تهران: ظرفیت‌های فرهنگی نماز جمعه در گفت‌وگو با آیت‌الله سید احمد خاتمی

به گزارش حلقه وصل، صداي بلند و خطبه‌هاي رساي احمد خاتمي سال‌هاست يادآور رهنمون‌ها و اشارات روزهاي آرام و گاه خطير انقلاب در پيش از ظهرهاي جمعه‌هاي بي ظهورمان بوده است. و راستي چه كسي بهتر از او مي تواند از ظرفيت‌ها و فرصت‌هاي نهفته در نماز جمعه صحبت كند.

متن گفت‌وگو در ادامه می‌آید:

منظور از فرصت‌هاي بالفعل و بالقوه نماز جمعه چيست؟

نماز جمعه تريبون گسترده نشر دين و نشر فلسفه سياسي اسلام و مسائل فرهنگي است. به دليل اينكه فرموده‌اند هم در نماز جمعه دعوت به تقوا باشد و همراه با آن، مسائل دنيا هم براي مردم تبيين شود. اين تريبون و اين جايگاه ظرفيت‌هاي بسيار مهمي دارد كه بخشي از اين ظرفيت‌ها را مردم به صورت مصداقي ديده‌اند.

به عنوان نمونه در هشت سال دفاع مقدس، در تمامي عرصه‌ها چه در اعزام نيرو و چه در كمك‌رساني پشت جبهه و حتی در عرصه‌هاي فرهنگيِ وقت، نمازجمعه نقش برجسته‌اي را ايفا كرد. همچنين در عرصه ملي شاهد بوديم كه وقتي زلزله بم اتفاق افتاد؛ همين نمازجمعه بود كه كشور را براي كمك‌رساني بسيج كرد. در عرصه سياسي هم در مواجهه با فتنه سال ٨٨، و هم در ايجاد حماسه سياسي امسال، نمازجمعه نقش بسيار برجسته و تاثيرگذاري داشت. بنابراين ظرفيت‌هاي نمازجمعه، ظرفيت‌هاي ناشناخته‌اي نيست.

تا چه اندازه از اين ظرفيت‌ها استفاده شده و مي‌شود؟

 لازم به ذكر است ظرفيت‌هاي نماز جمعه بيش از اين چيزي است كه در حال حاضر استفاده مي‌شود. بنده معتقدم رسانه، به خصوص رسانه ملي بيشتر مي‌تواند در بسيج كردن مردم براي شركت در نمازجمعه نقش داشته باشد. معتقدم چه در ستاد نمازجمعه تهران و چه در ستاد نمازجمعه استان‌ها، بايد يك عضو ستاد، مسئول صدا و سيما باشد. همه رسانه ها، چه رسانه‌هاي مكتوب و چه سايت‌ها در پُرشورتر برگزار كردن نمازجمعه و استفاده از ظرفيت‌هايش نقش داشته باشند.

ائمه جمعه تا چه اندازه بايد خود را در اين زمينه موظف بدانند؟

البته خطباي جمعه مي‌توانند در رشد فرهنگي مردم بيشتر تأثير بگذارند. مثلاً نبايد براي بنده كه خطيب جمعه هستم، خطبه‌خواني يك امر عادي بشود. بايد اين گونه باشد كه هر خطبه‌اي كه مي‌خوانيم، آن را خطبه‌اي جديد و تازه ببينيم. به عبارتي كار و مطالعه بيشتر براي خطبه‌ها داشته باشيم.

شخص مقام معظم رهبري با اينكه سخنراني‌هاي متعددي دارند؛ اما وقتي قرار است، خطبه نمازجمعه بخوانند، يك حساسيت ويژه‌اي دارند. خطباي محترم جمعه چه در عرصه موعظه و نصحيت و چه در عرصه مسائل سياسي و فرهنگي، حتی‌الامكان بايد از تكرار مكررات بپرهيزند. بحمدلله در معارف اسلامي آن قدر مطلب داريم كه تا آخر عمرمان اگر خطبه بخوانيم، نياز به تكرار نداريم. خطباي جمعه در عرصه مسائل سياسي بايد بكوشند كه در خطبه دوم تحليل عرضه كرده و راه را به مردم نشان بدهند.

منظور شما چه نوع تحليلي است؟

منظورم تحليلي فراتر از تحليل روزنامه‌ها و يا رسانه‌ها است. هر موضوعي را مي‌توان اجتهادي تبيين كرد. البته اول به خودم سفارش مي‌كنم و بعد به عزيزان خطباي جمعه، كه طوري خطبه بخوانند كه مستمع، وقتي در انتهاي خطبه بر مي‌خيزد، بر دينش بر اخلاقش و بر بينش سياسي و فرهنگي‌اش افزوده شده باشد.

چه راهكارهايي را براي پرداخت بيشتر به تبيين اينگونه مسائل در نظر داريد؟

استفاد از نيروي جوان در عرصه‌هاي مختلف؛كه بر اين باورم بايد در ستادهاي نمازجمعه يك نفر دانشگاهي، يك نفر آموزش و پرورشي و حتی يك نفر ورزشكار حضور داشته باشد. يعني حضور كساني كه تأثيرگذارند، برای اينكه فكر و طرح عرضه كنند. بايد از اقشار مختلف در ستاد نماز جمعه حاضر باشند تا كارهاي فرهنگي كه عرضه می‌کنند، تأثير گذار باشد. آن هم با بياني در اختصار.

مقام معظم رهبري تأكيد كردند كه خطبه‌ها مختصر خوانده شود؛ مختصر و البته پر محتوا. يعني نگوييم چون خطبه مختصر است بنابراين ده دقيقه مطالعه كنيم كافي است. مثلاً بنده سعي مي‌كنم هر خطبه بيشتر از يك ربع تا بيست دقيقه نشود، اما براي اين يك ربع، بيشتر از يك خطبه يك ساعته وقت مي‌گذارم و بيشتر از ٢٠ ساعت در هفته‌اي كه خطيب هستم، وقت مي‌گذارم. مي‌خواهم بگويم معناي اختصار نبايد اين باشد كه براي زمانِ مختصرِ خطبه‌خواني، كم مطالعه شود. بلكه درست اين است كه بتوانيم همان خطبه يك ساعت را در قالب يك ربعِ ساعت، به مستمع عرضه كنيم. در هر حال بايد بدانيم ظرفيت‌هاي نمازجمعه ظرفيت‌هاي والايي است. ان شاءالله بتوانيم همگي از اين ظرفيت‌ها استفاده كنيم.