«به وقت شام» بهترین گزینه برای نمایندگی سینمای ملی ایران در اسکار

سرویس حاشیه نگاری:  یکصدوبیست‌وهفتمین برنامه سینما روایت که هشتمین قسمت از فصل جدید این برنامه نیز بود، به نقد و بررسی فیلم سینمایی «به وقت شام» «ربانک» از تولیدات سازمان هنری رسانه‌ای اوج اختصاص داشت. در این برنامه علاوه بر محمد خزاعی تهیه‌کننده این اثر، محمدتقی فهیم منتقد سینما، محمد شلتوکی پژوهشگر حوزه دفاعی و محمدمهدی شیخ‌صراف به عنوان مجری – کارشناس حضور داشتند.

«به وقت شام» بهترین گزینه برای نمایندگی سینمای ملی ایران در اسکار

محمدتقی فهیم منتقد سینما در ابتدای این نشست با اشاره به موضوع ذائقه‌سازی در سینمای ایران گفت: متاسفانه در طی این سال آن‌قدر فیلم‌های اجتماعی بدون قهرمان و قصه‌های جذاب در سینمای ایران تولید شده است که به نوعی ذائقه مخاطبان را تغییر داده است و وقتی مخاطبان با فیلمی همچون به وقت شام که به معنی واقعی کلمه «سینما» است، روبرو می‌شود، شگفت‌زده می‌شود.

فهیم در ادامه صبحت‌های خود به بحث انتخاب نماینده سینمای ایران در اسکار اشاره کرد و گفت: به نظرم امسال یک چالش جدی در بحث انتخاب نماینده سینمای ایران برای حضور در اسکار هست. من یکی از منتقدین ترکیب هیئت انتخاب نماینده سینمای ایران هستم که در طی این سال‌ها معمولا به سراغ گزینه‌هایی رفته که بیشتر به سینمای شکست خورده اروپای شرقی شبیه است تا سینمای قهرمان‌پروری که باید مطلوب سینمای ایران باشد.

وی افزود: من فکر می‌کنم امسال اگر هیئت انتخاب کمی از محافظه‌کاری فاصله بگیرد و وارد یک حیطه دیگر از انتخاب فیلم برای اسکار بشود، به نظرم می‌آید «به وقت شام» می‌تواند به عنوان نماینده سینمای ایران برای اسکار انتخاب ‌شود. امیدوارم این هیئت امسال در انتخاب خود کمی هم به سینمای ملی ایران فکر کند، نه به مسائل سیاسی و دغدغه‌های فردی تا در انتخاب خود به این فیلم مهربانانه‌تر نگاه کند.

سینمای ایران جسارت انتخاب «به وقت شام» را ندارد!

در ادامه این نشست محمد خزاعی تهیه‌کننده فیلم سینمایی «به وقت شام» در سخنانی با اشاره به صحبت‌های فهیم در ارتباط با انتخاب «به وقت شام» برای نمایندگی سینمای ایران در اسکار اظهار کرد: با همه احترامی که برای اعضای هیئت نماینده سینمای ایران در اسکار قائل هستم، به نظرم سینمای ایران چنین جسارتی ندارد که بخواهد فیلم «به وقت شام» را به عنوان نماینده خود انتخاب کند.

وی افزود: این حرف را از آن جهت می‌گویم که شما اگر به نماینده‌های چند سال اخیر سینمای ایران نگاه کنید، کمتر می‌بینید ما به سراغ مضامینی رفته باشیم که ایدئولوژیک باشند و دغدغه‌های ملی داشته باشند بلکه بیشتر فیلم‌های اجتماعی برای این انتخاب مورد توجه قرار گرفته است.

شگفت‌زدگی مخاطب سوری و عراقی از مواجهه با فیلم حاتمی‌کیا

خزاعی همچنین با اشاره به اکران‌های اخیر فیلم «به وقت شام» در سینماهای سوریه و عراق گفت: اکران این فیلم در سینماهای کشورهای عراق و سوریه و برخی از شهرهای آن‌ها که سینما نداشتند، با استقبال بالای مردم این دو کشور روبرو شد و بسیاری از آن‌ها با دیدن این فیلم شگفت زده شده بودند و بسیاری از خانواده‌های شهدا در این دو کشور به این موضوع اذعان می‌کردند که «به وقت شام» کامل‌ترین فیلمی است که تا به حال در ارتباط با این موضوع تولید شده است.

