دیدی سرمان چه آمد؛ بد رفت و بدتر آمد؟

به گزارش حلقه وصل، قطعا از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین اتفاق‌های فرهنگی-هنری ایران در دهه‌های اخیر، برگزاری جشنواره فیلم فجر است که قدمت آن به سال ۶۱ باز می‌گردد. البته دوره اول و دوم جشنواره آنچنان که باید و شاید جدی گرفته نشد، ولی این رویداد رفته رفته به یکی از تاثیرگذارترین جشنواره‌های متداول فرهنگی و هنری کشور مبدل شد و امروز دیگر طرفداران پر و پا قرص خودش را دارد.

جشنواره فیلم فجر البته، طی این سال‌ها فراز و نشیب‌های بسیاری را طی کرد تا این‌که چهار سال پیش دچار یک تغییر اساسی شد و آن تفکیک بخش آثار خارجی از جشنواره و قرار دادن یک جشنواره جدا به نام جشنواره جهانی بود. دلیل این اتفاق هم خیلی ساده بود. در شرایطی که بخش بین‌الملل بسیار بی رونق و کم اعتبار شده بود و حتی سینماگران داخلی هم توجه چندانی به آن نداشتند، مدیران سینمایی راهکار را در استقلال جشنواره جهانی از ملی یافتند تا شاید با این جدایی، بخش بین‌الملل جشنواره هویت تازه‌ای به خود بگیرد و از سوی سینماگران مورد اقبال بیشتری قرار گیرد؛ رویکردی که البته موافقان و موافقان خود را داشت و دارد. موافقان اجرای این طرح می‌گفتند مستقل شدن بخش بین‌الملل جشنواره فجر تمرکزدقیق تری را برای بهتر دیده شدن آثار این بخش، فراهم می‌کند. چرا که معمولا، هنگام برگزاری جشنواره فیلم فجر در بهمن ماه تمام توجه‌ها به دنبال فیلم‌های داخلی است و از آن‌طرف مخالفان به هزینه بالای برگزاری جشنواره جهانی اعتراض دارند و بر این باورند که تفکیک جشنواره جهانی از ملی، جز تحمیل هزینه‌ای گزاف به سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد فایده دیگری ندارد.

 نکته مهمی که البته در این میان نباید از آن غافل شد این است که فرهنگ و قوانین کشور ما با فرهنگ و قوانین خیلی از کشورهای دنیا متفاوت است. با ملاحظه همین موضوع شاید این توقع که بتوان جشنواره‌ای در قامت یک جشنواره ردیف الف در دنیا داشت، توقع به‌جایی نباشد. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که جشنواره جهانی فجر بتواند در انعکاس سینمای ما به جهان و البته در انعکاس سینمای جهان به ما تاثیر چشمگیری داشته باشد.

به‌تازگی خبری منتشر شد مبنی بر این‌که، رضا میرکریمی بعد از چهار دوره دبیری جشنواره جهانی فیلم فجر در پنج دوره برگزاری مستقل این رویداد و عملکردی که مخالفانش در تحلیل آن از کم اثر بودن و نبود ‌سیاستگذاری صحیح برای گام برداشتن در مسیر جهانی شدن سینمای ایران و وجود ابهام‌هایی در نحوه هزینه کرد بودجه سخن می‌راندند، از این سمت کنار رفت و متعاقب آن حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی در حکمی محمدمهدی عسگرپور را به‌عنوان دبیرسی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر منصوب کرد. این در حالی است که میرکریمی همچنان به‌عنوان یکی از اعضای شورای سیاستگذاری این دوره از جشنواره جهانی فیلم فجر حضور خواهد داشت.

البته با وجود حواشی ای که امسال حضور صادق میرکریمی، پسر رضا میرکریمی به‌عنوان مدیر پشتیبانی جشنواره جهانی فجر راه انداخته بود، احتمال این تغییر و تحولات هم پیش‌بینی می‌شد. بدون شک حضور فرزندان مسؤولان و مدیران دولتی در جایگاه‌هایی که ظاهرا به لطف والدین‌شان ممکن شده همیشه حاشیه‌ساز بوده، اما منکر این هم نمی‌توان شد که میان فرزندان این مقامات، فرزندان کاربلد و خلاقی هم هستند که درتب وتاب این حاشیه‌ها توانمندی‌هایشان زیر سوال می‌رود و به چالش کشیده می‌شود.

