به گزارش حلقه وصل، این روزها بحث خروج ایران از بلک‌لیست FATF بحث داغی است تا شاید آخرین فشار بر مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تصویب دو لایحه باقی مانده FATF وارد شود.
چهار لایحه مرتبط با FATF از سوی دولت به مجلس ارسال شد که دو مورد از آن جنبه داخلی داشت و اصلاح قوانین بود و دو لایحه دیگر عضویت در کنوانسیون‌ها بود که در دو مورد مربوط به قوانین، اصلاحات لازم انجام شد اما در دو مورد مربوط به عضویت در کنوانسیون‌ها مصوبه مجلس با ایراد شورای نگهبان همراه شد. این دو لایحه که مرتبط با پیوستن ایران به کنوانسیون‌های CFT و پالرمو هستند هم‌اکنون در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی است.
FATF مخفف FINANCIAL ACTION TASK FORCE یا نیروی ویژه اقدام مالی است. قرارداد نیست و یک کارگروه است که سال ۱۹۸۹ میلادی به پیشنهاد اعضای G7 تاسیس شد.
این سازمان 40 توصیه درباره پول شویی و ۹ توصیه هم درباره مبارزه با تامین مالی تروریسم دارد. توصیه های اف ای تی اف، باید از طریق وضع مقررات داخلی در کشورهای عضو، اجرا و دنبال شود.
FATF از سال ۲۰۰۰ میلادی به صورت سالانه، کشورهایی که به زعم خود پرخطرترین مقصدهای سرمایه گذاری جهان هستند را معرفی می کند. سال ۲۰۰۹، ایران و ترکمنستان و ازبکستان و پاکستان، وارد لیست سیاه سرمایه گذاری گروه ویژه اقدام مالی شدند. قرارگیری اسم ایران در کنار کره شمالی و توصیه به اقدامات مقابله‌ای علیه آنها، اقدام این کارگروه علیه ایران بود.
درباره ابعاد این موضوع و راستی آزمایی ادعاهای FATF، با محمدرضا پورابراهیمی، نماینده کرمان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
پورابراهیمی با بیان اینکه FATF از چند منظر قابل بحث است، گفت: برخی کشورها در دنیا به دنبال اقدامی در خصوص شفافیت اطلاعات مالی هستند تا از مصادیقی که در حوزه پول‌های کثیف یا منشأ اقداماتی که در این خصوص صورت می‌گیرد، جلوگیری کنند. فی نفسه کار ارزشمندی است که در حوزه مبادلات پولی و بانکی منشأ یک پول تشخیص داده شود و اگر کثیف است همه با آن مقابله کنند.
وی افزود: سال‌های اخیر این موضوع در برخی از کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای غیر اروپایی مطرح و تشکیلاتی تحت عنوان FATF، کارگروه ویژه اقدام مالی که بتواند موضوع بحث شفافیت معاملات بانکی بین کشورهای عضو را براساس ترتیباتی مشخص کند، تعریف شد. نفس این قضیه از این جهت که از ورود منابع مالی به سیستم حوزه‌های بانکی کشورها جلوگیری کند که منشأ آن اقداماتی مثل منابع ناشی از مواد مخدر و منابع ناشی از آدم ربایی و مصادیق مشابه است به نظرم هیچ مشکلی ندارد و قابل قبول است اما در عمل نتیجه دیگری دارد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: نکته دوم این است که جمهوری اسلامی ایران 10 سال قبل از اینکه FATF در دنیا تکالیفی را اعمال کند به این موضوع ورود پیدا کرد. قانون مبارزه با پولشویی، قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم و به عبارتی ورود ایران به کنوانسیون مبارزه با پولشویی و امثال اینها نمونه‌ها و مصادیقی از ورود جمهوری اسلامی ایران به بحث شفافیت اطلاعات مالی و اقتصادی در حوزه نظام بانکی است.
