به گزارش حلقه وصل، زاکانی جمعه شب در دومین برنامه از سری برنامه‌های «چهره به چهره» ویژه انتخابات شبکه پرس تی وی به پرسش های خبرنگار این شبکه پاسخ داد که متن کامل این پرسش و پاسخ به شرح ذیل است:
پرس تی وی: جمهوری اسلامی ایران مذاکراتی را با کشورهای ۴+۱ در وین آغاز کرده است و هدف از این مذاکرات رفع تحریم ها و در واقع احیای برجام است. این مذاکرات تا کنون به نتیجه نرسیده است. در صورت موفقیت شما در انتخابات چه برنامه ایی را برای این مذاکرات دارید و در صورتی که ایالات متحده آمریکا از رفع تحریم ها خودداری کند چه اقداماتی را در پیش خواهید گرفت؟
زاکانی: برجام وجود دارد و ما تعهدات مان را بر طبق آن انجام داده ایم. الان دنبال آن هستیم که برویم و مطالبه کنیم که چرا اروپا تعهدات خود را ذیل برجام انجام نمی دهد. لذا مذاکره برای چنین ماجرایی دنبال می شود. البته آن ها، هم اروپا و هم آمریکا، دچار نوعی استیصال هستند و زیر فشار قرار دارند. علتش هم این است که مجلس در تاریخ ۱۲ آذرماه (سال گذشته) طرحی را مصوب کرد تا به موجب آن عملا ما آن قیودی را که در مذاکرات قبلی پذیرفته بودیم، با توجه به خروج آمریکا از برجام و عمل نکردن اروپا به وظایفش بعد از یک سال صبر، و در حقیقت آن اقدامات داوطلبانه خود را محدود کنیم.
ما مذاکره را ادامه خواهیم داد و از موضع مطالبه هم ادامه خواهیم داد و این اروپا است که باید به وظایفش عمل کند.
درخصوص آمریکا، مسئله صورت دیگری دارد. اینکه آمریکا با چه شرطی (به برجام) بازگردد. چون آمریکا الان از این توافق خارج شده و شرط ایران برای بازگشت آمریکا به برجام لغو همه تحریم ها و دادن ضمانت های حقوقی و راستی آزمایی ماست.
اگر چنین اتفاقی صورت گیرد، بله آمریکا هم می تواند به برجام بازگردد و آن را دنبال کند. علاوه بر آن، این مذاکرات فقط در خصوص موضوع هسته ای و برجام هست و اصلا ناظر بر حوزه دفاع، منطقه و یا سایر موارد نیست. قطعا وضعیت اروپا، آمریکا و ما معلوم است. ما هیچ ابهامی نداریم.
پرس تی وی: برنامه ای برای حل این چالش ها خواهید داشت؟
زاکانی: ما موضعمان موضع تغییر رویکرد سیاست خارجی از یک انفعال به یک دیپلماسی فعال و هوشمند است. برای این تغییر رویکرد، ما اساس را برمبنای ۱۵ کشور همسایه به عنوان یک اولویت جدی قرار داده ایم، و پس از آن بر محور مقاومت و کشورهای اسلامی تاکید ویژه داریم. در کنار آن دقت در ظرفیت هایی که در قدرت های شرقی مثل روسیه و چین وجود دارد را مدنظر قرار خواهیم داد و پیمان هایی ایجاد خواهیم کرد که به واسطه این پیمان ها بتوانیم یک مراوده منطقه ای و بلند مدت داشته باشیم.
نکته بعدی توجه به تعامل درست با غرب است. برخی ازسیاست مداران ما تا کنون این نگاه را دنبال کرده اند که طبق آن ما همیشه یک شاگرد و آن هم به عنوان یک مربی بوده است. ولی بنده معتقد هستم که این دوران گذشته است و متعلق به قرون هجدهم و نوزدهم است. اکنون قرن بیست و یکم است و انقلاب اسلامی شرایطی را ایجاد کرده است که تعامل مبتنی بر منافع دو طرف و توأم با احترام باید رقم بخورد.
آمریکا هم مقصود و مرادش معلوم است. تا زمانی که مقصود و مرادش ریشه کنی ملت ایران و انقلاب باشد، حتما ناکام خواهد ماند و رابطه و تعاملی هم با او به این معنا که بخواهد تعاملی مثل یک کشور اروپایی یا سایر کشورها داشته باشد اصلا معنا نخواهد داشت.
