هیچگاه بی‎نیاز از علوم انسانی اسلامی نخواهیم شد

به گزارش حلقه وصل، دوره علمی پژوهشی علوم انسانی اسلامی «مفتاح» با حضور اساتید برجسته در رشته های مختلف علوم انسانی و همچنین دانشجویان و طلاب منتخبی از سراسر کشور، به همت دبیرخانه دوره های آموزشی پژهشی علوم انسانی اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام احمد واعظی رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم در این دوره با توضیح روند شکل گیری رویکردهای مختلف در علوم انسانی، تصریح کردند: یک رویکرد خاص در حوزه علوم انسانی شکل نمی گیرد، جز اینکه یک پایه نظری خاص آن را پشتیبانی کند و پشتوانه های نظری و فلسفی داشته باشد و تکثر رویکردها در حوزه علوم انسانی نیز به علت تکثر سنت های فلسفی و مبانی معرفت شناختی و هستی شناختی پشتیبانی کننده آن رویکردها است.

وی افزود: در محتوی علوم انسانی هم از منظر استراتژی تحقیق و هم به لحاظ روش های تحقیق تفاوت وجود دارد که این تفاوت ها، ناشی از اختلافات موجود در رویکردها می باشد و ریشه در تفاوت پشتوانه های فلسفی آنها دارد.

رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم در ادامه افزود: گام اول فلسفی در مساله علوم انسانی اسلامی تنقیح مبانی آن است که برای این کار نیاز به وجود فیلسوف مسلمان معتقد به علوم انسانی است تا وجوه اشتراک و تفاوت های علوم انسانی مدنظر اسلام را با سایر مکاتب موجود مشخص کند.

حجت الاسلام واعظی با اشاره به اینکه هویت سازی و تبیین مبانی نظری علوم انسانی بر عهده فلسفه است، افزود: فلسفه به مثابه تامین کننده علوم انسانی است و بحث هایی همچون هنر، زبان،فرهنگ و... صرفا یک موضوع مطالعه درفلسفه نیستند و هرکدام برای خود فلسفه ای مجزا دارند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: به  طور مثال برای تبیین مبانی نظری علوم سیاسی باید توجه داشت که هر نظریه سیاسی به ناچار مبتنی بر یک نگاه خاص به انسان است و امکان ندارد یک نظریه کلان سیاسی شکل بگیرد و ادعا کند که نگاه خاصی به انسان ندارد.

رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم در ادامه گفت: نظام سیاسی مطلوب از نگاه لیبرالیسم، نظامی است که تامین کننده آزادی  های فردی است و این محتوی فلسفی سیاسی بر یک مبنای انسان شناسی تکیه زده است، اما گرایش های سوسیالیستی به جامعه اصالت می دهند و به انسان هم به عنوان فرد نیازمند نگاه می شود و چون انسان شناسی ها فرق دارند، این تفاوت ها باعث تفاوت در ظاهر و رنگ نگرش ها می شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: فقه برخلاف تصور خرد آن که آنرا یک فن یا تکنولوژی می دانند، دانش ساز است و باید ها و نبایدهای زندگی انسان را مشخص می کند و تجویزکننده فعالیت های حوزه خصوصی و اجتماعی افراد است.

وی با اشاره به اینکه در فقه حکومتی، فقه را در تراز حکومت و اداره‎ی جامعه می‎بینیم و دیگر کاری به حکم اولیه نخواهیم داشت، افزود: البته باید این را هم بدانیم که در فقه حکومتی نیز از علوم انسانی اسلامی بی‎نیاز نخواهیم شد و در حقیقت ما برای حل بحران‎ها و آسیب‎های اجتماعی و حل اسلامی آنها باید بررسی کنیم که به کدامیک از اقسام دانش‎ نیاز داریم.

رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم گفت: دانش توصیفی که به توصیف وضعیت موجود می پردازد، دانش تبیینی که به علت شکل‎گیری وضعیت موجود می‎پردازد، دانش هنجاری که ترسیم وضعیت مطلوب را بررسی می کند و در نهایت دانش توسعه‎ای (نیمه بنیادین) که راهکار و نقشه راه برون رفت از وضع موجود به وضع مطلوب را ارائه می دهد، چهار نوع دانش هستند.

حجت الاسلام واعظی با اشاره به اینکه در دانش نوع چهارم که مهم‎ترین قسم از دانش است و برآمده از فقه نیست، باید ممیزه ارزشی و فقهی ایجاد بشود،گفت: در باب روش نیز عده‎ای می‎گویند که باید روش اجتهادی را برگزینیم و این در حالی است که با مراجعه به کتب و سنت نمی‎توانیم وضعیت موجود جامعه را بشناسیم و هیچگاه بی‎نیاز از علوم انسانی اسلامی نخواهیم شد.