جنگ در اوکراین چه تأثیری در معادلات سوریه دارد؟

به گزارش حلقه وصل، کارشناسان می‌گویند که عملیات نظامی روسیه در اوکراین با هر نتیجه‌ای، می‌تواند علاوه بر تغییر صحنه روابط بین‌الملل در سطح کلان، در معادلات داخلی برخی کشورها نیز تأثیرگذار باشد، وبگاه شبکه المیادین در گزارشی به قلم «احمد الدرزی» به معادلات قدرت در سوریه و موضع بازیگران مختلف در برابر جنگ اوکراین پرداخته است.

او نوشت: «جنگ در اوکراین عمق شکاف در سوریه را نشان داد که بسته به ماهیت چند قطبی داخلی، واکنش‌های  متضادی را مشاهده می‌کنیم. با توجه به تفاوت در سه منطقه تحت کنترل دمشق و متحدانش روسیه و ایران، کردها و متحدانشان، از طوایف عرب، سریانی، کلدانی و غیره و مهمتر از همه نیروهای آمریکایی که بدون اجازه کسی وارد شده و مناطقی را تحت کنترل گرفته‌اند و همچنین در منطقه تحت اشغال ترکیه همراه با گروه‌های مسلح سوری و خارجی، همه منتظر نتیجه جنگ اوکراین هستند. جنگ و تأثیرات گسترده‌ای که می‌تواند بر طرح‌ها و برنامه‌های مختلف در سوریه بگذارد.»

دیوارنویسی علیه روسیه در مناطق تحت اشغال ترکیه در شمال سوریه

جنگ اوکراین نبرد مرگ و زندگی برای روسیه

به عقیده «احمد الدرزی» مسکو جنگ اوکراین را یک نبرد مرگ و زندگی می‌داند و این جنگ را تا زمانی که از تمامی ابزارهای خود برای به رسمیت شناخته شدن در سیستم بین‌المللی مدرن غربی به عنوان یک ابرقدرت استفاده نکرده بود، آغاز نکرد. نویسنده معتقد است که این تلاش روسیه محصول چند دهه اخیر نیست، بلکه این کشور از اواخر قرن هفدهم و ظهور پترکبیر در پی این هدف بوده است.

المیادین افزود: «علیرغم تمام تلاش‌هایی که روسیه به اشکال مختلف انجام داد، اما کشورهای غربی که هر کدام در برهه‌ای رهبری جهان را در دست داشتند، با ابرقدرتی این کشور مقابله کرده و سپس همه آن‌ها در راه نابودی روسیه به همکاری پرداختند، کشوری که از یک طرف با بافت اسلاوی خود و از سوی دیگر با پذیرش کلیسای ارتدوکس در برابر کاتولیک و پروتستان خود را با دیگر کشورهای غربی متمایز می‌کند. علاوه بر این روسیه یک ارتش و توان نظامی بالایی دارد که تاکنون توانایی خود را در نابودی ارتش‌های مهاجم به خوبی نشان داده است.»

طبق این یادداشت، اکنون روسیه با نزدیک شدن ناتو به مرزهای غربی روسیه اولین جنگ تهاجمی خود در تاریخ معاصر را آغاز کرده است. مسکو در طول هشت سال گذشته تلاش کرده با حرکت به سمت سوریه، لیبی، قفقاز و آفریقای مرکزی از تنگنای جغرافیایی خود را رهانیده و توان مانور در برابر دشمنانی که از هر طرف او را احاطه کرده‌اند را به دست آورد. روسیه همچنین به سمت چین نیز رفته و با این کشور توافقنامه راهبردی امضاء کرده است تا یک جایگزین امن در برابر اقتصاد نفت و گاز خود دست و پا کرده باشد.

«احمد الدرزی» سپس نوشت: «برخلاف مسکو، کشورهایی که در حال جنگ با روسیه در اوکراین هستند، با جنگ به عنوان یک نبرد موحودیتی برخورد نمی‌کنند، بلکه از منظر حفظ نقش و تسلط بر مسیرهای سیاست و اقتصاد جهانی، با آن رفتار می‌کنند و از اینکه چین و روسیه نقش فعال‌تری در تغیر روند جهانی به سمت شرق ایفا کنند، واهمه دارند.»

موضع طرف‌های مختلف سوریه چیست؟

به نوشته المیادین از اینجا به بعد، تفاوت مواضع سوری‌ها با جنگ اوکراین، بسته به ماهیت تهدیدها و فرصت‌ها برای هر یک از طرف‌ها و عواقبی که نتایج این جنگ ممکن است بر آنها داشته باشد،  خود را نشان می‌دهد.

