اقتصاد نئولیبرال، بیمارستان را بنگاه تجاری می‌کند

به گزارش حلقه وصل: اخیراً خبری در فضای رسانه‌ای مبنی بر فوت یک نوزاد ۶ ماهه در بیمارستان مفید به دلیل خون‌ریزی ریه مخابره شده است. پدر این نوزاد گفته است: «بعد از بی‌قراری‌های چند روزه النا با همسرم تصمیم گرفتیم تا او را به  بیمارستان مفید ببریم، اما بعد از چندین دقیقه که در بیمارستان بودیم، دیدیم اینجا اعتراض شده و کارکنان بیمارستان به دلیل عقب افتادن حقوقشان دست از کار کشیده‌اند! به همین دلیل هیچکدام از مسئولان اورژانس دخترمان را تا چند دقیقه پذیرش نکردند! من با حالتی متعجب و عصبانی، سراغ پرسنل اورژانس رفتم و از آنها خواستم که به دخترم النا رسیدگی کنند و بارها به آنها گفتم حال دخترم خوب نیست، اما هیچکدامشان اهمیتی ندادند.»

موضوع مهمی که ما را واداشت تا با داوود طالقانی، پژوهشگر علوم اجتماعی به گفت‌وگو بنشینیم این بود که چگونه در جامعه، بخش‌های خدماتی و مهمی مثل بیمارستان‌ها تبدیل به بنگاه‌های درآمدزایی می‌شوند که حتی در شرایط حساس، انجام وظیفه و خدمت‌رسانی‌شان را به خاطر پول نادیده می‌گیرند.

در پزشکی امروز، هرچه پول بدهی، آش می‌خوری

طالقانی گفت: در اقتصاد سرمایه‌داری حاکم در بیمارستان‌ها، منطق این است که هرچقدر پول بدهی، آش می‌خوری! اساساً در این نگاه، اخلاق و موعظه‌های الهیاتی به حاشیه رانده می‌شود؛ چرا که نگاه به بیمار به عنوان سوژه کسب درآمد به وسیله منطق سرمایه‌داری جایی برای این قبیل موضوعات نمی‌گذارد. گرچه در ایران به نسبت برخی کشورهای توسعه یافته خدمات پزشکی گاهی ارزان‌تر است، اما وقتی پول این قیمت را هم نداشته باشید، مورد حمایت دستگاه پزشکی واقع نخواهید شد.

افول اخلاق در پزشکی مدرن

این دانش‌آموخته علوم اجتماعی ادامه داد: سطح بعدی بحث، مربوط به زیست ـ سیاست است. در این نگاه سیاست درباره چگونگی بقا و دوام زندگی انسان‌ها سخن می‌گوید. در دوران مدرن، همان‌طور که میشل فوکو اشاره دارد، انسان بیمار که به بیمارستان رجوع می‌کند، دیگر انسان نیست و نوعی انسان‌زدایی از آن صورت می‌گیرد؛ بلکه آن، صرفاً یک بدن مریض است. ما توقع داریم انسان بیمار که به درمانگاه رجوع می‌کند، درمان شود، اما حقیقت آن است که پزشکی مدرن فقط به بدن نظر دارد که در آن دخل و تصرف کند. به تعبیری به یک انسان جان‌دار التفات چندانی ندارد. برای همین در اندیشه پزشکی مدرن، انسان صرفا مربوط به دوره‌ای از تاریخ فلسفه است و اخلاق معنا ندارد.

وی افزود: در سالیان اخیر مکررا اخباری را درباره اشتباه پزشکی و عدم برخورد با خاطیان شنیده‌ایم. این موضوع برآمده از همان اندیشه‌ای است که انسان را صرفا بدن می‌بیند. در این نگرش اخلاق و فلسفه جایگاه چندانی ندارند. در بین رشته‌های پزشکی چند رشته است که توسط سایر افراد مورد تمسخر قرار گرفته و به آنها بی‌توجهی می‌شود؛ رشته‌هایی مثل اخلاق پزشکی، سیاست‌گذاری سلامت و.... چرا که پزشکی امروزی به این موضوع التفات ندارد که فن طبابت دارای نوعی پیشینه نظری و اندیشه‌ای است. در سالیان اخیر برخی اساتید سعی کردند با نگاه انتقادی به موضوع پزشکی بعضی خلاها را بررسی کنند، اما همچنان جای کار در این زمینه‌ها وجود دارد.

اقتصاد نئولیبرال، بیمارستان‌ها را بنگاه تجاری می‌کند

وی در پایان اظهار داشت: در باب سه بخشِ آموزش، سلامت و مسکن طی ۲۰ سال گذشته دولت‌ها وعده و وعیدهایی داده‌اند که باید به شکل رایگان یا ارزان، آن هم به شکل همگانی در اختیار آحاد جامعه قرار گیرد. اما برخلاف شعارها و حرف‌هایی که زده شد، این سه بخش تبدیل به سه کالا شدند و منطق بازار و نگاه سودمحور در آن وارد شد. اقتصاد رانتی، نئولیبرالیسم، نگاه سودمحور به هر چیز و هر اسمی که بشود روی وضعیت موجود گذاشت، مانع از آن شد که آموزش، مسکن و سلامت در اختیار مردم با قیمت پایین قرار گیرد. ضمن اینکه به نظر من از سه بخش مذکور، بخش سلامت چون مستقیماً با بقای انسان سروکار دارد از دو بخش دیگر پراهمیت‌تر است. در همین جهت، اقتصاد نئولیبرال، بیمارستان‌ها را بنگاه تجاری می‌کند.