تهران: نیلی: پویش مطالعاتی حول کتاب «روایتی ساده از ماجرایی پیچیده» آغاز می‌شود

به گزارش حلقه وصل، مراسم رونمایی از کتاب «روایتی ساده از ماجرای پیچیده» نوشته ابراهیم حسن‌بیگی با حضور میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب، سیدصادق رضایی رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان ، یوسف قوجق و حسن احمدی همزمان با دهه فجر برگزار شد.

* رضایی: در هیچ جای جهان ادبیات کودک و نوجوان را دربست به بخش خصوصی واگذار نمی‌کنند

سیدصادق رضایی در ابتدای این مراسم ضمن تبریک دهه فجر و پیروزی انقلاب اسلامی اظهار داشت: باید یاد تأثیرگذاران در ادبیات کودک و نوجوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی را گرامی بداریم، همان بزرگانی که به رشد و بالندگی این ادبیات پس از انقلاب کمک کردند، چهره‌هایی چون نادر ابراهیمی، سلمان هراتی، قیصر امین‌پور، امیرحسین فردی و فردی که روز وفات وی به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نام نهاده شد. او کسی نیست جز مهدی آذری یزدی و یا بزرگانی دیگر چون شهید غنی‌پور و...

رضایی با بیان اینکه مدیون این بزرگان و شهدا هستیم، به ارتباط ادبیات کودک و نوجوان، پیش و پس از انقلاب به جهت نوع کارکرد اشاره کرد و گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آمار به لحاظ کمی و کیفی قابل‌مقایسه با پیش از انقلاب نیست.

رضایی با بیان اینکه در ادبیات کودک و نوجوان علاوه بر آنکه بسیاری از افرادی که استعداد، امکان نوشتن و مطرح شدن و رسیدن به مقامات بالای فرهنگی داشتند، فرصتی برایشان در پیش از انقلاب فراهم نبود، گفت: پس‌ از انقلاب، خود انقلاب موضوع ادبیات کودک و نوجوان قرار گرفت، اما دین، قرآن و قصه‌های قرآنی که قبل از انقلاب کمتر وجود داشت، پس از انقلاب موردتوجه قرار گرفت، هرچند در دوره پس از پیروزی نیز حوزه‌های علمیه ورود می‌کردند، اما اکثر تیراژها به آثار مذهبی اختصاص داشت.

این مسئول فرهنگی با بیان اینکه پیروزی انقلاب اسلامی موجب ظهور و بروز برخی از حوزه‌های ادبیات شد که تا پیش از آن اثری در آن تولید نمی‌شد، گفت: ادبیات روستایی، دفاع مقدس در حوزه کمی و کیفی توسط هنرمندانی که پس از انقلاب ظهور و بروز کردند، مورد توجه قرار گرفت، حتی ادبیات اقوام هم پس از انقلاب فرصت ظهور یافت که آقای حسن بیگی از جمله افرادی است که به این ادبیات توجه داشت.

به گفته وی، حسن بیگی ادبیات بچه‌های ترکمن، بچه مسلمان‌های بلوچ و دیگر اقوام را در کنار برخی دیگر از نویسندگان وارد ادبیات کرد. بنابراین مشاهده می‌کنید که در سایه پیروزی انقلاب اسلامی بود که بسیار از اقوام اجازه گرفتند جای خود را بیابند.

وی با بیان اینکه الآن ادبیات اقوام به رشد رسیده یا متوقف شده باید مورد کارشناسی قرار گیرد که جای این بحث در این مراسم نیست، گفت: ما باید گونه‌های مختلف ادبی در بخش کودک و نوجوان را بنگریم، اگر ما گونه ادبی را قبل از انقلاب داشتیم، باید بدانیم سعی وابستگان به رژیم آن بود تنها در این گونه‌های موجود، زندگی شاهان را در سایه خدا منعکس کنند، چه به شکل تألیف و چه ترجمه و به شدت تمایل داشتند که مردم را متقاعد کنند که عدالت و پیروزی، زیر این سایه حکومت عملی است، اما نکته جالب این است که در ترجمه داستان و شعر حتی روایت و خاطره و تصویرگری پس از انقلاب، آثاری که تولید شد با پیش از آن قابیل مقایسه نیست.