خزاعی با بیان اینکه فیلم «به وقت شام» از سه جهت در سینمای ایران حائز اهمیت است، اظهار کرد: اولین موضوع بحث نگاه سینمای ایران به مسائل منطقه است که پیش از این از آن غفلت شده بود در حالی که ما چند سال است که خواسته یا نخواسته درگیر این جنگ هستیم. شاید حتی تعداد تولیدات سینمایی برخی از کشورهای اروپایی در ارتباط با موضوع داعش از ما بیشتر باشد، البته آن‌ها از زاویه نگاه خودشان به بهره‌برداری از این موضوع می‌پردازند.

سختی‌های ساخت «به وقت شام»

وی افزود: در کنار نگاه استراتژیک این فیلم، بحث پروداکشن آن نیز اهمیت دارد. در شرایطی که آثار سینمای ایران بیشتر محدود به فیلم‌های آپارتمانی شده است، تولید چنین فیلم‌هایی سختی‌های زیادی دارد. علیرغم آن که خیلی‌ها تصور می‌کنند برای این فیلم آقای حاتمی‌کیا همه امکانات فراهم بوده، اما اصلا شرایط به این شکل نبود. برای مثال اگر ارتش پای کار این فیلم نمی‌آمد شاید ما با امکانات سپاه نمی‌توانستیم این فیلم را تمام کنیم.

خزاعی خاطرنشان کرد: بحث دیگر ارتقای استانداردهای سینمای ایران با «به وقت شام» است. ساخت این فیلم نشان داد که در سینمای ایران قابلیت ساخت فیلم‌های با استاندارد بالا جهت نمایش در سینمای سایر کشورها وجود دارد.

سوژه‌ای که اولین بار با «به وقت شام» مورد توجه قرار گرفت

محمد شلتوکی کارشناس مسائل دفاعی نیز در سخنانی با اشاره به اهمیت سوژه فیلم «به وقت شام» گفت: به نظرم این فیلم بیشتر از آن جهت حائز اهمیت است که به موضوعی پرداخت که در طی چند سالی که مسئله داعش به وجود آمد، کمتر به آن توجه شد و آن هم بحث پشتیبانی هوایی نیروهای مدافع حرم بود. چرا که سایر مسائل مربوط به مدافعان حرم بیشتر در جامعه مورد بحث قرار گرفته ولی بحث ایجاد پل هوایی میان تهران و دمشق آن هم در شرایط حساس و ویژه جنگی کشور سوریه مسئله مهمی است که در این فیلم برای اولین بار به آن پرداخته شده است.

وی افزود: پرداختن به این موضوع در فیلم «به وقت شام» توانست بخشی از این شرایط سخت و ویژه را برای مردم به تصویر بکشد. واقعا این شجاعت و جسارت خلبان‌های ایرانی بود که توانستند این کار را بدون وقفه در این سال‌ها ادامه بدهند و به جرئت می‌توان بگویم حتی یک شب هم نبود که چنین پروازهایی از جانب خلبان‌های ایرانی در این مناطق جنگ‌زده اتفاق نیفتد.

دقت ویژه سازندگان به وقت شام در توجه به مسائل تخصصی پرواز هواپیماها

شلتوکی با اشاره به تاثیر مثبت حضور مشاوران متخصص در حوزه بحث‌های مربوط به پرواز هواپیماها در کنار سازندگان به وقت شام، اظهار کرد: این اثر اولین فیلمی بود که چه در حوزه آثار داستانی و چه در حوزه آثار مستند، بحث‌های فنی و تخصصی مربوط به پرواز هواپیماها را به شکل دقیق و موبه مو رعایت کرده بود و به نظرم تیم مشاوران خوبی در این حوزه در کنار تیم تولید اثر حضور داشته است که باعث ارتقای کیفی اثر شده است.

