خراسان رضوی: جمله‌ای از امام حسین(ع) که مهمترین رکن درجامعه‌شناسی دینی است/ ویژگی کسانی که ظهر عاشورا از سپاه امام(ع) گریختند

به گزارش حلقه وصل، حسن رحیم پور ازغدی در جمع اساتید بسیجی در دانشگاه فردوسی مشهد با طرح این سوال که چه نسبتی بین توحید حسینی با عقلانیت در حوزه نظری و استدلال حقوقی برای نظام و جامعه سازی است؟ افزود: نزدیک ۱۰۰سال است که خیلی صریح سخن در شرق و غرب عالم چه در شاخه چپ مدرنیته یعنی کمونیست و چه در شاخه راست مدرنیته یعنی نظام سرمایه داری این است که با دین و دینداری چه کنیم؟

وی بیان داشت: دینداران رده‌ای اجتماعی هستند که غرب تصور می‌کرد آنان را به حاشیه تاریخ برده و آنها را ذوب کرده است؛ اما امروز دینداری تبدیل به مولفه اصلی و تعیین کننده جامعه شده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: دینداری اجتماعی از نوع شیعی شروع شد و بعد به شکل اسلامی گسترش یافت و باعث شد که امروز بعد دینی مسئله اول جهان باشد. امروز دینداری در جهان سیاست سرنوشت ساز شده است و این یک دغدغه اسای برای غرب شده که حالا با دینداری چه کنند؟

رحیم پور ازغدی ادامه داد: صحبت از غیردینی شدن فرد و جامعه، واکنش های متفاوتی در متولیان دین ایجاد کرد.

وی به دو جریان غرب در زمینه دیندار بودن مردم اشاره و تصریح کرد: صحبت از این بود که حفظ دین در عرصه خصوصی دشوار و نامطمئن شده و برای اینکه دینداری از کل جامعه حذف نشود، یک جریان صحبت از این می‌کرد که تعالیم و تکالیف دینی را تا می‌توانیم منطقی کنیم. به اصطلاح اگر نمی‌توانیم آنها را عقلانی کنیم باید آنها را عقلایی کنیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: یک جریان دیگر نیز برای نجات دین و دینداری، «شخصی کردن دین» و بیرون آمدن از صحنه های جاری اجتماعی را مناسب دید تا اینگونه ایمان دینی در جامعه حفظ شود که این دو جریان برای متدین ماندن در این دوره ارائه شد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه تقدس زدایی و عقلانی کردن دین یعنی توجیه ظاهرا منطقی برای آن پیدا کنیم، خاطر نشان کرد: در این دو جریان یا دو قطبی، یا دین باید شخصی و درونی باشد و به مسائل جامعه کاری نداشته باشد تا مقدس بماند یا اینکه باید دین منطقی شود.

وی ادامه داد: ما اگر بخواهیم دین را منطقی کنیم، دین از دینی بودن ساقط می شود چون باید از بخشی از حقیقت دینی ماندن صرف نظر کرد تا دین بتواند باقی بماند.

رحیم پور ازغدی با بیان اینکه با وجود این دو جریان انواع سوالات در غرب در این خصوص پیش آمد، گفت: هر کدام از اینها منشا الهیاتی شدن داشت که هر کدام با دیگری متناقض بود. عده ای می گفتند باید به سمت الهیات اساطیری برویم در واقع اگر خوب بنگریم متوجه می‌شویم  مبنای دین شناسی اینها یکی است و ان این که باید یکی از این دو جریان را انتخاب کرد. نه امکان و نه احتیاج به استدلال است بلکه نگاه به منطق، صرفا مادی است و هر استدلال غیر حسی منطقی نیست.

این فعال فرهنگی با بیان اینکه عده ای بیان کردند گستره سکولار شدن درگیر با دین به مفهوم سنتی آن است، بیان داشت: چون دین ادعای اخلاق، اندیشه و در حوزه سبک زندگی به دنبال انسجام بخشی است و به همه ابعاد زندگی کار دارد؛ اما وقتی پیش فرض آنها این است که دین نمی‌تواند چنین کاری کند نتیجه آن به وجود آمدن کثرت کلیساهای متضاد و متعارض بود و فرق آئینی جدید به وجود آمد که آنها خودشان تصمیم می‌گرفتند از مسیحیت چه تکه ای را بردارند و چه تکه ای را کنار بگذارند.