تا این‌جا مواضع دمشق واضح‌ترین موضع‌گیری در پذیرش کامل موضع روسیه بود و به نظر می‌رسد دولت سوریه جنگ اوکراین را فرصتی عالی برای بازپس‌گیری سریع مناطقی می‌داند که هنوز خارج از کنترلش هستند، به ویژه پس از توافق قبلی روسیه و آمریکا که از پایان عملیات نظامی و حرکت به سمت یافتن راه حل سیاسی طبق توفق آستانه و قطعنامه ۲۲۵۴ خبر می‌داد. توافقی که مانع از آن شد که تا دولت سوریه نبردهای ادلب را برای کنترل شمال غرب کشور دنبال کرده و سپس به مناطق دیگر گسترش یابد.

این موضع صریح دمشق تنها نتیجه این اطمینان است که مسکو این جنگ را به نفع خود و به نفع نظم جدید بین‌المللی که در ۴ فوریه سال جاری توسط پکن اعلام شد به پایان خواهد برد.

کردهای سوریه

اما در مورد گروههای کُرد، اگرچه رهبری کرد هیچ بیانیه‌ای در مورد جنگ اوکراین صادر نکرده است، اما تردید و نگرانی از نتایج جنگ بر دیدگاه و موقعیت‌ها آن حاکم است، زیرا نتایج جنگ تأثیرات خود را بر پروژه ایجاد منطقه خودمختار و تداوم کنترل این مناطق خواهد گذاشت؛ مناطقی که یک سوم نفت و گاز سوریه را در خوی جای داده و پتانسیل عظیم کشاورزی نیز دارد.

المیادین تأکید کرد که با وجود عدم اعتماد کردها به آمریکایی‌هایی که در سال ۲۰۱۸ در عفرین و در منطقه بین تل‌ابیض و رأس‌العین در سال ۲۰۱۹ آنها را ناامید کردند، برخی از آنها همچنان روی تضمین‌های آمریکا برای دستیابی به حقوق خود شرط‌بندی می‌کنند.

بنابراین، شکست روسیه در جنگ، کارت‌های فشار بیشتری را به آمریکا می‌دهد تا موقعیت خود را در بافت سوریه تثبیت کند، در حالی که برخی معتقدند حضور آمریکا در آینده نزدیک تهدیدی برای کردها خواهد بود؛ علاوه بر تضاد ایدئولوژیک آن‌ها با آمریکا، تجارب ناخوشایندی نیز میان کردها با آمریکا وجود دارد؛ از نقش آشکار آمریکا با «موساد» در دستگیری «عبدالله اوجالان» و اعلام چراغ سبز به ترکیه برای حمله به مناطق شمال سوریه از این موارد هستند.

تروریست‌های مورد حمایت ترکیه

برعکس، تروریست‌های که در پروژه بزرگ ترکیه در سوریه جذب این کشور شده‌اند، با نگرانی زیادی روند جنگ اوکراین را تماشا می‌کنند و از نتایج آن هراس دارند، به‌ویژه که اولین حامی آنها، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، خود را در این جنگ دخیل کرده و تهدید کرده است که معاهده «مونترو» را اجرا و از عبور کشتی‌های جنگی روسی و ورود به دریای سیاه جلوگیری می‌کند.

«احمد الدرزی» تأکید کرد که گروهک‌های سوری همسو با آنکارا متوجه شده‌اند که پیروزی روسیه در اوکراین پس از ناتوانی ناتو در تغییر معادله جنگ که منجر به شکاف‌های بیشتر بین اروپا از یک سو و ایالات متحده از یک سو می‌شود، به طور قابل توجهی حاشیه مانور رئیس جمهور ترکیه را نیز کاهش می‌دهد.  

در این راستا  یک منبع دیپلماتیک و نظامی روس امروز (شنبه) به خبرگزاری اسپوتنیک گفت که تعدادی از نیروهای امنیتی اوکراین در کنار افسران اطلاعاتی ترکیه اخیرا به شمال سوریه رفته و با سران تروریست‌ها دیدار کرده‌اند. آن‌ها وارد شهرهای عفرین و اعزاز در شمال استان حلب شده و با گروهک‌های مستقر در آن‌جا برای جذب و اعزامشان به اوکراین گفت‌وگو کرده‌اند.

از سوی دیگر سازمان اطلاعات خارجی روسیه روز جمعه اعلام کرد که ارتش آمریکا اقدام به آموزش تروریست‌های داعش در پایگاه التنف در جنوب شرق سوریه کرده و آن‌ها را به اوکراین اعزام می‌کند.   به گفته منابع اطلاعاتی روسیه، آمریکایی‌ها در پایان سال ۲۰۲۱ اقدام به آزادی دهها نفر از تروریست‌های داعش که تبعه روسیه یا کشورهای مشترک المنافع را داشتند کرده و آن‌ها را به پایگاه التنف برده است.