به گزارش حلقه وصل، دکتر فاطمه نوائیان با بیان اینکه هپاتیت، بیماری شایعی است که در اثر انواع ویروس‌ها، داروها، الکل و جایگزینی بافت چربی و مواردی از این قبیل در کبد ایجاد می‌شود، اظهار کرد: هپاتیت یکی از اصلی ترین عوامل سیروز، سرطان کبد، نارسایی کبدی است که به دنبال ابتلا به هپاتیتهای ویروسی رخ می‌دهد.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: هپاتیتهای ویروسی به خصوص هپاتیتهای B و C برای دهه‌ها در سراسر جهان به عنوان قاتلی خاموش بود که خوشبختانه با تلاشهای موثر در دودهه اخیر و با استفاده از ظرفیتهای شبکه بهداشتی و همکاران دربدنه اجرایی و علمی کشور مبنی بر تولید واکسن در داخل و تولید داروی هپاتیت c منجر به کاهش شیوع بیماری هپاتیت B و C شده است.
وی درباره اهمیت این بیماری توضیح داد: هم اکنون درجهان 240 میلیون نفر مبتلا به هپاتیت مزمن B و170 میلیون نفر مبتلا به هپاتیت C مزمن زندگی می‌کنند و متاسفانه هرساله حدود یک میلیون نفر به علت هپاتیتهای B و C جان خود را از دست می‌دهند.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه درصورت نبود پاسخ مناسب و سریع به این دو بیماری در40 تا 50 سال آینده این بیماری بار زیادی را به جهان تحمیل خواهد کرد، گفت: بنابراین چشم‌انداز جهانی این است که انتقال هپاتیتهای ویروسی در جهان متوقف شود و همه افرادی که به هپاتیت مبتلا هستند به منظور درمان بیماری باید به داروهای ایمن و موثر بر بیماری با امکان تهیه آن دسترسی داشته باشند.
نوائیان افزود: در همین راستا، سازمان جهانی بهداشت برای حذف Elimination هپاتیتهای ویروسی B و C اهدافی از قبیل کاهش 90 درصدی موارد جدید ابتلا به هپاتیتهای B و C، دسترسی همگانی به درمانهای کلیدی تا 80درصد که این دسترسی می‌تواند باعث کاهش مرگهای مرتبط با هپاتیت تا 65 درصد شود را مطرح کرده است.
هپاتیت Bیک مشکل مهم بهداشتی درسراسر دنیا
نوائیان با اشاره به اینکه هپاتیتهای ویروسی از عمده‌ترین مشکلات سلامت عمومی در جهان و کشور محسوب می‌شود، گفت: هرسال میلیونها نفر به این بیماری مبتلا شده و جمعی از آنها نیز مبتلا به انواع حاد یا عوارض ناشی از بیماری و حتی مرگ می‌شوند؛ متاسفانه یک تا دو درصد از موارد حاد منجر به هپاتیت برق‌آسا می‌شود که در 30تا 50 درصد موارد منجر به مرگ می‌شود.
هپاتیت در 10 سال گذشته از مجموع بیماریهای مالاریا، تب دنگ و ایدز بیشتر قربانی گرفته است
وی یادآور شد: این در حالی است که به گزارش WHO تعداد افرادی که در 10 سال گذشته در اثر ابتلا به هپاتیت، جان خود را از دست داده‌اند، از مجموع تلفات مالاریا، تب دنگ و ایدز بیشتر بوده است.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره شیوع بیماری هپاتیت B در کشور گفت: بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در کشور، شیوع هپاتیت B در جمعیت عمومی در کل کشور کمتر از یک و نیم درصد است(در بعضی از استانهای کشور شامل گلستان و سیستان و بلوچستان رقم شیوع بالاتر از سایر مناطق کشور بوده و حدود سه درصد است)، لذا ایران جزو کشورهای با شیوع کم هپاتیت محسوب می‌شود.
نوائیان افزود: البته با توجه به واکسیناسیون کودکان از سال 1372 و واکسیناسیون سراسری متولدین 1368 تا 1372 بر علیه بیماری هپاتیت B، شیوع این بیماری در کشور مخصوصا در افراد زیر 26 سال، بر اساس طبقه بندی WHO از نظر شیوع آلودگی به ویروس هپاتیت B در محدوده با شیوع پایین شده است.
وی با بیان این که ناقلین هپاتیت B می‌توانند همانند سایر مردم زندگی کنند، گفت: ناقلین هپاتیت B می توانند ازدواج کنند اما همسران آنها باید بر علیه این بیماری واکسینه شوند؛ در صورتی که بارداری اتفاق افتد، بررسی زنان باردار از نظر هپاتیت B ضروریست تا از انتقال بیماری به نوزاد پیشگیری شود.