وی ادامه داد: اعتقادمان بر این است که اگر منابع پول پاک نباشد نه تنها از نظر تخصصی حتی از لحاظ شرعی هم اشکالات اساسی ایجاد می‌کند و قابل قبول نیست؛ لذا هم به لحاظ اعتقادی و هم به لحاظ مسائل تخصصی اقتصادی که موجب ناکارآمدی می‌شود، جمهوری اسلامی ایران در تصویب قوانین شفافیت اطلاعاتی پیشگام بوده است. بنابراین در ارتباط با عملکرد FATF نفس کار خوب است اما ابزاری برای فشار بر جمهوری اسلامی ایران در راستای منافع کشورهای استکباری است.
**FATF ابزاری برای فشار بر ایران است
پورابراهیمی خاطرنشان کرد: آن چیزی که در تصویب 41 اکشن پلن مرتبط با FATF در زمان وزیر وقت اقتصاد که آن را به شکلی تأیید و تصویب و امضا کردند این است که این تعهدات باید بر اساس اصول قانون اساسی بعد از تصویب مجلس شورای اسلامی انجام می‌شد. اعتقادمان بر این است آن چیزی که آقای طیب‌نیا وزیر اقتصاد وقت امضا کرد باید از مسیر مجلس عبور می‌کرد گرچه او در آن زمان و بعد از آن اعلام کرد جزو اختیارات دولت بوده اما از نظر ما به هیچ عنوان جزو اختیارات دولت نبود. این موضوع بر اساس قانون اساسی جزو موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های همکاری است که طبیعتا باید مجلس اول اذن آن را می‌داد.
در ماجرای سوریه منابعی که از غارت اموال مردم سوریه و از نفت سوریه به دست آوردند توسط گروه‌های تکفیری به حساب‌های بانکی در کشورهای همسایه واریز می‌شد، همه کشورهای دنیا ناظر بودند و FATF هم نگاه می‌کرد
وی با اشاره به اینکه از FATF در خصوص کشورها استفاده ابزاری می‌کنند، ادامه داد: در ماجرای سوریه منابعی که از غارت اموال مردم سوریه و از نفت سوریه به دست آوردند توسط گروه‌های تکفیری به حساب‌های بانکی در کشورهای همسایه واریز می‌شد، همه کشورهای دنیا ناظر بودند و FATF هم نگاه می‌کرد و جالب این است هیچ‌کدام از آنها هیچ‌گونه موضوعی تحت عنوان منع ورود این منابع به سیستم نظام بانکی‌شان و یا استفاده از آن منابع و یا موضوع شفافیت اطلاعات یا جلوگیری از آنها را دنبال نکردند.
این نماینده مجلس تاکید کرد: کسی نیست در دنیا که نداند طی سال‌های اخیر میلیاردها دلار از نفت مردم سوریه که به غارت رفت و فروخته شد از طریق گروه‌های تکفیری در فرایند گردش مالی کشورهای اروپایی و کشورهای آسیایی در قالب پولشویی انجام می‌شد، اما خبری از FATF در این ارتباط نیست. وقتی این ابزاری می‌شود برای تهدید منافع ملی کشوری پس طبیعتا باید با دقت، تجدیدنظر و بررسی کرد.
** ابایی از بحث شفافیت اطلاعات نداریم
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: گفته شده جمهوری اسلامی ایران اگر این اقدامات را انجام دهد از بلک لیست خارج می‌شود و در لیست عادی قرار می‌گیرد و بر اساس عملکردش جلو می‌رود. در نگاه سیاسی به همه معادلات بین‌المللی با این موضوع مواجه می‌شویم که جمهوری اسلامی ایران به همه تعهداتش عمل می‌کند اما طرف مقابل اصلا و ابدا نسبت به اینکه در پاسخ این تعهدات، باید تعهدی هم بپذیرد و یا به تعهدش عمل کند را نمی‌پذیرد و اجرایی نمی‌کند. اگر FATF به عنوان شفافیت اطلاعات است، در حال حاضر شفافیت اطلاعات در اقتصاد ما بر اساس قانون وجود دارد. ما ابایی از بحث شفافیت اطلاعات نداریم زیرا در دنیا جزو کشورهایی هستیم که بیشترین اجرا و قوانین را در این خصوص داریم.
