اقتصاد کشور به انحراف رفته است/ دولت روحانی غرب را گستاخ‌تر کرد

به گزارش حلقه وصل، محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس که در سال ۹۷ اظهارات صریحش در انتقاد از سیاست‌های ارزی دولت و مخالفت صریح با FATF، وی را به یکی از جدی‌ترین منتقدان سیاست‌های اقتصادی دولت در مجلس تبدیل کرد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس یکی از عوامل مؤثر در مشکلات اقتصادی کشور را عدم توجه به مبانی ارزشی و فقهی اقتصاد می‌داند و معتقد است: «بر اساس آرمان‌های انقلاب اسلامی قوانین بانکی باید بر اساس مبانی اسلامی و شیعی پایه گذاری می‌شد که در این بخش حرمت ربا از موضوعات بسیار مهم بود اما در ادامه راه انقلاب این آرمان‌ها مورد بی توجهی قرار گرفت و امروز بخشی از مشکلات نظام بانکی ناشی از عدم به روز رسانی قانون در حوزه نظام بانکی بر اساس مبانی اسلامی و شیعی است.»

وی صدماتی که در حوزه اقتصادی به کشور وارد شده است را ناشی از انحراف از مسیر اصلی انقلاب عنوان می‌کند و اعتقاد دارد، «تبعات ناشی از این انحراف مشکلاتی را برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است.»

پور ابراهیمی تجربه برجام را تجربه‌ای شیرین خواند و گفت: «برجام این تجربه را به ملت ایران آموخت که با جریان استکباری باید از موضع قدرت صحبت کنیم.»

وی معتقد بود از بودجه سال ۹۸ بویی از جنگ اقتصادی به مشام نمی‌رسد.

به گفته رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تفاوت بودجه سال ۹۸ با بودجه سال‌های ۸۰ و۷۰ و ۶۰ حدود ۵ درصد است، در حالی که وقتی در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم و ادبیات دولت تغییر کرده است باید آرایش اقتصادی دولت نیز تغییر کند. نمی‌توان با آرایش صلح اقتصادی در شرایط جنگ اقتصادی حضور یافت.

متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:

مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم تاکید کردند «اقتصاد ضعیف، نقطه ضعف و زمینه‌ساز نفوذ و سلطه و دخالت دشمنان است» به نظر شما عامل ضعف اقتصاد ایران بعد از انقلاب چیست؟

در بیانیه گام دوم انقلاب مقام معظم رهبری تبیین دقیقی برای وضعیت کنونی و راهبردهای انقلاب از نگاه کارشناسی و تخصصی داشتند، یکی از عوامل مؤثر در مشکلات اقتصادی کشور عدم توجه به مبانی ارزشی و فقهی اقتصاد است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال‌های ابتدایی مورد توجه مردم و مسئولان قرار داشت.

مهمترین چالش اقتصاد ایران بعد از انقلاب چیست؟

یکی از چالش‌های اصلی نظام در حوزه اقتصاد ایرادات نظام بانکی است. آنچه امروز موجب بروز مشکلات در نظام بانکی شده است در واقع تحریم‌ها نیست.

بر اساس آرمان‌های انقلاب اسلامی قوانین بانکی باید بر اساس مبانی اسلامی و شیعی پایه گذاری می‌شد که در این بخش حرمت ربا از موضوعات بسیار مهم بود اما در ادامه راه انقلاب این آرمان‌ها مورد بی توجهی قرار گرفت و امروز بخشی از مشکلات نظام بانکی ناشی از عدم به روز رسانی قانون در حوزه نظام بانکی بر اساس مبانی اسلامی و شیعی است.

