سرویس سیاست حلقه وصل - تناقضات برجامی دولتمردان روز به روز ابعاد گسترده تری به خود می گیرد.
«عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه- ۲۷ مرداد ۹۸- در نشست با فراکسیون مستقلان مجلس شورای اسلامی گفت: «تا زمانی که منافع ما در برجام تأمین شود، در برجام می مانیم»!
این اظهارنظر تأمل برانگیز در حالی است که تاکنون به هیچ عنوان منافع ایران در برجام تأمین نشده است.
مقامات ارشد دولت بارها به عدم بهره مندی ایران از منافع برجام و به عبارتی بی دستاوردی برجام اذعان کرده اند.
در همین رابطه عراقچی- آذر ۹۷- در سومین سمینار همکاریهای هستهای ایران و اتحادیه اروپا با اشاره به اینکه مزایای برجام نزدیک به صفر شده است گفته بود: «اعمال مجدد تحریمهای آمریکا، بهرهمندی ایران از مزایای برجام را به صفر نزدیک کرده است».
وی همچنین- اسفند ۹۶- در اندیشکده چتم هاوس انگلیس گفته بود: «ایران برجام را داستانی موفق نمیداند چراکه ایران از آن بهرهمند نشده و تحریمها برداشته نشده است. دلیل ساده است، آمریکا تقریبا هر روز تعهداتش در برجام را نقض میکند و آمریکا دلیل این مسئله است که برجام برای ایران موفق نبوده است. حتی متن و کلمات برجام نقض شدهاند».
از «تقریبا هیچ» تا «نزدیک به صفر»
اما اذعان دولتمردان به بی دستاوردی برجام به این ۲ مورد ختم نمی شود. به این موارد دقت کنید:
- برجام، تاکنون «تقریباً هیچ» دستاورد اقتصادی برای تهران در بر نداشته است. (سیف، رئیس سابقبانک مرکزی)
- چهار سال گذشته میرفتیم با گرفتاری فراوان اسکناس تهیه میکردیم، در هواپیما میگذاشتیم، بیمه میکردیم، در فرودگاه با ماشین مسلح ارز را در بانک مرکزی میآوردیم…صبح چند گونی دلار را به صرافیها میدادیم، صرافیها هم خداوند عاقبت همه ما را به خیر کند. چطور تقسیم میکردند و به کی میدادند؟ جنسهایی هست در میوه فروشی، وقتی پرتقال میآید میوههای خوب را زیر میگذارد و میگوید قبلاً فروختم! پرتقال خوب زیر میماند برای از ما بهتران. (روحانی، رئیس جمهور، اردیبهشت ۹۷)
- به خاطر مجازاتهای آمریکا، هیچ یک از بانکهای بزرگ اروپایی کار با ایران را شروع نکرده است. (محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه)
- هماکنون و پس از پیش آمدن قضایای روادید تعداد زیادی از دانشمندان اروپایی که مقداری احتیاط میکنند از آمدن به ایران استنکاف دارند. به قول دانشگاهیها این یعنی وضعیت آنها پیش از برجام بهتر از پس از برجام بوده است. (علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی)
- اکنون بعد از گذشت یک سال از اجرای برجام هنوز برای جذب فاینانس موفق نشدهایم. (اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور)
- تحریمها روی کاغذ برداشته شده است. (عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه)
- آیا آمریکا آماده است به متن برجام پایبند باشد، روحش به کنار. تاکنون واشنگتن هر دو را زیر پا گذاشته است. (محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه)
- به بعضی از کشورهای شرق آسیا پیغام میدهند که با ما مذاکره کن، این کشورها مگر دیوانه شدهاند که با شما مذاکره کنند. شما علناً مذاکره دیروز را زیرپا میگذارید و به مذاکره امضا شدهای که به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسیده بیاعتنا هستید. (محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه)
- نتایج برجام روی هواست. (محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه)
- به اعتقاد ما حرکتهایی که در طول یک سالونیم گذشته چه توسط دولت قبلی آمریکا(دولت اوباما) و چه توسط دولت جدید(دولت ترامپ) آن صورت میگیرد، در موارد بسیاری بر خلاف تعهدات آمریکا در اجرای برجام است. (عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه)
- توافق با آمریکا به اندازه جوهر روی کاغذ هم ارزش ندارد. (محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه)
«ضرب الاجل» یا «اطمینان دادن به اروپا»!؟
اظهارنظر اخیر عراقچی علاوه بر اینکه مصداقی بر تناقض گویی دولتمردان در موضوع برجام است، پالس ضعف به طرف مقابل ارسال می کند.
در روزهای گذشته روحانی در اظهارنظری مشابه گفته بود: «در جریان روند کاهش تعهدات نیز مذاکرات را ادامه میدهیم. ولی اگر در پایان ۶۰ روز دوم به نتیجه نرسیدیم، حتماً مرحله سوم را آغاز خواهیم کرد و بعد از آن باز هم۶۰ روز فرصت خواهیم داد تا به راهحل منطقی، درست و متوازن برسیم و به تعهد در برابر تعهد پایبند هستیم».
اکنون ایران در حال اجرای ضرب الاجل برجامی است. اساس ضرب الاجل بر پایه هزینه دار کردن عهدشکنی طرف مقابل و وادار کردن آن به عقب نشینی است. اما متاسفانه این اظهارنظرها هیچ رنگ و بویی از ضرب الاجل ندارد.
با کمال تأسف باید گفت که این قبیل اظهارنظرها، ضرب الاجل را بی معنا می کند و این پیام را به طرف اروپایی می دهد که «ایران هیچ چاره ای جز حفظ برجام ندارد و لازم نیست که شما اقدامی انجام دهید، به عهدشکنی خود ادامه دهید، خیالتان راحت، ما بدون هیچ چشم داشتی یکطرفه تعهدات خود را اجرا می کنیم»!
حفظ برجام به هر قیمت!
اظهارات دولتمردان در چند ماه اخیر- پس از اعلام ضرب الاجل برجامی- حاکی از آن است که دولت هیچ برنامه جایگزینی به جای برجام ندارد. به عبارت دیگر دولت همچنان تمامی تخم مرغهای خود را در سبد برجام چیده است.
در این میان تقویت دیپلماسی منطقه ای مورد غفلت قرار گرفته است. علاوه بر این معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه نیز علیرغم تبلیغات گسترده، هیچ کارنامه قابل قبولی ارائه نداده است.
علاوه بر حوزه سیاست خارجی، عملکرد دولت در حوزه اقتصادی نیز به هیچ عنوان قابل دفاع نیست. دولت هنوز هیچ برنامه ای برای مدیریت نقدینگی ارائه نداده و حذف یارانه اقشار پردرآمد و اخذ مالیات از خانه های خالی نیز همچنان معطل مانده است.
مقامات ارشد دولت باید ضمن پرهیز از بیان اظهارات تضعیف کننده ضرب الاجل، از دلخوشی به برجام دست برداشته و با تکیه بر توان عظیم داخلی و بهره مندی از دیپلماسی قوی منطقه ای و غیرغربی و همچنین با مدیریت صحیح نقدینگی، وضع موجود را بهبود دهند.