پرس تی وی: کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ۶ کشوری هستند که در همسایگی جنوبی ایران قرار دارند. به هر حال این کشورها انواع مختلفی از سیاست ها را دنبال می کنند و رویکرد های مختلفی نسبت به جمهوری اسلامی ایران دارند. برنامه شما برای مناسبات با این کشورها چیست؟
زاکانی: اساس برنامه ما مبتنی بر یک مواجهه فعال و دقیق با این کشورهاست تا بتوانیم با کاهش تنش و تکانه زمینه همکاری مشترک برای حفظ منافع دو طرف و امنیت منطقه را به صورت پایدار داشته باشیم. برخی از این کشورها دارای سیاست های بسیار غلط و حرکت های نادرستی هستند مثل کاری که عربستان در یمن انجام می دهد.
توصیه ما به عربستان این است که این اشتباه را بپذیرد و ملت یمن را اذیت و آزار نکند و در واقع دست از جنایت بردارد.
لذا این نوع نگاه، نگاهی منطقی است که ما نسبت به منطقه داریم و دنبال این هستیم تا سطح روابط مان با کشورهای حاشیه خلیج فارس در سطح بالایی قرار گیرد.
پرس تی وی: در سیاست خارجی دولت شما جایگاه محور مقاومت چگونه خواهد بود؟ چه تغییراتی را در رابطه ایران با محور مقاومت در دولت شما شاهد خواهیم بود؟
زاکانی: محور مقاومت یک محور رکنی است یعنی ستون فقرات تعاملات ما در بخش هایی اختصاص به محور مقاومت تکیه خواهد داشت. علاوه بر توسعه امنیت باید به توسعه اقتصاد، فرهنگ و یک پیوستگی بین ملت ها کمک کند و شرایط را به گونه ای به پیش ببرد که بتواند یک توانمندی بی نظیر را برای ما خلق کند که یک سر آن در منطقه خلیج فارس و سر دیگرش در مدیترانه باشد و این اقتضاها را برای ما فراهم کند.
متاسفانه نوع مواجهه با این کشورها در سیاست خارجی ما جایی نداشته و یا کمتر جا داشته است. بنده متعقد هستم که فرصت بسیار جدی و بی نظیری برای ما وجود دارد تا بتوانیم این محور را تقویت کنیم و امکان بهره مندی را برای همه ملت های این کشورها به ارمغان آوریم.
پرس تی وی: در دولت شما در حوزه های اقتدار جمهوری اسلامی چگونه نگاه می شود؟ منظور این است که چگونه به پتانسیل هایی نظیر توان موشکی، نفوذ منطقه ای و محور مقاومت پرداخته خواهد شد و از این ظرفیت ها چگونه استفاده خواهید کرد؟
زاکانی: نوع مواجهه ما یک مواجهه منطقی است. دراین مواجهه منطقی قدرت نرم، نیمه سخت و سخت همه با هم جمع می شود و تولید یک قدرت مشترک می کند با یک هم افزایی بالا.این ها یک پیوستگی عمیقی با هم دارند. اگر میدان نباشد دموکراسی یک شعار و حرف توخالی بیش نیست و اگر دیپلماسی وجود نداشته باشد میدان هم به صورت مقطعی موفقیت کسب می کند اما استمرار پیدا نمی کند. اگر هر دو این ها زمینه یک پیوستگی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را برای ما فراهم نکند، عملا با گذشت زمان با یک باد و طوفان اساس کار به هم خواهد ریخت. پس این ها چیزهای در هم تنیده ای هستند که باید همه را با هم دید.