**از ظریف سوال کردم آیا تضمینی هست از بلک لیست خارج شویم؛ گفت خیر
پورابراهیمی خاطرنشان کرد: FATF یک کلمه، عبارت و مفهومی است که محتوای آن قابل قبول است اما استفاده غیرصحیح از آن می‌شود. من در ارتباط با این موضوع از شخص وزیر امور خارجه هم سوال کردم و گفتم اگر جمهوری اسلامی ایران، همه تعهدات را بپذیرد آیا هیچ تضمینی وجود دارد که از بلک لیست خارج شود یا اتفاق دیگری رقم می‌خورد. ظریف گفت، خیر هیچ تضمین و تعهدی وجود ندارد. ما با طرف‌هایی در مقابل مواجه هستیم که نسبت به اقدامات ما هیچ تعهدی ندارند.
وی درخصوص اینکه برخی می‌گویند مبادلات بانکی ما با چالش روبرو می شود نیز عنوان کرد: مبادلات بانکی در دنیا مبنایش مسیری تحت عنوان خزانه‌داری آمریکاست. در این که آمریکایی‌ها با جمهوری اسلامی ایران خصومت دارند، شکی نیست. دشمنی که با همه توان به دنبال نابودی جمهوری اسلامی ایران است. آمریکا رسما در سال 97 بعد از شوک ارزی اعلام می‌کند که ما سال 2019 را در ایران جشن می‌گیریم و پایان جمهوری اسلامی ایران را رسما با جسارت و وقاحت اعلام می‌کند، پس قطعا می‌خواهد رصد بر فعالیت‌های مالی جمهوری اسلامی ایران را انجام دهد.
وی افزود: رصد مالی بر اساس رویکرد فعلی چه نتیجه‌ای دارد؟ یعنی دسترسی به همه اطلاعات و منابع مالی نظام جمهوری اسلامی ایران. شاید شما مطرح کنید که خب چکار کنیم؟ اخیرا وقتی موضوع سوئیفت مطرح می‌شد، شما دیدید که روس‌ها آمدند، ورود کردند به یک فرایند جدید تحت عنوان سوئیفت روسی. در صورت به عضویت در نیامدن، شاید در یک بازه زمانی کوتاه به دلیل سلطه نظام مالی که توسط آمریکایی‌ها بر دنیا وجود دارد، در محدودیت باشیم اما در میان مدت و بلندمدت همکاری قابل قبولی وجود دارد.
**باید دنبال راهکاری برای جدا کردن کانال مالی خود از اروپا و آمریکا باشیم
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با یادآوری اینکه در ارتباط با بحث‌های بین‌المللی در دنیا با یک ارز غالب روبرو هستیم و آن دلار است، تصریح کرد: دلار، ابزاری است برای فشار بر کشورهای دیگر مثل جمهوری اسلامی ایران که در سال‌های اخیر تجربه کردیم. کشورهای بزرگی مثل چین، روسیه و هند و امثال اینها و برزیل مسیر حرکت را از ارز غالب به ارزهای منطقه‌ای و معین تبدیل کردند، سوئیفتی را تعیین کردند که بتوانند از طریق آن مبادلاتشان را انجام دهند. اگر بخواهیم مسیرمان را از کانال مالی که امروز دست دشمن است و کشورهای اروپایی هم که کمتر از آمریکایی‌ها نیستند و ادعای دوستی غیر منطقی با جمهوری اسلامی ایران دارند جدا کنیم، باید به دنبال راهکاری باشیم که با شرکای اقتصادی مان که تقریبا کشورهای مهمی در دنیا هستند امثال چین و روسیه این مسیر حرکت برای کوتاه مدت و برای بلند مدت، شکل گیرد.
پورابراهیمی خاطرنشان کرد: جریان جدا شدن از سیطره دلار امروز در دنیا کلید خورده نه توسط ایران بلکه توسط چین، روسیه و هند کلید خورده است.