وی افزود: اما نکته‌ای که مورد تأکید است اینکه کارکرد ادبیات کودک و نوجوان در جامعه ادبی و انسانی چگونه باید باشد، آیا ادبیات برای ادبیات تولید می‌شود؟ یا نه؟ ادبیات برای این تولید نمی‌شود که صرفاً مخاطب سرگرم شود، اما بخشی از هدف این مسئله است ولی ما نگاه تربیتی به تولید آثار داریم.

رضایی با بیان اینکه مضمون و محتوای آنچه در فرهنگ تولید می‌شود گاهی مسئولیت ما را سنگین‌تر می‌کند چراکه مادران و پدران خواهان مضمون آثاری تربیتی هستند، گفت: در هیچ جای جهان ادبیات کودک و نوجوان را دربست به بخش خصوصی واگذار نمی‌کنند؛ هرچند نگاه به اقتصاد، تجارت و برگشت سرمایه وجود دارد، اما این‌گونه نیست که به بخش خصوصی واگذار شود.

وی افزود: نگاه ما به ادبیات کودک و نوجوان نگاه اجتماعی نیست بلکه حاکمیتی است، چراکه حتی اگر یک کلمه در یک کتاب اشتباه درج شود، کودکان را اشتباه تلفظ خواهد کرد و با توجه به اینکه خانواده‌ها فرصت ممیزی برای فرزندان خود ندارند، به مسئولین فرهنگی اعتماد می‌کنند، از این‌رو دستگاه‌های فرهنگی باید بدون دغدغه مباحث اقتصادی، صرفاً به اصل موضوع یعنی تربیتی بودن آن، داشتن مضمون اسلامی و سبک زندگی توجه داشته باشند.

رضایی با اشاره به کتاب ابراهیم حسن‌بیگی گفت:‌ حسن بیگی قبل از انقلاب هنرمند بود نه اینکه الآن نباشد، او شاعر و نویسنده بود و هست. او وقتی انقلاب به پیروزی رسید، کمیته فرهنگی را آغاز کرد، در جهاد سازندگی، سپاه، آموزش و پرورش حوزه هنری مشهور شد و در همان‌جا مجموعه کودک مسلمان ترکمن را شروع کرد، او حتی مدتی رایزن فرهنگی ایران در ترکمنستان بود و انصافاً زمانی که این ضرورت احساس شد کودک و نوجوان در مباحث و اتفاقات منتهی به انقلاب نیاز به اثر هنری در قالب رمان دارد، او با باور مذهبی که داشت دست قلم شد.

وی با اعلام اینکه کتاب روایتی ساده از ماجرای پیچیده به زودی در قفسه کتابخانه‌های عمومی شهر و کشور قرار می‌گیرد، گفت: امیدوارم این عنوان بتواند مجموعه حوادث پیرامون پس‌وپیش از انقلاب را به نوجوانان نشان دهد.

* قوجق: حسن‌بیگی خیلی پیچیده فکر می‌کند ولی ساده و همه‌فهم می‌نویسد

در ادامه یوسف قوجق دیگر منتقدی بود که در این نشست به ایراد سخن پرداخت و گفت: نسبت کتاب ترجمه با تألیف در جامعه ما خیلی مهم است. متولیان فرهنگی ما باید دقت‌نظر در این زمینه داشته باشند، چون فرهنگ نیز به مانند صنعت خودروسازی است، همان‌گونه که ما در صنعت خودروسازی برای اینکه تولید داخلی را پیشرفته کنیم، مقابل واردات را می‌گیریم در ادبیات هم وزن باید به همین منوال باشد، اما امروز شاهدیم ترجمه از ادبیات کشورهای مختلف به راحتی صورت می‌گیرد، اما این نکته را تأکید می‌کنم که من مخالف ترجمه آثار ادبیات سایر کشورها نیستم، اما در مقابل آن باید تولیدات داخلی خود را تقویت کنیم. متولیان باید به این دقت‌نظر برسند مادامی‌که ما واردات کتاب‌های خارجی را در اولویت داریم، در کنار آن فرهنگ‌شان را نیز وارد می‌کنیم. سبک زندگی‌شان را به کودکانمان می‌آموزیم.

وی افزود: اینها درحالی است که کودک و نوجوان ما باید با فرهنگ بومی خودش آشنا شود و تمامی نهادهای مسئول از حوزه هنری، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان و نهادهای مسئول که در حال کار هستند اصلاً نباید در بند مسائل مالی باشند، بلکه باید نویسندگان این حوزه را تقویت کنند، چون مخاطبان آن نسل آینده نظام را تشکیل می‌دهند.