آیا بعد از انقلاب اقدامی برای اصلاح قوانین بانکی و تدوین قوانین بانکداری اسلامی صورت گرفت؟

پس از پیروزی انقلاب برای اصلاح ساز و کار بانکداری کشور، قانون عملیات بانکی بدون ربا به تصویب رسید، قرار بود این قانون در ابتدا به صورت آزمایشی اجرا شده و پس از مدتی با اصلاح نقاط ضعف، نهایی شود اما بررسی، ارزیابی و به روز رسانی این قانون در طی ۴۰ سال گذشته انجام نشد. ایراداتی به این قانون وارد بود لذا کمیسیون اقتصادی مجلس قوانین مربوط به بانکداری را به روز رسانی کرد و به صحن علنی ارائه داد.

معتقدم بخش زیادی از دغدغه‌هایی که امروز فعالان اقتصادی در خصوص نظام بانکی دارند به دلیل عدم رعایت ضوابط اسلامی در روابط فعالان اقتصادی و نظام بانکی است. توده‌های مردم نیز چنین ایراداتی را به نظام بانکی وارد می‌دانند.

انتقاد جدی فقها و اقتصاددانان اسلامی به قوانین بانکی کشور چیست؟

مراجع تقلید نیز انتقادات جدی نسبت به سود وام‌های بانکی دارند. اصلی‌ترین موضوع ما در حوزه مسائل اقتصادی این است که نظام بانکی ما منطبق بر مقتضیات زمانی مباحث فقهی و اسلامی نیست به همین دلیل ارزش‌های ما در حوزه اقتصادی امروز دچار مشکل است. صدماتی که در حوزه اقتصادی به کشور وارد شده است ناشی از انحراف از مسیر اصلی انقلاب است، تبعات ناشی از این انحراف مشکلاتی را برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است.

علت اینکه طی سال‌های اخیر تحریم‌ها تا این حد بر اقتصاد کشور تأثیرگذار است چیست؟

اگر تحریم‌های آمریکا بر بازار ارز ما تأثیر می‌گذارد ناشی از این است که نظام اقتصادی ما قوی و محکم نیست لذا در اثر تحریم‌ها دچار نوسان می‌شود.

علی رغم تهدیدات متعدد آمریکا مبنی بر حمله نظامی به ایران، جمهوری اسلامی در زمینه دفاعی و نظامی دچار مشکل نیست زیرا جمهوری اسلامی ایران دارای قدرت نظامی و دفاعی منطقه‌ای و فرامنطقه ای است.

اگر در عرصه اقتصادی ایران قدرتمند بود عوامل بیرونی و تحریم‌ها کمترین اثر را بر اقتصاد کشور داشت. در صورتی که مبانی اقتصادی کشور بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و مبانی واقعی اقتصاد اسلامی طراحی و اجرا شود در اثر تکانه‌های بیرونی تحریم‌ها دچار مشکل نمی‌شد. تاثیرپذیری اقتصاد ایران از تحریم‌ها ناشی از ضعف درونی اقتصاد کشور است.

عوامل مختلف در دنیا بر اقتصاد کشورها تأثیرگذار است و اقتصاد کشورها را متزلزل می‌کند این عوامل فقط شامل تحریم‌ها نیست به عنوان مثال نوسانات قیمت نفت بر اقتصاد کشورهایی که بر درآمدهای نفتی اتکا دارند، تأثیر می‌گذارد و با این نوسانات دچار مشکلات اساسی می‌شوند.

باید اقتصاد کشور را از درون تقویت کنیم. اقتصاد ضعیف موجب می‌شود دشمنی‌ها، تحریم‌ها و یا نوسانات اقتصاد جهانی شامل کاهش یا افزایش قیمت نفت، حوادث طبیعی مثل خشکسالی، کشور را دچار بحران کند.

تقویت درونی اقتصاد بدین معنا است که اقتصاد کشور را از درون به میزانی تقویت کنیم که تکانه‌های بیرونی شامل تحریم‌ها، حوادث طبیعی و نوسانات اقتصاد جهانی بر روی اقتصاد کشور تأثیرگذار نباشد.