هپاتیت C جدی‌ترین بیماری ویروسی
نوائیان در مورد بیماری هپاتیت C گفت: این نوع هپاتیت از جدی‌ترین بیماریهای ویروسی است که در صورت مواجهه فرد با این ویروس، در 80 درصد موارد، به نوع مزمن بیماری تبدیل خواهد شد و متاسفانه در صورت مزمن شدن می‌تواند منجر به سیروز، نارسایی و سرطان کبد شود، از آنجا که برای پیشگیری از بیماری هپاتیت C واکسنی وجود ندارد، پیشگیری از بروز این بیماری باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه شیوع جهانی تقریبی هپاتیت C ، 2/2 درصد است، یادآور شد: شیوع هپاتیت C در منطقه مدیترانه شرقی EMRO که ایران نیز در این منطقه واقع است، 4/6درصد است.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی با بیان اینکه ایران کمترین شیوع هپاتیت C در این منطقه را دارد، درباره میزان شیوع آن در کشور توضیح داد: بر اساس آخرین مطالعات انجام شده برآورد می‌شود شیوع هپاتیت Cدر جمعیت عمومی در ایران کمتر از نیم درصد باشد.
نوائیان یادآور شد: کشورهایی مانند آذربایجان و پاکستان با شیوع بالای بیماری در همسایگی ایران قراردارند.
تحمیل هزینه بالای بیماری هپاتیت بر نظام سلامت
وی افزود: این بیماری‌ها به دلیل هزینه‌هایی که ایجاد می‌کنند بار سنگینی بر دوش نظامهای سلامت تحمیل می‌کنند؛ تا جایی که دربسیاری از کشورهای جهان نخستین علت پیوند کبد که بسیار پرهزینه است هپاتیتهای ویروسی است.
راههای اتقال بیماری
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی درباره چگونگی راههای انتقال بیماری اظهار کرد: راههای انتقال بیماری به انواع مختلف هپاتیت و اپیدمیولوژی آنها تفاوت بسیار دارد؛ هپاتیت B عمدتا از طریق خون و فراورده‌های خونی آلوده، مادر به کودک، تماس جنسی و تماس با سایر مایعات بدنی انتقال می‌یابد.
معتادان تزریقی؛ پرخطرترین گروه برای انتقال هپاتیت B و C نوائیان درباره راههای انتقال هپاتیت C افزود: هپاتیت C بیشتر از طریق خالکوبی، تاتو و حجامت غیربهداشتی و سابقه استفاده از سوزن‌های آلوده جهت تزریق مشترک مخصوصا در زندانها ایجاد می‌شود.
وی افزود: اعتیاد تزریقی در 148 کشور جهان از معضلات بهداشتی مهم است؛ در جهان تعداد معتادان تزریقی مبتلا به هپاتیت B حدود یک میلیون و 200 هزار نفر و تعداد معتادان تزریقی مبتلا به هپاتیت C حدود 10 میلیون نفر برآورد می‌شود و متاسفانه همه‌گیری بی سر و صدا اما سریع هپاتیتهای B و C درمیان معتادان تزریقی درحال گسترش است؛ بنابراین معتادان تزریقی پرخطرترین گروه برای انتقال هپاتیت B و C هستند.
حذف موارد جدید هپاتیت تا سال 2030
نوائیان در ادامه درباره تلاش برای تحقق شعار امسال سازمان جهانی گفت: تعهد جهانی تا سال 2030 سرمایه‌گذاری جهت حذف موارد جدید هپاتیت B و C است و همچنین باید شیوع هپاتیت B به زیر نیم درصد برسد و در مورد هپاتیت C نیز 90 درصد بیماران درمان شده باشند.
وی ادامه داد: با ظهور داروهای جدید ضد ویروسی مستقیم‌الاثر DAAs انقلابی در درمان هپاتیت Cایجاد شده است؛ بدون درمان در عرض چند سال سیروز ایجاد شده که می‌تواند باعث توقف عملکرد کبد شود و در موارد شدید نارسایی کبدی و سرطان کبد رخ می‌دهد؛ درمان باعث می‌شود تا تکثیر ویروس در بدن متوقف شود؛ برای درمان لازم است تا فرد به مدت 12 هفته دارو مصرف کند.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی با تاکید بر اینکه تمامی بیمارانی که درمان شده‌اند لازم است 12و 24 هفته پس از اتمام درمان، مجدداٌ آزمایش HCV- RNA PCR انجام دهند، گفت: منفی بودن این آزمایشات به معنی این است که ویروس از بدن فرد پاک شده و فرد درمان قطعی شده است.
نوائیان افزود: از این رو و به منظور تحقق این اهداف، ضروری است فعالیتهایی از قبیل انجام اقدامات حفاظتی و پیشگیرانه برای افراد درمعرض خطر، کشف و تشخیص زودرس موارد ابتلا درافراد پرخطر، آگاه‌سازی مبتلایان از وضعیت بیماری خود و کسب مهارتهای لازم برای عدم انتقال بیماری به دیگران، توانمندسازی افراد سالم برای کسب دانش کافی برای حفاظت خود و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به هپاتیت B و C و دسترسی آنان به مراقبت بهداشتی درمانی که باعث کاهش بار بیماری در جامعه می‌شود، انجام شود.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی درباره اقدامات معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به منظور پیشگیری و شناسایی افراد مبتلا به هپاتیت گفت: کارشناسان هپاتیت در دانشگاه شهید بهشتی مطابق با پروتکل اجرایی وزارت بهداشت و رسیدن به هدف حذف هپاتیت تا سال 2030 در کشور اقدامات زیادی انجام می‌دهند.