قوجق خاطرنشان کرد: اگر واردات ادبی ادامه‌دار باشد در این صورت است که ادبیات تولید داخل مغفول می‌ماند و در آینده این مسئله مخاطره‌آمیز خواهد بود.

وی درباره ابراهیم حسن‌بیگی در جملاتی اظهار داشت: آقای حسن‌بیگی اهل سفر است، او از محل تولدش با فرهنگ ترکمن، آداب و رسومش آشنا شد. به تهران، کردستان و... شهرهایی دیگر از کشورمان سفر کرد. این سفرها انسان را پخته می‌کند، به نظرم لازم است یک نویسنده به سفر برود و همه شهرها و کشورها را ببیند. آشنایی او با سنن ترکمن در نظر من موجب شده است این اثر یا بسیاری از آثار او خواندنی‌تر باشند.

این نویسنده با بیان اینکه من ترکمن هستم اما ابراهیم حسن‌بیگی از من ترکمن‌تر است، گفت: او زبانش را خوب صحبت می‌کند، آداب و رسوم ترکمنی را خوب می‌داند. این باعث می‌شود تجربیات زیستی مناطق مختلف به نویسنده کمک کند تا کارهای عمیق‌تری بنویسد.

وی با بیان اینکه در تاروپود کتاب‌های آقای حسن‌بیگی آداب و رسوم جای خوبی دارند و قصه را زیباتر می‌کنند، گفت: حسن‌بیگی خیلی پیچیده فکر می‌کند ولی ساده و همه‌فهم می‌نویسد. در نوشتن مخاطب را در نظر می‌گیرد درحالی‌که پیچیده فکر می‌کند ولی ساده می‌نویسد. اهل فرم و بازی با ساختار نیست و در حقیقت به قصه می‌پردازد. آثار پی‌رنگ خوبی دارد؛ چراکه ماجراها را ساده بیان می‌کند.

وی در ادامه افزود: حسن‌بیگی واقعیات تاریخی روی داده در جامعه ما یعنی انقلاب و جنگ را با خاطرات نوجوانی خود تلفیق کرده و می‌نویسد. او به‌درستی فوت و فن نویسندگی را می‌داند و سومین مشخصه او این است که نیاز جامعه را خوب می‌شناسد. دقیق نگاه می‌کند و نسبت به اینکه نوجوان امروز چه نیازی دارد حساس است.

قوجق ضمن اشاره به این مطلب که آثاری که با درون‌مایه انقلاب امروز چاپ می‌شوند، اغلب با موضوعاتی چون خانه‌های تیمی، شکنجه‌ها و بازداشت همراه است، گفت: اما آقای حسن‌بیگی از زاویه دیگر به موضوع انقلاب می‌نگرد. او در روستاها و شهرها انقلاب را مطرح می‌کنند. همان محیطی که برای مخاطب امروز جذاب است؛ چراکه انقلاب تنها در تهران روی نداده، او بن‌مایه داستانی خود را به روستاها می‌برد.

وی در پایان گفت: نثر آقای حسن‌بیگی بسیار خوشخوان و روان است و اصلاً مخاطب‌گریز نیست و به‌راحتی و بدون دست‌انداز، مخاطب اثرش را می‌خواند، نثر او در بخش‌هایی شبیه جلال آل‌احمد و در بخش‌هایی به دولت‌آبادی نزدیک است.

* موسوی: تمام سختی‌ها با انقلاب تمام شد

سیده صابره موسوی در این نشست با بیان اینکه از چند منظر از این کتاب لذت بردم، گفت: آقای حسن‌بیگی در این کتاب از نوجوانی صحبت می‌کند که از ابتدا ظلمی را مشاهده کرده، پله‌پله رشد داشته و در نهایت الیاس به جایی می‌رسد که وارد فعالیت می‌شود. او حتی مورد شکنجه قرار می‌گیرد. با این حال که نوجوان است، بزرگ‌تر از یک نوجوان خود را دارای مسئولیت اجتماعی پیدا می‌کند.