به عنوان مثال سوال این است که آیا اگر قدرت دفاع از خود را نداشته باشیم اصلا قدرت چانه زنی در عرصه بین الملل خواهیم داشت؟ جواب نه است. چون همیشه ابزار تهدید بالای سرماست. در آن صورت ما اصلا نمی توانیم پاسخ معتبری را به این تهدیدات بدهیم. مثلا وقتی که در قضیه حاج قاسم (سلیمانی) آن جنایت بزرگ اتفاق افتاد ایران به صورت یک ضربه شست پایگاه عین الاسد را هدف قرار داد. پاسخ تهدیدات جدی آمریکا را جوری داد که پس از جنگ دوم جهانی تا حالا هیچ کشوری نداده بود. عملا این هیمنه شکست. این برای دیپلمات ما ظرفیتی ایجاد می کند تا وقتی که در صحنه ظاهر می شود از امکان ایجاد شده خوشه چینی کند و بتواند حرف خود کشور را به پیش ببرد و منافع ملی را بیشتر تامین کند.
لذا از این جهت این موارد همگی بهم پیوسته اند و قابل تفکیک نیستند. هر کدام مولفه اقتصادی مختص و ویژه ای هستند که در جای خود باید بدان ها پرداخته شود.
پرس تی وی: هر کدام از دولت هایی که بعد ازپیروزی انقلاب اسلامی در آمریکا به قدرت رسیدند به نوعی بر فشار بر جمهوری اسلامی ایران و ملت ایران افزوده اند. آیا برنامه مشخصی برای مقابله با این فشارها دارید؟
زاکانی: راه آن قوی شدن است. ما اگر در داخل کشور قوی شویم این فشارها بی تاثیر خواهد بود. علاوه بر این که در داخل کشور باید قوی شویم در خارج کشور هم باید یک دیپلماسی فعالی داشته باشیم. هم در بخش عمومی و هم مواجهه با افکار عمومی ملت ها. باید یک عقبه، بینش و آگاهی عمیق در حمایت از خودمان فراهم کنیم و هم در مواجهه با دولت ها. باید مثل یک شطرنج باز ماهر که حرکات خودش را جوری انجام می دهد که طرف مقابلش را می تواند کیش و مات کند آن را دنبال کنیم. اینجا هم همین طور است. کینه آمریکا برای ما معلوم است. هم نباید فریب او را بخوریم و هم باید مسیری را برویم که اساسا این کینه نتواند منجر به هر عملی شود و نهایتا آمریکا را به جایی برساند که بداند کارش بی اثر است و مایوس گردد.
پرس تی وی: اخیرا برخی از کشورهای عربی در فرآیند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی قرار گرفته اند. اساسا دیدگاه شما به این مقوله چیست و چه برنامه هایی را برای مقابله با رویکردهای ضد ایرانی رژیم صهیونیستی دارید؟
زاکانی: بزرگترین پاسخ معتبری که این حرکت ناصواب گرفت همین اتفاقاتی بود که در غزه، کرانه باختری و فی الواقع سرزمین های اشغالی ۱۹۴۸ اتفاق افتاد. به نظر من این موضوع پرونده اش بسته شد. این قضیه هنوز به دنیا نیامده ساقط شد و از میان رفت.
لذا از این جهت خود آن کشورها هم به این نکته حتما رسیده اند و خواهند رسید که اشتباه خیلی بزرگی مرتکب شده اند. اسراییل در معرض نابودی است و چند صباحی از درون متلاشی خواهد شد.
عادی سازی روابط محکوم است و من خیلی صریح بگویم که منطق ایران برای مواجهه با رژیم اشغالگر صهیونیستی این است که خود ملت فلسطین انتخابات برگزار کنند. یهودیان و مسیحیان و مسلمانان این کشور دور هم جمع شوند. هر آن کس را که انتخاب کردند مورد احترام ماست.
اما اینکه یک عده بیایند و برای خودشان جا خوش کنند و جنایت کنند و صاحب خانه را بیرون کنند و بعد هم به حریم مقدس و قبله اول مسلمین بی احترامی کنند این یک جرم نابخشودنی است.
پرس تی وی: به نظر شما موانع اصلی بر سر راه گسترش روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین چیست و آیا برنامه مشخصی برای گسترش روابط با این کشورها دارید؟
زاکانی: فرصت های بی نظیری در آفریقا و آمریکای لاتین وجود دارد. ما باید برای هر منطقه ای اختصاصات آن منطقه را در نظر بگیریم و با اولویت بندی همه پتانسیل هایی که در آنجا وجود دارد، به نتیجه برسیم. آمریکای لاتین منطقه ای فوق العاده متنوع و دارای اقتضائاتی است. آفریقا هم چنین وضعیتی دارد. همه دارند در آفریقا سرمایه گذاری می کنند، ارتباط می گیرند و تعامل برقرار میکنند.