آیا برجام راهکاری برای تقویت اقتصادی کشور و حل مشکلات اقتصادی بود؟

تجربه برجام درس‌های زیادی به ما داد. قبل از تصویب برجام همکاران ما ما در دانشگاه تهران مطرح می‌کردند که چه اشکالی دارد ما با آمریکایی‌ها مذاکره کنیم و اگر توانستیم از آنها امتیاز می‌گیریم و اگر نتوانستیم هم مشکلی نیست.

دولت در موضوع برجام خیلی اصرار کرد تا با کشورهای اروپایی و آمریکا مذاکره کند. در برجام قرار بود یک سری محدودیت‌های هسته‌ای را بپذیریم و در مقابل محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های هسته‌ای در سه بخش بانکی، بیمه‌ای و تجاری برای کشور ما برداشته شود. بنابراین دولت علی رغم اینکه مقام معظم رهبری تاکید داشتند که نمی‌توان به آمریکا اعتماد کرد، اصرار بر توافق کرد. سازمان‌های بین المللی و مجامع جهانی نیز در این حوزه ورود کردند و بر این قرارداد بین المللی صحه گذاشتند.

این تفکر در کشور تلاش داشت تا با مذاکره و با اتکا به خارج از کشور مسائل اقتصادی داخلی را حل کند؛ این تفکر به دنبال مقاوم سازی اقتصاد داخلی نبود. این در حالی است که دولت باید تلاش می‌کرد همزمان با مذاکرات خارجی، اقتصاد کشور را از داخل مقاوم کند تا بتواند در عرصه مذاکرات قوی‌تر ظاهر شود و امتیازات بیشتری کسب کند.

به عنوان مثال اگر در حوزه نظامی قرار باشد برای آتش‌بس مذاکره شود باید همزمان قدرت نظامی و دفاعی افزایش یابد یعنی اگر بخواهیم قدرت نظامی و دفاعی را کنار بگذاریم و فقط به دنبال مذاکره با برای آتش‌بس برویم به حداقل امتیازات هم دست نخواهیم یافت و حتماً سرزمین خود را از دست می‌دهیم.

دولت در برجام به جای توانمندسازی داخلی اقتصاد کشور، با اروپا و آمریکا توافق کرد، تا با رویکرد توافق از بیرون مشکلات اقتصادی کشور را حل کند. جمهوری اسلامی در برجام به تمامی تعهدات خود عمل کرد اما آمریکا نه تنها به تعهدات خود عمل نکرد بلکه با وقاحت و گستاخی از برجام خارج شد. امروز هم تلاش دارد تا کشورهای اروپایی را از برجام خارج کند.

برجام چه تجربه‌ای به ملت ایران آموخت؟

اگرچه تحریم‌های ناشی از برجام برای ما تلخ بود اما تجربه برجام برای ما تجربه شیرینی بود. برجام این تجربه را به ملت ایران آموخت که با جریان استکباری باید از موضع قدرت صحبت کنیم. هرجا ادبیات قدرت حاکم شد دشمن در برابر ما زانو می‌زند. دشمنان در برابر قدرت نظامی جمهوری اسلامی زانو زده اند.

متأسفانه دولت‌ها ایجاد قدرت اقتصادی را در اولویت قرار ندادند و در مسیر درستی برای ایجاد قدرت اقتصادی حرکت نکردند. نسل‌های آینده در مورد ما قضاوت خواهند کرد.

دولت به جای اینکه به داخل اتکا کند به بیرون اتکا کرد، در نتیجه آمریکایی‌ها به جای اینکه بدهکار باشند طلبکار شدند و امروز از ادبیات جدیدی استفاده می‌کنند. اروپایی‌ها هم در کنار آمریکایی‌ها ادبیات گستاخانه به کار می‌برند.