وی تاکید کرد: حال همه تعهدات FATF را بپذیریم تحریم‌ها را می‌خواهید چه‌کار کنید؟ تحریم‌ها که اجازه نمی‌دهند نقل و انتقال انجام دهید. شما که به صورت عادی هم نمی‌توانید این کار را کنید اصلا مفهوم آن یعنی چه؟ کجا شما اجازه دارید این کار را انجام دهید؟ اصلا این به سخره گرفتن ملت ایران است که شما FATF را بپذیرید اما تحریم‌ها سر جایش باشد. اصلا اینها دو بال کنار هم هستند. مگر می‌شود ما تحریم باشیم و بعد بگوییم ما FATF را پذیرفتیم؟ این موضوع می‌تواند مبنایی باشد برای اینکه تکلیف‌مان را با تحریم‌ها روشن کنیم. در برجام تعهدات طرف مقابل‌مان چه بود؟ ما که به همه تعهدات هسته‌ای‌مان عمل کردیم در مقابل چرا آنها از برجام خارج شدند؟ مگر مکلف به انجام نبودند؟
اصلا این به سخره گرفتن ملت ایران است که شما FATF را بپذیرید اما تحریم‌ها سر جایش باشد. اصلا اینها دو بال کنار هم هستند. مگر می‌شود ما تحریم باشیم و بعد بگوییم ما FATF را پذیرفتیم؟ این موضوع می‌تواند مبنایی باشد برای اینکه تکلیف‌مان را با تحریم‌ها روشن کنیم.
وی افزود: شما فکر کنید اگر همه اکشن پلن‌های FATF را مثلا جمهوری اسلامی ایران، بپذیرد از فردا مراودات بانکی ما حل می‌شود؟ اصلا این خبرها نیست! درخصوص چین و روسیه نیز باید عنوان کرد که ما می‌توانیم با اینها تفاهم‌نامه مشترک داشته باشیم و نیازی به FATF نیست.
**می‌توان سوئیفت سه جانبه با روسیه و چین داشت
پورابراهیمی ادامه داد: ما با آنها حاضریم هرگونه تفاهم‌نامه داشته باشیم. ما با روسیه می‌بندیم و با چین هم می‌بندیم. ما مشکلی نداریم با آنها و می‌توانیم اصلا سه‌جانبه تفاهم‌نامه ببندیم. یک سوئیفت تعریف کنیم و یک شکلی از مراودات تعریف کنیم جای اینکه FATF باشد. بنابراین مسئله FATF کاملا سیاسی است و برای همین است که می بینیم به عربستان و ترکیه در خصوص پولشویی تذکر نداده است. حتی درخصوص منابع پولی که داعشی‌ها سال‌های اخیر به اروپا بردند.
** بابت شفافیت نگران نیستیم بابت بدعهدی طرف‌های مقابل‌مان نگرانیم
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در پایان گفت: FATF می‌تواند سامانه اطلاعاتی را با کشورهای دیگر لینک بدهد تا آنها بتوانند تراکنش‌های مالی را رصد کنند و لینک ارتباطی بگیرند. در ایران بابت شفافیت نگران نیستیم بابت بدعهدی طرف‌های مقابل‌مان نگران هستیم. اوج آن برجام است. از برجام که تعهدی بالاتری نیست. FATF نسبت به برجام تعهد پائین‌تری است. چه اتفاقی افتاد؟ یکی از بندهای آن را عملی کردند؟ SPV را عملی کردند؟ اینستکس را عملیاتی کردند؟ چکار کردند؟ حتی اجازه ورود دارو را هم ندادند. الان می‌گویند دارو جزو تحریم‌ها نیست، دروغ می‌گویند. این ساده‌لوحانه است که ما فکر کنیم موضوع FATF یک موضوع در راستای شفافیت است. بله محتوایش این است. ما زودتر از این که، اینها بگویند قوانین را خودمان 10 سال قبل از اینکه FATF تشکیل شود در ایران تصویب و اجرایی کردیم، پایش هم ایستادیم و اعتقاد هم به آن داریم نه قانونی بلکه شرعی. طرف‌های مقابل ما چه؟ آنها به اینها اعتقاد دارند؟ به پول‌هایی که از این طرف و آن طرف دنیا در قالب پولشویی جابجا می‌شود، اعتقاد دارند؟