تغییر دبیری جشنواره جهانی فیلم فجر این روزها به یکی از مسائل مهم اهالی سینما بدل شده و چه بسا موجب انتشار شایعه‌های‌گاه‌وبیگاه در این رابطه باشد. اتفاقی که در مورد آن با بعضی از هنرمندان در عرصه سینما گفت‌وگو کرده ایم که پاسخ آنها را در ادامه می‌خوانید.  

 آسیاب به نوبت

غلامرضا آزادی، کارگردان و تهیه کننده سینما یکی از کسانی است که برای تحلیل این وضعیت به سراغش می‌رویم. او با تاسف از شرایط و وضعیت امروز سینمای ایران یاد می‌کند و در ادامه وقتی دلیل این جابه‌جایی را از نظر او جویا می‌شویم، می‌گوید: «ضرب‌المثلی هست که می‌گوید آسیاب به نوبت. تهیه‌کننده فیلم‌های «دره شاپرک‌ها» و «شور زندگی» دل پر دردی از جشنواره جهانی فجر دارد. به عقیده او این جشنواره که به نام جشنواره جهانی فیلم فجر در ایران مشغول به کار است به هیچ وجه جهانی نیست: «متاسفانه مدیران سینمایی ما دلسوز سینما نیستند، که اگر بودند نتیجه‌اش نمی‌شد سینمای فعلی!»

ادامه صحبت‌های آزادی هم نشان می‌دهد او هم مثل خیلی از سینماگران دیگر اعتقاد به جدایی بخش داخلی و جهانی ندارد و پایه هر دو را ضعیف می‌داند: «سینمای ایران امروز دیگر از پایه دچار مشکل شده و در چنین حالتی دیگر چه فرقی می‌کند که مثلا دو بخش ملی و جهانی فجر از یکدیگر جدا باشند یا نباشند، چه فرقی می‌کند چه کسی مدیریت چه بخشی را به‌عهده بگیرد. چه فرقی می‌کند هر کسی مسؤول کدام باشد و چند سال مسؤولیت به‌عهده داشته باشد. درد امروز سینما خیلی پیچیده تر از این حرف هاست که با این تغییر و تحولات درمان شود. با وضعیت فعلی سینمایی در ایران وجود ندارد.»

به عقیده او تا زمانی که این ضعف‌های مبنایی اصلاح نشود، صحبت کردن درباره مواردی مانند جشنواره جهانی فجر و رفت و آمد دبیرها و جدا یا یکی بودن این رویدادها، معنای چندانی ندارد.

 میرکریمی قبول است

 در برابر منتقدانی مانند آزادی اما بعضی از سینماگران هم اعتقاد دارند کارنامه میرکریمی در دبیری جشنواره جهانی مثبت است. محمد احمدی، کارگردان و تهیه‌کننده یکی از همین افراد است. او عملکرد میرکریمی را در دبیری جشنواره فیلم فجر مثبت ارزیابی کرده و به جام‌جم می‌گوید: «در مجموع عملکرد چهار ساله رضا میرکریمی را در سمت دبیری جشنواره جهانی فیلم فجر مثبت ارزیابی می‌کنم. به روزرسانی جشنواره جهانی فجر، مهمان‌هایی که باوجود تمام مشکلات به ایران دعوت شدند، روند برگزاری جشنواره و بسیار عوامل دیگر باعث می‌شود به کارنامه کاری آقای میرکریمی در این دوران نمره قبولی بدهم.»

این تهیه‌کننده با یادآوری زمانی که این دو بخش جشنواره در هم ادغام بودند ادامه می‌دهد: «زمانی که جشنواره جهانی فجر با جشنواره ملی در هم ادغام بودند، به نوعی جشنواره جهانی زیر سایه جشنواره ملی می‌رفت، اما حسن اش به این بود که وقتی مهمانان خارجی به ایران می‌آمدند، می‌توانستند هر فیلم ایرانی را هم که خواستند ببینند و شور و هیجان برگزاری جشنواره بیشتر می‌شد.»

گفته‌های احمدی حاکی از آن است که رفت و آمد سینماگران به ایران را یکی از تبعات مثبت جشنواره می‌داند. او می‌گوید: «به هر حال سینمای ایران استحقاق این را دارد که بتواند موقعیت خود را بیش از پیش ارتقا دهد. تعامل سینماگران ایرانی با سینماگران بین‌المللی امکانی است که در جشنواره جهانی بیشتر دیده می‌شود و این اتفاق برای سینمای ما بسیار خوب است.»