تهران: فیلم/ ارزش سیاسی بودن

به گزارش حلقه وصل، کلیپ پیش رو گفتاری از حجت الاسلام پناهیان است که متن آن نیز تقدیم می گردد:

پُراجرترین وظیفه، وظیفۀ اجتماعی و بالاتر از اجتماعی، وظیفۀ سیاسی است؛ نه وظیفۀ فردی! من یک‌سری وظایف فردی دارم، یک‌سری وظایف اجتماعی دارم و یک‌سری وظایف سیاسی دارم. اما فرق اینها چیست؟ وظیفۀ فردی این است که به خودم برسم، و بعد-کمی دایره‌اش گسترده می‌شود- اینکه به خانواده‌ام برسم. وظیفه اجتماعی این است که به درد مردم بخورم؛ البته در دایرۀ روابط اجتماعی‌ای که حول من است. اما وظیفه سیاسی یعنی اینکه جامعه را-به‌طور کلی- نجات دهم یا خدمتی کنم که جامعه بتواند روی سعادت را ببیند.

آیا ما می‌توانیم مستقیماً کاری برای کلیّت جامعه انجام دهیم؟ بله؛ وقتی داریم کار سیاسی می‌کنیم، می‌توانیم برای کلیّت جامعه کار کنیم. حالا این کار سیاسی ممکن است رنگ و بوی فرهنگی داشته باشد، یا ممکن است مستقیماً رنگ و بوی قدرت داشته باشد ولی بالاخره کاری است که به سعادت کلیّت جامعه مربوط می‌شود.

دینی که برای صدقه دادن یا برای دستگیری از چند فقیر این‌قدر ثواب قرار می‌دهد، مضحک است که برای نجات دادن جامعه از فقر-که جز با قدرت و سیاست نیست- ثواب‌های بیشتر قرار ندهد. اگر یک دینی این‌گونه باشد، مضحک است! یعنی اصلاً نمی‌شود دین را این‌گونه تصور کرد. معلوم نیست چگونه بعضی‌ها اسلام غیرسیاسی را می‌توانند تصور کنند!؟

وقتی به متن دستورات دینی نگاه کنید، می‌بینید که اقتضای دستورات دینی این است که آدم سیاسی شود. اینکه حق‌الناس از حق‌الله مهمتر است را همه می‌دانیم. یعنی اگر حق‌الناس را ضایع کنیم، به این سادگی بخشیده نمی‌شود ولی اگر حق‌الله را ضایع کنیم، خداوند راحت‌تر می‌بخشد. خُب، بدتر از مال مردم خوردن این است که وضع سیاسی جامعه را رها کنیم و بگذاریم طوری شود که «مالِ مردم‌خور» زیاد شود.

اصلاً ثواب اقدامات سیاسی با اقدامات معمولی فردی و اجتماعی قابل مقایسه نیست! مهمترین اثر اخلاق، عرفان، تزکیۀ نفس، علم و ایمان و محبت به اولیای خدا، در عرصۀ سیاست است.

مثلاً انسان عارف، طبیعتاً شجاع می‌شود. حالا این شجاعت را کجا می‌خواهد مصرف کند؟ مهم این است که این شجاعت را در عرصۀ سیاست، جلوی رقبا و رفقا و مردم بتوانی داشته باشی. بالاترین شجاعت، شجاعت جلوی دشمن نیست بلکه شجاعت در مقابل مردم است. شما اصلاً ثمرۀ خوب بودن خود را کجا می‌خواهید نشان دهید؟ «الْوِلَایَاتُ مَضَامِیرُ الرِّجَال» (نهج‌البلاغه/حکمت ۴۴۱) عرصۀ سیاست محل امتحان‌های مردان است.

امام رضا(ع) از امام سجاد(ع) نقل می‌فرماید: اگر دیدی کسی گناه نمی‌کند، گولش را نخور؛ شاید عرضه ندارد! (إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّجُلَ قَدْ حَسُنَ سَمْتُهُ وَ هَدْیُهُ وَ تَمَاوَتَ فِی مَنْطِقِهِ وَ تَخَاضَعَ فِی حَرَکَاتِهِ فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّنَّکُمْ فَمَا أَکْثَرَ مَنْ یُعْجِزُهُ تَنَاوُلُ الدُّنْیَا وَ رُکُوبُ الْحَرَامِ مِنْهَا لِضَعْفِ نِیَّتِهِ وَ مَهَانَتِهِ وَ جُبْنِ قَلْبِهِ؛ احتجاج/۲/۳۲۰) بعد می‌فرماید: اگر عرضه داشت و گناه نکرد-مثلاً اگر به مال حرام دست نزد- گولش را نخور شاید این گناه را دوست ندارد و یک گناه دیگری را دوست دارد. (وَ إِذَا وَجَدْتُمُوهُ یَعِفُّ عَنِ الْمَالِ الْحَرَامِ فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّنَّکُمْ فَإِنَّ شَهَوَاتِ الْخَلْقِ مُخْتَلِفَةٌ...؛ همان)

اگر دیدی که هیچ گناهی نکرد، باز هم گولش را نخور، شاید عقل و شعور درست و حسابی ندارد(فَإِذَا وَجَدْتُمُوهُ یَعِفُّ عَنْ ذَلِکَ فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّنَّکُمْ حَتَّى تَنْظُرُوا مَا عُقْدَةُ عَقْلِهِ...؛ همان) حضرت همین‌طور کلام خود را ادامه می‌دهد. آخرش می‌فرماید: اگر عرضه داشت و مرتکب گناه نشد و عقل هم داشت، ببین در عرصۀ سیاسی چگونه است؟ البته تعبیر حضرت این نیست، حضرت می‌فرماید: ببین حبّ مقام، یا حبّ قدرت و جاه دارد یا نه؟ که البته حبّ مقام هم بیشتر مربوط به عرصۀ سیاسی است. اگر از آن(حبّ مقام) گذشت، درست است و اگر نگذشت حتی اگر همۀ این خوبیها را داشته باشد، خدا لعنتش کند. (وَ کَیْفَ مَحَبَّتُهُ لِلرِّئَاسَاتِ الْبَاطِلَةِ وَ زُهْدُهُ فِیهَا فَإِنَّ فِی النَّاسِ مَنْ خَسِرَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةَ یَتْرُکُ الدُّنْیَا لِلدُّنْیَا وَ یَرَى أَنَّ لَذَّةَ الرِّئَاسَةِ الْبَاطِلَةِ أَفْضَلُ مِنْ لَذَّةِ الْأَمْوَالِ وَ النِّعَمِ الْمُبَاحَةِ الْمُحَلَّلَةِ فَیَتْرُکُ ذَلِکَ أَجْمَعَ طَلَباً لِلرِّئَاسَةِ حَتَّى إِذا قِیلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَ لَبِئْسَ الْمِهاد؛ احتجاج/۲/۳۲۱)

خوبی‌های انسان، در کجا می‌خواهد فایدۀ خودش را نشان دهد؟ مثلاً شما نماز می‌خوانی، روزه می‌گیری، خمس و زکات می‌دهی و خیلی بچۀ خوبی هستی، حالا فایدۀ این‌همه خوب بودن، کجا باید خودش را نشان دهد؟ اگر به عرصۀ سیاست بروی و در آنجا امتحان شوی، خوبی شما آنجا باید خودش را نشان دهد. مهمترین فایدۀ دین در زندگی این دنیا کجاست؟ در عرصۀ سیاست. لذا امیدوارم همۀ شما به عرصۀ سیاست بروید و خیلی خوب امتحان‌ها را جواب بدهید.