وی ادامه داد: برای نمونه با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از فیلم در ایران ضبط شده است، من در مورد فرودگاهی که هواپیما در آن فرود می‌آمد دقت کردم که المانی از فرودگاه‌های ایران نداشته باشد و متوجه شدم که دوستان با انتخاب فرودگاه دمشق که به لحاظ شرایط شباهت بسیار بالایی به فرودگاه دمشق دارد، توانسته‌اند این فضا را به خوبی بازسای کنند.

تک سکانس‌های شاهکار سینمای حاتمی‌کیا در «به وقت شام» تبدیل به یک فیلم کامل شده است

در ادامه این نشت محمدتقی فهیم در سخنانی اظهار کرد: «به وقت شام» کارنامه ابراهیم حاتمی‌کیا را تقویت می‌کند و تبحر حاتمی‌کیا در خلق درامی که در آن شاهد کنار هم قرار گرفتن افرادی با نگرش‌های مختلف هستیم را در این اثر نیز می‌بریم. قصه گفتن در سینما سخت‌ترین کار است، کاری که حاتمی‌کیا در این فیلم توانسته به خوبی و با حفظ المان‌های سینمایی اثر از عهده آن برآید.

وی افزود: درواقع بخش بزرگی از دیپلماسی ایران در ماجرای سوریه به شکل نمادین در این فیلم به صورت تصویری درآمده است. عظمت حضور ایران در منطقه، شجاعت، مقاومت، مبارزه، شهادت و همه این مسائلی که در طی این سال‌ها در رسانه‌ها می‌دیدیم در این فیلم تبدیل به یک نمایش جذاب و مهیج شده است.

فهیم خاطرنشان کرد: تک سکانس‌های شاهکار سینمای حاتمی‌کیا در «به وقت شام» تبدیل به یک فیلم کامل می‌شود. سکانس‌هایی مثل رقص گلوله در «آژانس شیشه‌ای»، سقوط هلی‌کوپتر در «چ»، تونل در «بادیگارد» شاهکارهایی هستند که حاتمی‌کیا پس از تجربه آن‌ها حالا در «به وقت شام» توانسته به حد اعلای سینمای خود برسد به شکلی که می‌توان گفت «به وقت شام» تبدیل به یک شگفتی برای مخاطب شده است.

انتخاب بازیگر پاشنه آشیل «به وقت شام»

فهیم همچنین با اشاره به برخی از نقاط ضعف این فیلم گفت: به نظر من بزرگترین مشکل «به وقت شام» در انتخاب بازیگران آن است. درواقع کاراکترها مشکل زیادی ندارند اما بازیگران آن تبدیل به پاشنه آشیل فیلم به وقت شام شده است. بازیگرها نتوانستند کاراکترها را جان ببخشند. به ویژه هادی حجازی‌فر که برای نقشش اصلا مناسب نبوده است.

نکات مثبت به وقت شام از نگاه مقام معظم رهبری

خزاعی تهیه‌کننده به وقت شام در ادامه این نشست به خاطره حضور عوامل این فیلم در دیداری با مقام معظم رهبری اشاره و گفت: ما وقتی خدمت ایشان رسیده بودیم، سه نکته را در ارتباط با فیلم فرمودند که جالب بود. ایشان فرمودند مگر انتظار ما از یک فیلم غیر از این است که داستان داشته باشد و از ساختاری خوبی برخوردار باشد و در عین حال مضمون خوبی را منتقل کند؟ و فرمودند که همه این نکات در این فیلم وجود دارد.

خزاعی افزود: به وقت شام به موضوعی پرداخته که شاید گروهی از مخاطبان آن را دوست نداشته باشند ولی واقعیت آن است که این فیلم به دنبال نمایش نگاه انسان‌دوستانه مردم ایران به مردم سایر کشورها از جمله سوریه است. البته این فیلم در لایه زیرین خود به تحلیل جامعه سوریه و جریانات مختلف اجتماعی و سیاسی این کشور پرداخته است.

لازم به ذکر است با توجه به فرارسیدن ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله(ع)، جلسه بعدی «سینما روایت» بعد از دهه اول ماه محرم و در روز 1 مهر برگزار می‌شود.