وی افزود: این گونه بود که الهیات‌های شخصی ایجاد شد و آن را تنها راه دینداری دانستند مثلا اگر دین به استدلال کار داشته باشد بگویند دین به استدلال کار ندارد. همچنین مذهب در این عرصه کودکانه شد و با این شناسنامه دین می‌تواند بماند در حالی که این دین تاثیرجدی درزندگی بشر ندارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: راه حل غرب به اینجا رسید که اگر بخواهید دیندار باشید باید صورتی از دین را که دستور و امر و نهی ندارد و به نوعی بیشترین سازگاری و کمترین امر و نهی را داشته باشد انتخاب کند یعنی باید مبهم و پررمز باشد.

رحیم پور ازغدی با بیان اینکه اکنون در جوامع غربی شاهد دینداری نیستیم گفت: از طرفی شاهدیم که مثلا در هلند اجازه نمی‌دهند ساختمان یک دانشگاه بلندتر از کلیسا باشد و از طرفی در سطح جامعه دین را نمی‌بینیم.

سخن امام حسین(ع) در حوزه جامعه شناسی دین

وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: تفسیر مدرن از دین در زمان یزید و معاویه نیز بود و این تفسیر دین را به حاشیه برد. در زمان امام حسین نیز بنی امیه می گفت نماز بخوانید و روزه بگیرید؛ اما دین را در بیت المال و مسائل اجتماعی دخالت نمی دادند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در ۱۴۰۰ سال پیش نیز حرف روشنفکران اکنون را می زدند و بسیاری از نخبگان جامعه آن روز تسلیم منطق معاویه شدند.

رحیم پور ازغدی خاطر نشان کرد: سیدالشهدا آیه ۱۰۸ سوره یوسف برای اصحابشان خواندند «بگو به بشریت راه من دعوت به الله است منتها دعوت بصیرانه می کنم هم خودم و هم پیروانم را»؛ حال این آیه را کنار دیدگاهی بگذارید که می‌گوید دین مقدس است و نباید به آن نزدیک شد و آن را به کار بست!

رحیم پور ازغدی خاطر نشان کرد: برخلاف عده‌ای که می‌گویند کربلا سیاسی نیست، اتفاقا کربلا سیاسی است؛ یزید مسجد و حسینیه می ساخت به شرطی که امام حسین (ع) تنها احکام شرعی فردی عبادی را بگوید و صحبت از عدالت دینی و بصیرت دینی نکنند.

وی گفت: در زمان امام علی(ع) سه جنگ داخلی بین مسلمانان راه افتاد که جنگ داخلی آن از همه جنگ ها سخت تر بود. امام علی در این باره می فرمایند این پرچم را هیچ کس نمی تواند بر دوش بکشد جز اینکه سه ویژگی داشته باشد، درست صحنه را ببیند، اهل صبر و مقاومت باشد و علم به مواضع حق داشته باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در زمان امام حسین(ع) دین در حاشیه بود، ادامه داد: امام حسین (ع) فرمودند مردم به دنبال دنیای خود هستند و دین لفاظه زبانی آنان است تا وقتی زندگی شان می چرخد همه مذهبی هستند اما وقتی به جایی می رسد که باید بین معیشت و ایمان انتخاب کنند، دینداران اندک هستند، این جمله امام حسین(ع) مهمترین حوزه و رکن در جامعه شناسی دین و شناخت دیندار است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: 90 درصد جامعه مذهبی در هنگام مشکلات و سختی ها لامذهب می شوند جامعه های دینی امروز واقعا دیندار نیستند، در منابع تاریخی آمده بعضی افراد در ظهر عاشورا از سپاه امام حسین (ع) جدا شدند، فکر کنید فردی تا ظهر عاشورا در کنار امام حسین بوده و با دیدن کشته شدن اصحاب و یاران و فرزندان امام حسین صحنه را ترک کرده است. از نظر این افراد دین در حاشیه مقدس است.

وی ادامه داد: امام حسین (ع) در منا یک سال قبل از حادثه کربلا در بین ۷۰۰ نفر از تابعین فرمودند می دانید چرا اینها حاکم بر جامعه شده اند؟ چون شما از مرگ می ترسید و حکومت را به دست کسی سپردید که بر اساس تمایلاتشان حکومت می کنند.

رحیم پور ازغدی خاطر نشان کرد: از این سخن امام حسین می فهمیم تمام کسانی که در برابر ظلم می ایستند و نگاه می کنند اینها افرادی هستند که ظالمان را سرکار آورده اند. دین در نگاه امام حسین (ع) باید در دو مقام نظر و بصر یعنی آگاهی نسبت به مواضع دین و داشتن بصیرت و عمل یعنی دینی که با فراق از مرگ قابل جمع نیست، دیده می شود. از نظر امام حسین (ع) دین بدون بصیرت و بدون آگاهی نسبت به موضع حق و ترسیدن از مرگ فایده ای ندارد.