متاسفانه دیپلماسی ما خواب بوده و دچار یک انفعال است و دیپلماسی ما فقط معطوف به یک موضوع و آن هم برجام شده است. ما هم این موضوع را به صورت جدی دنبال خواهیم کرد تا بتوانیم از همه اقتضائات و توانمندی ها در جهت منافع ملی خودمان استفاده کنیم. از این جهت آمریکای لاتین ، آفریقا، آسیای جنوب شرقی و اوراسیا جدای از همسایگان برای ما مناطقی هستند که سرمایه گذاری ویژه ای خواهیم کرد.
پرس تی وی: ایران از طریق خشکی و دریا با ۱۵ کشور همسایه است. روابط با این کشورها نیازمند گسترش است. برنامه شما برای توسعه روابط با این کشورها چیست و میزان تبادلات در دولت نخست شما چقدر پیش بینی می شود؟
زاکانی: در سال ۱۳۹۸ واردات این ۱۵ کشور برابر با هزار و ۱۴۳ میلیارد دلار بوده است. مثلا پارسال در حوزه پتروشیمی واردات این ۱۵ کشور بالغ بر ۱۳۴ میلیارد دلار بوده است. سهم ایران در این میزان هزار و ۱۴۳ میلیارد دلار تنها ۲۳ میلیارد دلار بوده است. سهم ما در این ۱۳۴میلیارد دلار بالغ بر ۳.۹ میلیارد دلار بوده است. یعنی ما عددی را به صورت سهم جدی خودمان در منطقه نداشته ایم.
این یک فرصت جدی برای ما خلق کرده است که اگر دقت کنیم می توانیم از آن برای خودمان استفاده کنیم و ظرفیت های خالی داخل کشورمان را فعال کنیم که محصول و خروجی آن در صادرات بتواند به نفع مردم منطقه باشد.
لذا هدف جدی و اساسی ما صادرات با این ۱۵ کشوراست و تلاش داریم تا برای آن یک کار جدی انجام دهیم. باید تعاملات اقتصادی و دوسویه خودمان را جوری حرکت دهیم که بخشی زیادی از بی اثر کردن تحریم با این مراودات قابل انجام باشد.
پرس تی وی: آفریقا به عنوان سرزمین فرصت ها معروف است. این در حالی است که ایران سهم چندانی در تجارت با آفریقا نسبت به رقبای منطقه ای و جهانی اش ندارد. آیا برنامه قابل سنجش، مدون و منظمی برای گسترش مناسبات روابط با آفریقا خواهید داشت ؟
زاکانی: ما رویکرد خود را برروی کانون های موثر جهان متمرکز خواهیم کرد. به عنوان مثال میزان تولید ناخالص مالی در اوراسیا ۱۹۰۰ میلیارد دلار است و کشورهای این منطقه ۸۵۰ میلیارد دلار مراوده مالی و اقتصادی با یکدیگر دارند. از این میزان ۳۵۰ میلیارد دلار به واردات اختصاص دارد. سهم ایران در این میان تنها ۲.۵ میلیارد دلار است که از این میزان ۶۰۰ هزار دلار به صادرات تعلق دارد و مابقی متعلق به واردات است.
حالا این موضوع را در خصوص قاره آفریقا بررسی کنیم. در بسیاری از کشورهای آفریقایی سفارت خانه نداریم. امکانات نداریم و شرایط را به حال خود رها کرده ایم.
کاری که در مبحث روابط خارجی انجام خواهیم داد بهره مندی از ظرفیت هایی است که به صورت فعال برای وزارت امور خارجه خلق خواهیم کرد. در کشورهایی که سفارت خانه نداریم و مشکلات متعددی داریم از خود ایرانیان مقیم آن کشورها و از کسانی که دغدغه کار و تلاش دارند استفاده خواهیم کرد. می توانیم یک پل جدی و میانبری را به این ظرفیت ها بزنیم. امیدوارم که سیاست خارجی ما به گونه ای باشد که بتواند هم از ظرفیت های حاکمیتی و هم ظرفیت های حکومتی و مردمی به نحو احسن استفاده کند.