توزیع یارانه پنهان انرژی در بین اغنیا

به گزارش حلقه وصل، یارانه‌های بی‌حساب و کتاب انرژی در بخش‌های رفاهی طی سالیان متمادی در کشور نه‌تنها رشد و شکوفایی اقتصادی درپی نداشته بلکه به صورت ناعادلانه هم توزیع شده است. دولت باید با افزایش بهره‌وری، جایگزینی سوخت و اصلاح نظام قیمت‌گذاری در عین توجه به دهک‌های ضعیف جامعه، الگوی مصرف در حوزه انرژی را اصلاح کند. به گزارش «وطن امروز»، یارانه انرژی اقدامی است که دولت‌ها با هدف کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده و تولیدکننده و افزایش عدالت و رفاه پرداخت می‌کنند.

بررسی‌های مختلف نشان‌ داده تخصیص یارانه غیرمستقیم به مصرف انرژی نه‌تنها به عدالت اجتماعی منتهی نمی‌شود، بلکه بی‌عدالتی‌ها را افزایش می‌دهد. سازمان برنامه و بودجه در گزارشی ارقام یارانه پرداختی در کشور شامل آشکار و پنهان را محاسبه و اعلام کرده است. طبق این گزارش از 900 هزار میلیارد تومان رقم کل یارانه‌ها حدود 600 هزار میلیارد تومان به حوزه انرژی اختصاص دارد که 215 هزار میلیارد تومان آن متعلق به بنزین است. 

توزیع یارانه انرژی در بین دهک‌های درآمدی

وضعیت توزیع یارانه‌های سوخت طبق ترازنامه هیدروکربوری، در بین دهک‌های هزینه‌ای به تفکیک حامل انرژی نشان می‌دهد کمترین سهم از یارانه حامل‌های انرژی در گاز خانگی و فرآورده‌های نفتی در بخش خانگی، بنزین در بخش حمل‌ونقل و CNG در بخش حمل‌ونقل مربوط به دهک اول با 5 درصد است. بیشترین بهره‌مندی از یارانه در همه حامل‌ها (به غیر از CNG) مربوط به دهک دهم بوده به طوری که حدود 82/14 درصد از کل یارانه انرژی به این گروه تعلق دارد.

با دقت به درصد بهره‌مندی دهک‌های مختلف از یارانه گاز طبیعی مشاهده می‌کنید که بیشترین بهره‌مندی از یارانه گاز طبیعی مربوط به دهک دهم با 15 درصد و کمترین آن مربوط به دهک اول با 5 درصد است. همچنین دهک دهم 16 درصد یارانه فرآورده‌های نفتی و دهک اول 5 درصد آن را به خود اختصاص داده‌اند. درباره یارانه بنزین هم بیشترین سهم مربوط به دهک دهم با 25 درصد و دهک نهم با 17 درصد است. دهک دهم نزدیک به 3 برابر دهک اول از یارانه گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی بهره‌مند می‌شود و درباره بنزین دهک دهم بیش از 19 برابر دهک اول از یارانه استفاده می‌کند.

لزوم اصلاح نظام قیمت‌گذاری در حوزه انرژی

یارانه انرژی که باید برای ایجاد رونق اقتصادی و افزایش عدالت استفاده شود، در حال حاضر به جیب اقشار مرفه و پرمصرف ریخته می‌شود و آنهایی که توان مصرفی بالاتری دارند سهم بیشتری هم از این یارانه دریافت می‌کنند، البته در بخش تولید هم وضع چندان بهتری وجود ندارد و به دلیل پایین بودن بهره‌وری، شدت انرژی در بخش تولید کشور هم بالاست.

دولت باید از طریق راهکارهایی از قبیل افزایش شفافیت در تخصیص یارانه‌ بخش‌های مختلف و نحوه محاسبه آن و همچنین قیمت‌گذاری به نحوی که بهره‌مندی پرمصرف و کم‌مصرف از یارانه یکسان شود، در جهت افزایش عدالت در تخصیص یارانه پنهان حرکت کند. پرداخت یارانه به حامل‌های انرژی باعث می‌شود هیچ‌گاه امکان مدیریت مصرف به وجود نیاید. دولت باید به صورت تدریجی یارانه‌ها را کاهش دهد و عایدی حاصل از این محل را در جهت حمایت از اقشار ضعیف جامعه و افزایش بهره‌وری انرژی و جایگزین‌های سوخت و... هزینه کند. در این صورت در بلندمدت ساختار مصرف انرژی در کشور اصلاح شده و میزان اتلاف هم در این حوزه کاهش پیدا می‌کند. در کشور ایران با سیاست‌گذاری‌های غلط در حوزه یارانه‌های انرژی طی سالیان متمادی نه‌تنها این یارانه‌ها باعث رشد و شکوفایی اقتصادی نشده بلکه توزیع صحیح عدالت را هم خدشه‌دار کرده است. دولت با کاهش تدریجی یارانه‌های پنهان و با درنظر گرفتن منافع دهک‌های مختلف و در کنار آن انجام اصلاحات ساختاری در حوزه افزایش بهره‌وری و جایگزین‌های سوخت می‌تواند در بلندمدت به اصلاح اساسی الگوی مصرف انرژی در کشور بپردازد.

منبع: وطن امروز