موسوی در ادامه ضمن تأکید بر این مطلب که ناامیدی در دوران سلطه بسیار تزریق می‌شد، اما در این میان لایه سوم و چهارم شخصیت انسان به لحاظ روانشناسی فداکاری است، اضافه کرد: در قسمت‌هایی از داستان کتاب، شکنجه‌های الیاس با جزئیات بیان می‌شود. خوانش آن برای منی که مخاطب جوان بودم، سخت بود؛ چراکه خواننده با اثر هم‌ذات‌پنداری می‌کند و تک‌تک دردها در مخاطب نفوذ می‌کند، اما در نهایت هوشمندی نویسنده این است که درحالی‌که الیاس شکنجه می‌شود، مسیر به نحوی به پیروزی انقلاب می‌رسد. تقارن این موضوع کمک می‌کند که نسل جوان بداند تمام سختی‌ها با انقلاب خاتمه یافته است.

* احمدی: بسیاری از نویسندگان در موضوع انقلاب کوتاهی کرده‌اند

احمدی دبیر کارگاه داستان حوزه هنری کودک و نوجوان در این نشست با بیان اینکه من جوانی خودم را با آقای حسن‌بیگی شروع کردم و خوشحالم با هم بزرگ شدیم، اما متأسفانه ما خیلی کار نکردیم ولی ایشان کارهای مفهومی خوبی انجام داد، گفت: بسیاری از نویسندگان در امر نوشتن کوتاهی کردند، هرچند دیر شده،‌ اما آقای حسن‌بیگی جزء نویسندگان پرکاری است که آثار خوبی تهیه کرد.

دبیر کارگاه داستان حوزه هنری کودک و نوجوان در ادامه ضمن اشاره به این مطلب که بچه‌های امروز ما از اتفاقات رژیم شاه، شکنجه‌ها، کمیته مشترک و... اطلاعاتی ندارند، گفت: بسیاری از نوجوانان ما حتی نمی‌دانند امام چطور، چگونه و چرا مقابل رژیم پهلوی ایستاد و چه شد امروز پس از سی و اندی سال به اینجا رسیدیم، اما خوشحالم کتاب‌هایی از این‌دست به دست بچه‌های ما می‌رسد، اما این دست کتاب‌ها اندک هستند.

این منتقد با بیان اینکه زمان برای نوشتن دیر شده،‌ امیدوارم نسل جوان ما موردحمایت قرار بگیرند، گفت: خوشحالم این کتاب روایتی ساده از ماجرای پیچیده در فضایی چون ترکمن‌صحرا اتفاق می‌افتد،‌ این قصه راحت و روان پیش‌ می‌رود، اتفاقات ساده می‌افتد ولی داستان پیش می‌رود. این موجب می‌شود مخاطب در فاصله کمی کتاب را به پایان ببرد، اما نکته‌ای در کتاب وجود دارد که فکر می‌کنم تا انتها دنبال نمی‌شود،‌ این است که رمان با یک عشقی شروع می‌شود و مخاطب می‌اندیشد باید تا انتها پیش رود، ولی در داستان به فراموشی سپرده می‌شود به نظرم این یکی از نقاط ضعفی است که باید در بازنگری موردتوجه قرار گیرد.

* نیلی: باید قلم آقای حسن‌بیگی را تحسین کنیم/ «شب ناسور» مظلوم واقع شد/ پویش مطالعاتی حول کتاب «روایتی ساده از ماجرایی پیچیده» آغاز می‌شود

میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی در این مراسم گفت: این تیپ از کارها و تولیدات بیش از گذشته به لحاظ کیفیت در حال تولید است. ما باید قلم آقای حسن‌بیگی را تحسین کنیم؛ چراکه این اثر از آثار قبلی ایشان جلوتر و خواندنی‌تر و ملاحظاتش دقیق و عمیق‌تر است.

مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی با بیان اینکه ما مؤسسات سندی بسیار زیادی داریم، گفت: ما مؤسسات بسیار سندپژوهی در حوزه تاریخ معاصر، انقلاب داریم. هریک اسنادی را گردآوری و دسته‌بندی کردند و هر روز به مستندات خود افزون می‌کنند، اما این اسناد چه اندازه در ذهن مخاطبان نوجوان و جوان و افرادی که انقلاب را درک کردند، قرار می‌گیرد.

وی گفت: امروز شاهدیم که پروژه‌ای وسیع در سطح تطهیر پهلوی در میان نوجوانان و جوانان ما در حال نفوذ است، اما جالب اینکه موضوعی که باعث شد زیبایی کار آقای حسن‌بیگی دوچندان شود، سندهایی است که از کمیته‌ای مشترک در کتاب ایشان نمادین شده که بسیار بر مخاطب اثرگذار است.