دکتر نوائیان آموزش درباره اهمیت بیماری و راههای انتقال آن جهت بیماران و خانواده آنان، عموم مردم و پرسنل مراکز بهداشتی و درمانی با تاکید بر عدم استفاده مشترک از وسایلی مانند سرنگ، مسواک، تیغ، ریش تراش و حوله، استفاده از دستکش در پانسمان زخمهای بیمار را یکی از اقدامات این معاونت برای جلوگیری از شیوع هپاتیت عنوان کرد.
وی همچنین افزود: واکسیناسیون گروه‌های هدف شامل نوزادان، افرادی که درمعرض تماسهای شغلی با خون هستند، مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی، صاحبان رفتارهای جنسی پرخطر، زندانیان با سابقه رفتارهای پرخطر، نزدیکان بیمار، رفتگران شهرداریها، آتشنشانان، امدادگران اورژانس، زندانبانان، کارشناسان آزمایشگاهها، بیماران همودیالیز کاندید پیوند عضو از دیگر اقدامات این معاونت در این راستا است.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی یادآور شد: هم اکنون واکسیناسیون گروه‌های درمعرض خطر از جمله زندانیان و اهداکنندگان خون دربرنامه جاری وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها است.
نوائیان تزریق ایمنوگلوبولین ضد هپاتیت B در نوزادان متولد از مادران مبتلا به هپاتیت B را از دیگر اقدامات این معاونت برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت عنوان کرد.
وی با تاکید بر رعایت احتیاطات استاندارد گفت: از آنجایی که خون و مایعات بدن بالقوه آلوده محسوب می‌شود، رعایت بهداشت شخصی، شستشوی دست، استفاده از لوازم حفاظت شخصی شامل دستکش، عینک، ماسک، گان‌های پوششی برای جلوگیری از تماس خون و مایعات بدن لازم است.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی بر پیشگیری از آلودگی در افرادی که Needle Stick (ایجاد جراحت با ابزار تیز و برنده) شده‌اند تاکید کرد و گفت: همچنین غربالگری گروه‌های هدف شامل اهداکنندگان خون و فراورده‌های آن، دریافت‌کنندگان خون، کارکنان بهداشتی درمانی، زنان باردار، نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به هپاتیت، مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی و افرادی که علائم بیماری مزمن کبدی دارند از دیگر اقدامات این معاونت برای پیشگیری از شیوع این بیماری است.
نوائیان افزود: مراقبت موارد آلوده به هپاتیت شامل بیماران مبتلا به هپاتیت حاد B، عفونت پری ناتال و افرادی که آزمایش HBsAg مثبت دارند نیز بسیار حائز اهمیت است که توسط این معاونت انجام می‌شود.
وی درمان بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن از طریق تجویز داروهای خوراکی جدید جهت کلیه بیماران را از دیگر اقدامات این معاونت عنوان کرد و گفت: همچنین مراقبت اپیدمیولوژیکپ، ثبت و گزارشدهی شامل جمع‌آوری اطلاعات و برنامه‌ریزی جهت ارائه خدمات است، همچنین جهت پیگیری و بررسی بیماران شناسایی شده، اطلاعات آنان پس از تکمیل فرم بررسی در سیستم پورتال وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ثبت می‌شود.
ابتلای سالانه 1000 نفر به هپاتیت B و C
نوائیان درباره مبتلایان به هپاتیت B و C در سطح دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: در دانشگاه شهید بهشتی هر ساله نزدیک به 1000 بیمار مبتلا به هپاتیت B و C شناسایی می‌شود و مراقبت و پیگیری آنان توسط پرسنل مراکز و شبکه‌های بهداشت تحت پوشش انجام شده و اطلاعات تمام موارد در سیستم پورتال وزارت بهداشت ثبت می‌شود.
وی افزود: از آنجا که اکثر بیماران از بیماری خود اطلاع ندارند از اهداف مهم برنامه در دانشگاه غربالگری و بیماریابی هپاتیت است.
دکتر نوائیان افزود: همچنین برآنیم مرکز مشاوره هپاتیت دانشگاه را در مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری دربند شمیرانات راه‌اندازی کنیم تا مرکز آموزش هپاتیت و مراقبت و درمان بیماران باشد.
کارشناس مبارزه با بیماریهای ایدز و هپاتیت معاونت امور بهداشتی افزود: همچنین یکی از مراکز فعال و همکار در کنترل بیماری هپاتیت در سطح دانشگاه مرکز تحقیقات گوارش و کبد واقع دربیمارستان طالقانی است.
وی در پایان یادآور شد: این مرکز در ارائه خدمات سطح 3 ارجاع به بیماران مراجعه‌کننده ارائه خدمت می‌کند که امیدواریم با همکاریهای همه سازمانهای مسئول در کنترل بیماری هپاتیت شاهد حذف آن درسالهای آینده باشیم.