصوم، مجرای تحقق توحید در عالم

میرباقری در ادامه افزود: مجرای تحقق توحید در عالم خلفای الهی و اولیاء معصوم هستند و آن ها مظاهر اسماء الهی اند؛ حقیقت عبودیت و بندگی به وسیله آن ها محقق می شود و بسط و گسترش عبادت و پرستش خدای متعال در عالم هم از طریق آن ها واقع می شود. بنابراین ارکان توحید هستند، لذا موحد بودن به معنی پذیرش ولایت خلفا الهی و تبری از ولایت خلفا جور و اولیاء طاغوت است. این امر مناسکی دارد که شریعت مناسک آن است؛ شرایع، مناسک «تولی و تبری» و تولی و تبری طریق رسیدن به مرحله اخلاص در عبودیت و بندگی است.

«اقدام، اشاعه و اقامه» مراحل جریان ایمان و کفر در اجتماع

عضو خبرگان رهبری در ادامه به تبیین مراتب جریان یافتن معروف و منکر پرداخت و افزود: ما در ایمان و کفر و در معروف و منکر سه مرحله ی" اقدام، اشاعه و اقامه "داریم. این سه مرحله شاید در طول هم باشند. مرحله ارتکاب مرحله "اقدام"شخصی است مثل این که انسان اهل خیرات است ، نماز می خواند،زکات می دهد ،روزه می گیرد و حج می رود. "اشاعه" این است که انسان بستری برای گسترش یک عبادت یا یک منکر درست کند ؛ مثلا مسجد یا میکده بسازد و "اقامه" مرحله ای است که بستر هایی ایجاد شود تا فرهنگ جامعه تغییر کند و نظام ارزشی آن، برای سبک و سنگین کردن و وزن دادن تغییر نماید.

میرباقری سپس با تبیین جایگاه «امام» به عنوان اقامه کننده پرداخت و اهمیت این مقام را اینگونه توصیف کرد: امامی که همه معروف ها بر مدار ایشان می چرخد، معروف حقیقی می شود ؛ و آن امام ضلالی که همه منکرات بر مدار او می چرخد، اخلاقی مادی ،رفتار مادی و افکار مادی را گسترش می دهد و بستر های تحقق آن اخلاق ، رفتار و آن اعمال را ایجاد می کند در واقع آن ها فروع او هستند.

وی افزود: این مطلب در قرآن چند جا آمده است یکی ذیل آیه «انما حرّم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن» پروردگار من آن چه را که حرام کرده فواحش اعم از فحشای ظاهری و فحشای باطنی است. حضرت فرمودند قرآن ظهر و بطن دارد‌، حلال در ظهر قرآن همین حلال اوست، ولی حلال در باطن قرآن ولایت ماست و حرام در باطن قرآن ولایت دشمنان ماست.

مدرس حوزه علمیه قم در تشریح جامعه کفر، بیان داشت: در جامعه کفار هر کجا را نگاه کنید صبغه ائمه نار را می‌بینید، رفتار ها، اخلاق ها، روابط و ساختار ها همه تجلیات آن ارواح خبیثه اند. ارواحی که در شیطنت و طغیان شدید هستند محور ارواحی قرار می گیرند که می خواهند در عالم معصیت کنند. این اراده ها حول آن ها جمع می شوند ؛ خدا هم مسخراتی برای آنها قرار داده است .

وی گفت: مثل قوای ظاهری دست و چشم و گوش که مسخر اند یک مسخرات دیگری هم هست، آن مسخرات را استخدام می کنند آن ها را هم ظلمانی می کنند، می شود «ظهر افساد فی البحر و البر بما کسبت اید الناس» یک تمدن مادی می سازند، هر کجای این تمدن را ببینید شرارت هست، ظلمت هست، ضلال هست؛ همه خصوصیات ائمه نار در کل این تمدن جاری است.

تحمل کنندگان ولایت الهی

میرباقری با بر شمردن طبقاتی که تحمل ولایت الهی را دارند، بیان داشت: سه دسته تحمل ولایت می کنند؛ "انبیاء مرسل، ملائکه مقرب، عباد ممتحن". این هایی که تحمل ولایت می کنند همه صفات عقل در آن ها پیدا می شود، اما بقیه بعضی از صفات عقل در آن ها هست تا به تبری کامل برسند، وقتی از جهل تطهیر کامل شدند و هیچ قوایی از قوای جهل در وجود آن ها نبود آن وقت به درجه همان افرادی می رسند که همه قوای عقل در آن ها ظهور پیدا کرده است؛به این معنا که عقل را خدای متعال آفریده و به او قوای نورانی داده است، ما صاحب آن قوای نورانی نیستیم. ما اگر بندگی کنیم قوای او در ما تجلی پیدا می کند.

وی همچنین افزود: دو دستگاه را شما می بینید یک دستگاه محورش اراده های معصوم است، آن طرف هم اراده های مستکبرین. محور اراده های معصوم هم نبی اکرم و اهل بیت اند. پس می شود توحید مجسم درمقابل کفر مجسم.

تبیین جریان هدایت الهی در تاریخ

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در تبیین تقابل حق و باطل بیان داشت: خدای متعال کلمه طیبه را به شجره طیبه مثال زده است ، کلمه خبیثه راهم مثل درخت ناپاکی معرفی کرده که روی زمین روییده ولی قرار و ریشه ای ندارد «مالها» مستقر نیست. این یک شجره وآن هم یک شجره است.

وی در تبیین دیگری گفت: در «الله نور السموات و الارض»، حداقل چهار مرحله مورد توجه است، این داستان خلقت نیست، داستان هدایت است. جریان هدایت خدای متعال که در عالم جاری می شود ؛ همه عوالم با نور الهی هدایت می شوند، که این هدایت به سمت توحید و مقامات با نور الهی است. این نور الهی که همه عوالم به آن هدایت می شوند، متمثل در یک مسئله ای است. این «کمشکاه‏» مثل یک چراغدانی است، «کمشکاه فیها مصباح، المصباح فی زجاجه الزجاجه کأنها کوکب دری» ، «یوقد من شجرۀ المبارکه الزیتونه لاشرقیه و لاغربیه» درخت زیتونی و روغنِ مصفایی است که هنوز شعله آتش به آن برخورد نکرده، پرتو می دهد ؛حالا این روایت را معنا کرده ببینید. مرحله سوم که نور الهی متمثل در مثلی می شود این مثل، مثل یک چراغدان کائنات را روشن می کند نورٌ علی نور است. بنابراین در واقع جریان هدایت در عالم این چهار مرحله است.

میرباقری در پایان سخنان خود بیان داشت: حقیقت توحید مقام لقاء است. پس موحد شدن از نظر قرآن یعنی این، مشرک شدن هم یعنی آن، یعنی یک توحید مجسم داریم و یک شرک مجسم. و همه بشارت ها و انذارهای قرآن نسبت به این توحید است همه حوزه های اختیار انسان که حوزه مسئولیت اوست اعم از حوزه های ظاهری و باطنی ، اعم از حوزه خصوصی و زندگی اجتماعی و تاریخی انسان باید تحت ولایت امام حق قرار بگیرد که این وادی توحید است و از ائمه ضلال تبری بجوید و فاصله بگیرد که این وادی کفر است.

سلسله جلسات تبیین گفتمان «تمدن نوین اسلامی» در استان البرز با سخنرانی آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری هر ماه برگزار می‌شود و در پایان هر جلسه به پرسش های حضار پاسخ داده می شود.