آثار امام خمینی را با چه سیری بخوانیم؟

به گزارش حلقه وصل: حضرت امام، همچون راه روشن و صراط مستقیمی است که باید در آن وارد شد و بدون وقفه حرکت کرد. از منظری دیگر، حفظ و استمرار انقلاب اسلامی، جز در سایۀ شناخت صحیح و عمیق منظومۀ فکری حضرت امام و سپس تبعیت از آن، میّسر نخواهد بود.‏ به تعبیر رهبری روح این انقلاب امام خمینی است، پس ناگزیر اگر قرار است بر مسیر این تحول عظیم انفسی که انقلاب اسلامی نام گرفته است حرکت کنیم، باید شناخت خودمان از مرحوم حضرت امام و آثار ایشان افزایش دهیم.

‏‏مقام معظم رهبری در این باره چنین می‌فرمایند: ارادت مردم به امام بزرگوار، به معنی پذیرش مکتب امام به عنوان راه روشن و خط روشن حرکت عمومی و همگانی ملت ایران است. یک راهنمای نظری و عملی است که کشور و ملت را به عزت و پیشرفت و عدالت می‌رساند. در طول این سی و دو سال گذشته، عملاً هم همین بوده است؛ یعنی هر جا ما توفیق پیدا کردیم که به توصیه های امام جامۀ عمل بپوشانیم، هر جا توانستیم خطّ انگشت اشارۀ امام را دنبال کنیم، توفیقات فراوانی نصیب ما شد. مردم با این چشم، به راه امام و خطّ امام و میراث ماندگار امام نگاه می‌کنند ‏‏(بیانات مقام معظم رهبری در بیست و دوّمین سالگرد امام خمینی، سال ۱۳۹۰)‏.

درجای دیگر رهبری معظم، خطاب به جوانان تأکید بر انس با آثار امام در صحیفه نور داشتند، ایشان می‌گویند:«امام الگو است و انصافاً الگوی کاملی است. در همه‌ این شاخص‌ها، امام در آن سطح بالا قرار دارد. ما سال‌ها در شکل‌های گوناگون با امام معاشر بودیم و محشور بودیم، هم آن‌وقتی که در قم تدریس می‌کرد، هم آن‌وقتی که در نجف در تبعید بود، هم آن‌وقتی که در رأس حکومت و در قلّه‌ اعتبار سیاسی بین‌المللی قرار داشت؛ امام را در همه‌ این حالات دیده‌ایم؛ انصافاً در همه‌ [شاخصه‌های انقلابیگری] امام در بالاترین رتبه قرار دارد. به گفتار امام و کردار امام اهتمام بوَرزید. این صحیفه‌ امام را جوان‌های عزیز ما بخوانند و با آن اُنس پیدا کنند، وصیّت‌نامه‌ی امام را بخوانید، با وصیّت‌نامه‌ امام اُنس پیدا کنید، در آن تعمّق بکنید.(۱۳۹۵/۰۳/۱۴ بیانات در مراسم بیست‌ و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی)

‏حال با توجه به مطلب فوق، باید افزود آگاهی از تفکرات مترقّی و انسان‌ساز حضرت امام  چه در حوزۀ فردی و چه در عرصۀ اجتماعی  در گرو رجوع مستمر و روشمند به آثار گفتاری و نوشتاری ایشان است. آشنایی با آثار علمی امام خمینی و مطالعۀ آن‌ها نیز، چنانچه بدون برنامه و مشورت و به صورت سلیقه‌ای و ناآگاهانه صورت گیرد، نه تنها پیشرفت چندانی برای خواننده در بر نخواهد داشت، بلکه ممکن است وی را خسته و دلزده کند و نهایتاً او را از ادامۀ مطالعه منصرف سازد.

از همین رو، در نوشتار حاضر تلاش شده است تا با ارائۀ یک «سیر مطالعاتی» پیشنهادی و نیز نکاتی دربارۀ «روش مواجهه و بهره برداری» از کتاب‌های امام خمینی، در برطرف ساختن یکی از نیازهای بنیادین انقلابی اسلامی که همان ضرورت آشنایی و انس مردم  اعم از اهل علم و سایر مردم با کتاب‌ها و دیدگاه‌های حضرت امام است، گامی کوچک برداشته شود. 

الف) مرحلۀ عمومی و ابتدایی‏

‏لازم به ذکر است که «مرحلۀ عمومی» سیر مطالعاتی حاضر، بیشتر مخصوص دو دسته است:‏ عموم مردم‏ و آن دسته از دانشجویان و طلّابی که در نظر دارند در حدّ «عمومی» و «مقدماتی» با اندیشه‌های حضرت امام در زمینه‌های گوناگون آشنایی پیدا کنند، به همین منظور مطالعۀ کتاب‌های ذیل قابل توصیه‌اند:‏

۱- جهاد اکبر یا مبارزه با نفس (خودآموز)
۲- وصیتنامۀ سیاسی- الهی (خودآموز)
۳- منشور روحانیت (خودآموز)
۴- ولایت فقیه (خودآموز)
۵- شرح چهل حدیث (خودآموز- ترجیحاً با استاد)
۶- شرح حدیث جنود عقل و جهل (فقط از اول کتاب تا آخر صفحۀ ۲۰؛ و از صفحۀ ۷۳ تا آخر کتاب مطالعه شود)
۷- آداب الصلو‏‏ة‏‏ (خودآموز- ترجیحاً با استاد)
۸- صحیفۀ امام (خودآموز)

مرحلۀ تخصّصی و عالی‏

‏علاوه بر مطالعۀ منابع فوق در «مرحلۀ عمومی»، می‌توان گام دیگری در جهت شناخت عمیق‌تر اندیشه‌های امام خمینی برداشت. مرتبۀ بعد که «مرحلۀ تخصصی» این سیر مطالعاتی را تشکیل می‌دهد، ویژۀ کسانی است که قصد دارند در زمینۀ معرفت تفصیلی و همه جانبه نسبت به «مکتب علمی و تربیتی امام خمینی»، «تخصّص» کسب کنند و در این حوزه صاحب نظر گردند، ازاین رو مطالعۀ آثار ذکرشده در این مرحله، برای همگان توصیه نمی‌شود.‏

۱- تفسیر سورۀ حمد (خودآموز- ترجیحاً با استاد)
۲- سرّ الصلو‏‏ة‏‏ (خودآموز- ترجیحاً با استاد)
۳- شرح دعای سحر (درسی- نیازمند استاد)
۴- مصباح الهدا‏‏یة ‏‏(درسی- نیازمند استاد)
‏‏ به ضمیمۀ مطالعۀ فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت (شرحی بر رسالۀ «مصباح الهدا‏‏یة‏‏ إلی الخلا‏‏فة‏‏ والولا‏‏یة‏‏» امام خمینی)، سید یدالله یزدان پناه
۵- تقریرات فلسفه (شرح منظومۀ سبزواری و اسفار ملاصدرا). (پژوهشی)
۶- ا‏‏لتعلیقة‏‏ علی الفوائد الرضو‏‏یة‏‏ (پژوهشی)
۷- تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس (پژوهشی)