نیلی ضمن اشاره به کتاب «شب ناسور» که مظلوم واقع شده، گفت: این اثر هم به قلم آقای حسن‌بیگی جزو آثار برجسته‌ای است که به آن بی‌توجهی شده است. این کتاب خوبی است ولی مستندات بهتری در آن روایت می‌شود. روایات زیباست که توسط نوجوان و جوان و بزرگ‌ترها به شرط هنرمندی قلم نویسنده خوانده می‌شود. من از کتاب لذت بردم. به دوستان حتی همسالان خودم توصیه کردم که کتاب را بخوانند.

وی در پایان سخنان خود با اعلام یک خبر گفت: در مجمع ناشران انقلاب اسلامی، مؤسسه شیرازه بنا داریم پویش مطالعاتی گسترده حول کتاب روایتی ساده از ماجرایی پیچیده، نوشته آقای حسن‌بیگی داشته باشیم، شبیه به کاری که در «کتاب و زندگی» در مورد کتاب‌های دیگر انجام شد. امیدوارم قلم آقای حسن‌بیگی هر روز روان‌تر و زیباتر باشد و توفیق خدمت در این مسیر داشته باشد.

* حسن‌بیگی: حق انقلاب به خوبی ادا نشد/ باید به نسل جوان توضیح داده شود که چرا انقلاب کردیم

در پایان این مراسم ابراهیم حسن‌بیگی نویسنده کتاب هم در سخنانی گفت: یادم می‌آید زمانی که به کانون پرورش آمدم، می‌خواستند پروژه رمان نوجوان امروز را راه‌اندازی کنند و اولین نفر برای تألیف به من پیشنهاد دادند. از سوی دیگر اولین بار هم در حوزه هنری برای کار نوجوان و انقلاب سراغ من آمدند تا درباره انقلاب بنویسم. تازه از نگارش رمان شب ناسور خارج شده بودم، این رمان مرا بسیار اذیت کرد، چون اغلب در شکنجه‌ها باید خودم را جای یک ساواکی معتقد و شکنجه‌گر رژیم قرار می‌دادم و در مقابل هم باید جای یک نوجوان مبارز که مورد شکنجه قرار می‌گرفت و می‌نوشتم، لذا حین نوشتن وضعیت روحی‌ام به هم ریخت.

حسن‌بیگی گفت: این رمان سومین اثرم در مورد انقلاب است اما پس‌ از آنکه رمان «شب ناسور» منتشر شد، برخی دوستان جبهه خودی به من ایراد می‌گرفتند که چرا این‌قدر از انقلاب 57 می‌گویی؟ چقدر می‌خواهی بگویی؟ چیزی از آن باقی مانده است؟ از سوی دیگر هم خیلی از ما سؤال می‌کنند چرا انقلاب کردید، خصوصاً بعد از سال 88، نسل جوان بسیار سؤال می‌پرسند و حق هم دارند. باید بدانند ما چرا انقلاب کردیم.

وی گفت: حق انقلاب به خوبی ادا نشد؛ چراکه پس‌ازآن به سرعت درگیر جنگ شدیم و انقلاب مغفول ماند. امروز شاهدیم که خیلی‌ها در صدد تطهیر رژیم پهلوی هستند و مشاهده می‌شود که این موضوع و نفوذ آن در میان عوام‌الناس بسیار است، اما از سوی دیگر مطالبات انقلابی در بحث اجتماعی جامعه را نیز مشاهده می‌کنیم که تأمین نشده و فاصله فرهنگی میان نسل انقلاب و امروز بسیار است. باید توضیح داده شود که چرا انقلاب کردیم.

حسن‌بیگی با بیان این جمله که شب ناسور ادای دین من از انقلاب 57 بود، گفت: من سرسختانه از انقلاب 57 دفاع می‌کنم. اگر قرار است انقلاب 57 را در ادبیات و سینما برجسته کنیم، باید در تمام ابعاد آن این کار را انجام دهیم.

وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه ما در میان خودمان، خارج‌شده از ریل انقلاب بسیار داریم، گفت: بسیاری از افراد در بهمن 57 پابه‌پای ما در انقلاب حضور داشتند که امروز از ریل انقلاب خارج شدند، اگر بخواهیم علل خروج این افراد را نشان دهیم باید بگوییم یک بخشی به نفسانیات و یک بخشی به مسائل اجتماعی برمی‌گردد. شما ببینید امسال از انقلاب در تلویزیون چه دیدید! من این بحث را باز نمی‌کنم ولی امیدوارم بیش از این دینمان را به انقلاب ادا کنیم.