نظر شما در مورد تغییر دیدگاه اروپا در مورد روش‌های تبادلات مالی با ایران از SPV به instex چیست؟

اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام ابتدا می‌گفتند تعهدات خود را اجرا می‌کنیم. ابتدا گفتند از طریق سیستم مبادلات مالی موسوم به SPV با ایران کار خواهیم کرد اما SPV را کنار گذاشتند و روش instex را مطرح کردند و جمهوری اسلامی را از نظر اقتصادی محدودتر کردند، instex فقط محدود به مبادله غذا و دارو است. احتمالاً جلوتر که برویم ۵۰ سنت کف دست ما می‌گذارند و می‌گویند همه توان مالی ما همین است. این کار توهین به ملت ایران و اقتدار جمهوری اسلامی است. کسی حق ندارد عظمت ملت ایران را به تاراج بگذارد.

مقام معظم رهبری در آذر ماه سال ۹۷ به دولت دستور دادند اصلاح ساختار بودجه ریزی کشور را کلید بزند، آیا بودجه ۹۸ بر مبنای ساختار جدیدی تنظیم شده است؟

دولت هر سال ۱۶ آذر ماه لایحه بودجه را به مجلس ارائه می‌دهد. امسال قبل از اینکه لایحه بودجه رسماً به مجلس ارائه شود، توسط مقام معظم رهبری بررسی شد. ایشان نکاتی را در خصوص لایحه بودجه داشتند و اعلام کردند حتماً باید اصلاحاتی بر لایحه بودجه انجام شود. مقام معظم رهبری تاکید داشتند که ساختار لایحه بودجه سال ۹۸ مبتنی بر شرایط جنگ اقتصادی نبوده است.

تفاوت بودجه سال ۹۸ با بودجه سال‌های ۸۰ و۷۰ و ۶۰ حدود ۵ درصد است. در حالی که وقتی در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم و ادبیات دولت تغییر کرده است باید آرایش اقتصادی دولت نیز تغییر کند. نمی‌توان با آرایش صلح اقتصادی در شرایط جنگ اقتصادی حضور یافت.

ایرادات رهبر انقلاب به لایحه بودجه سال ۹۸ چه بود؟

نباید بودجه سال ۹۸ به گونه‌ای تنظیم می‌شد که گویی از جنگ اقتصادی بویی به مشام نمی‌رسد. رهبری تاکید داشتند که سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی باید حداقل ۲۰ درصد باشد. ایشان بر لزوم سرمایه گذاری نیز تاکید داشتند.

بخشی از این ایرادات رفع شد و حتی سقف بودجه کاهش پیدا کرد اما مقرر شد موضوع اصلاح ساختار بودجه در شورای عالی هماهنگی اقتصادی بررسی شود.

یکی از جلسات شورای هماهنگی رئیس‌جمهور اعلام کردند که اصلاح ساختار بودجه آغاز شده است. طبق اطلاع من رئیس جمهور نامه‌ای به مقام معظم رهبری نوشتند، در این نامه ۱۱ محور به عنوان محورهای تحولات اقتصادی اعلام شده است که برخی بودجه‌ای هستند و برخی غیر بودجه‌ای که در اقتصاد کشور تأثیر گذارند.

کمیسیون اقتصادی و مرکز پژوهش‌ها نیز اقداماتی را آغاز کردند البته بنده اعتقاد داشتم که باید بررسی بودجه متوقف شود و بودجه بر اساس یک دوازدهم در اختیار دولت قرار گیرد.

تا اردیبهشت ماه ۴ ماه فرصت است تا دولت لایحه اصلاح ساختار بودجه را به مجلس ارائه کند. در نامه‌ای که آقای روحانی به مقام معظم رهبری نوشت، خواستار فرصت ۴ ماهه شد. فرصت خوبی بود تا بودجه اصلاح شود. مشکل ما این است که پس از تصویب بودجه و بعد از اصلاح ساختار بودجه مجدداً باید لایحه بودجه در مجلس مورد بررسی قرار گرفته و اصلاح شود.

منبع: مهر