مکانیسم ماشه چگونه عمل می‌کند؟

به گزارش حلقه وصل، خبرگزاری رویترز نوشت در صورتی که کشورهای اروپایی پرونده این کشور را به علت کاستن از تعهدات خود براساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهان به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند، ممکن است تهران از پیمان جهانی منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج شود.

آمریکا سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد. فرانسه، انگلیس و آلمان این ماه رسما ساز و کار حل اختلاف گنجانده شده در این موافقتنامه را فعال کردند.

این محکم‌ترین اقدامی است که آن‌ها تاکنون به منظور اجرای توافقی اتخاذ کرده‌اند، که براساس آن ایران در ازای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای خود از کاهش تحریم‌ها برخوردار شد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، پس از خروج از این پیمان، تحریم‌های این کشور علیه ایران را مجددا اعمال کرد.

ایران ششم ماه ژانویه پس از ماه‌ها خبر دادن از اقداماتی تدریجی به منظور کاهش تبعیت خود از این توافق، اعلام کرد همه محدودیت‌ها در زمینه غنی‌سازی اورانیوم را لغو خواهد کرد، زیرا اروپایی‌ها نتوانسته‌اند کاری کنند که تهران از مزایای اقتصادی که در این پیمان وعده داده شده است، برخوردار شود.

روند حل و فصل اختلاف تا ۶۵ روز طول خواهد کشید مگر این که براساس اجماع تمدید شود.

این فرایند چگونه کار می‌کند: *روند حل مناقشه کمیسیون مشترک

گام اول- اگر هر یک از طرف‌های توافق هسته‌ای موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) معتقد باشد که طرف دیگر به تعهدات خود عمل نمی‌کند، می‌تواند مسئله را به یک کمیسیون مشترک ارجاع دهد، که اعضایش ایران، روسیه، چین، آلمان، فرانسه، انگلیس و اتحادیه اروپا هستند. (آمریکا عضو این کمیسیون بود تا این که از این موافقتنامه خارج شد)

کمیسیون مشترک سپس ۱۵ روز فرصت خواهد داشت تا این مسئله را حل کند، مگر این که بر اساس اجماع با تمدید این مهلت موافقت شود.

گام دوم- اگر هر یک از طرفین معتقد باشد که مشکل پس از گام نخست حل نشده است، می‌تواند آن را به وزرای امور خارجه طرف‌های توافق ارجاع دهد. وزرا ۱۵ روز فرصت خواهند داشت تا مشکل را حل کنند، مگر این که بر اساس اجماع توافق کنند این دوره زمانی را تمدید کنند.

به موازات - یا به جای - بررسی از سوی وزرای امور خارجه، طرف شاکی یا طرف متهم به عدم تبعیت همچنین می‌تواند درخواست کند مسئله از سوی یک هیئت مشورتی متشکل از سه عضو بررسی شود. طرف‌های مناقشه، هر کدام، یک عضو را منصوب می‌کنند و عضو سوم مستقل خواهد بود.

هیئت مشورتی باید ظرف ۱۵ روز دیدگاه خود را که غیرالزام آور است، ارائه کند.

گام سوم- اگر مسئله در چارچوب زمانی روند اولیه ۳۰ روزه حل نشود، کمیسیون مشترک پنج روز فرصت دارد تا به منظور حل مناقشه، هر گونه دیدگاه هیئت مشورتی را لحاظ کند.

گام چهارم- پس از آن، اگر طرف شاکی راضی نشد، می‌تواند «مسئله حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات خود بر اساس برجام به طور کامل یا به طور جزئی قلمداد کند.»

طرف شاکی همچنین می‌تواند شورای امنیت سازمان ملل را که ۱۵ عضو دارد، از این که این مسئله برابر با «عدم-تبعیت مهمی»است، مطلع کند. این طرف در این فرایند باید تلاش‌هایی را که از روی حسن نیت به منظور نهایت استفاده از روند حل مناقشه کمیسیون مشترک انجام شده است، توصیف کند.

*شورای امنیت سازمان ملل

گام پنجم- به محض این که طرف شاکی شورای امنیت را مطلع کند، شورا باید ظرف ۳۰ روز درباره قطعنامه‌ای به منظور ادامه یافتن کاهش تحریم‌های ایران رای‌گیری کند. قطعنامه به منظور به تصویب رسیدن، به ۹ رای مثبت و هیچ رای وتویی از سوی آمریکا، روسیه، چین، انگلیس یا فرانسه نیاز دارد.

گام ششم- اگر چنین قطعنامه‌ای ظرف ۳۰ روز تصویب نشود، تحریم‌های گنجانده شده در همه قطعنامه‌های قبلی سازمان ملل مجددا اعمال خواهد شد، مگر این که شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد. اگر تحریم‌های قبلی مجددا برقرار شود، عطف ماسبق به قراردادهایی نخواهد شد که ایران امضا کرده است.