پاسخ به شبهه تقویمی شهادت حضرت زهرا (س)

به گزارش حلقه وصل: محمدجواد اخوان در یادداشتی نوشت: در سال‌های اخیر در ایام فاطمیه، تصاویری از یک تقویم مربوط به سال‌ها پیش در فضای مجازی بازنشر می‌شود که در آن عبارت «وفات» حضرت زهرا (س) به چشم می‌خورد. ظاهراً قصد بازنشرکنندگان این تصویر تقویم سال ۱۳۷۲ آن است که ثابت کنند در گذشته همه به وفات حضرت زهرا (س) اعتقاد داشته‌اند و در سال‌های اخیر موضوع «شهادت» ایشان مطرح شده است. البته در ورای این شبهه شیطنتی دیگر هم هست که در جای خود به آن خواهیم پرداخت.

اما آیا واقعاً شهادت حضرت زهرا سابقه‌ای در تاریخ ندارد و ساخته سال‌های اخیر است؟ مراجعه مختصری به کتاب‌های تاریخی مختلف تشیع و تسنن خلاف این ادعا را ثابت می‌کند. در بسیاری از کتاب‌های اهل‌سنت مستنداتی به چشم می‌خورد که حاکی از وجود اعتقاد به شهادت و نه مرگ طبیعی حضرت (س) است. به‌عنوان نمونه ابراهیم بن محمد جوینی (۶۴۴- ۷۳۰) عالم اهل‌سنت پیرو شافعی در کتاب «فَرائدُ السِّمْطَین» از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند که فرمود: «.. فتکون اوّل من یلحقنی من اهل‌بیتی فتقدم علی محزونه مکروبه مغمومه مقتوله. (فاطمه) اولین کسی از اهل‌بیتم است که به من ملحق می‌گردد، پس بر من وارد می‌شود، محزون، مکروب، مغموم، مقتول...» وجود کلمه «مقتول» در این روایت به‌روشنی نشانگر شهادت و غیرطبیعی بودن درگذشت حضرت است.

ابن­‌ابی­‌شیبه در کتاب «المصنف»، ابن­‌قتیبه دینوری در کتاب «الامامه­‌والسیاسه» و بسیاری از مورخان معروف اهل‌سنت در کتاب‌های خود ماجرای حمله به خانه حضرت را که به شهادت محسن فرزند آن حضرت نیز منجر شد با ذکر جزئیات تلخ آن نقل کرده‌اند. محدثان و مورخان شیعه نیز در طول ۱۴ قرن گذشته در هزاران کتاب روایی و تاریخی خود مصائب و رنج‌هایی را که بر حضرت صدیقه کبری (س) در روز‌های تلخ پس از رحلت پیامبر (ص) رفته با جزئیات ذکر کرده‌اند. در واقع شهادت حضرت زهرا امری است که در طول قرن‌های متمادی برای محبان اهل‌بیت (ع) ثابت شده است.

پس ماجرای درج کلمه «وفات» در تقویم‌ها چیست؟ واقعیت آن است که مناسبت‌های مذهبی مندرج در تقویم‌ها عمدتاً ریشه در تقویمی دارد که پیش از پیروزی انقلاب‌اسلامی رسمیت داشته و پس از انقلاب فقط مناسبت‌های مربوط به خاندان پهلوی حذف شد. ازاین‌رو مناسبت‌های مذهبی تا مدت‌ها بر اساس مندرجات تقویم پیش از انقلاب بود و به‌تدریج اصلاح گردید. بنابراین، وجود کلمه «وفات» در تقویم‌های سال‌های اول انقلاب به این معنا نیست که لزوماً علمای مبرز تاریخ اسلام از حوزه‌های علمیه آن را وضع کرده‌اند، بلکه صرفاً غفلتی نسبت به تقویمی بوده است که از قبل از انقلاب رسمیت داشته است.

این‌ها در حالی است که حضرت امام خمینی (ره) در همان سال‌های اول پیروزی انقلاب در ایام فاطمیه در ۱۸ اسفند ۱۳۶۰ مطابق با ۱۳ جمادی‌الاول ۱۴۰۲ قمری با لفظ شهادت از این مناسبت یاد می‌کنند و می‌فرمایند: «من هم وفات و شهادت بانوی بزرگ اسلام را بر همه مسلمین و بر شما برادران عزیز ارتشی، سپاهی و بسیج و بر حضرت بقیه الله - ارواحنافداء - تسلیت عرض می‌کنم».

اما آیا، چون در تقویم به میراث رسیده از رژیم پهلوی، عبارت وفات حضرت زهرا درج شده، دلیلی بر مستند بودن این گزاره است؟ آیا اساساً سردمداران و کارگزاران رژیم پهلوی معرفت عمیق و دقیقی نسبت به مناسبت‌های تاریخ اسلام داشتند که آنچه در تقویم نگاشته‌اند مبنایی برای قضاوت باشد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به مستندات تاریخی مراجعه کرد. بر اساس صوتی که از جلسه ۲۸ دی‌ماه ۱۳۵۷ شورای امنیت ملی رژیم پهلوی در دست است، شاپور بختیار آخرین نخست‌وزیر شاهنشاهی در آستانه برگزاری راهپیمایی گسترده اربعین سال ۱۳۵۷، ابراز امیدواری می‌کند که راهپیمایی اربعین آخرین فرصت برگزاری تظاهرات سازمان‌دهی‌­شده انقلابیون باشد و تأکید می‌کند: «چون ماه محرم هم که تمام شده [ماه]صفر هم که داره تمام میشه...» یکی از حضار به او می‌گوید «۲۸ صفر در پیش هست.» در کمال شگفتی بختیار می‌پرسد: «۲۸ صفر چه خبره؟» و پاسخ می‌شنود که سالروز رحلت پیامبر و شهادت امام حسن (ع) است. اینکه آخرین نخست‌وزیر رژیم پهلوی که از قضا با مخالفان لیبرال شاه هم پیوند‌هایی داشت و درعین‌حال تحصیل‌کرده فرانسه بود، یکی از مشهورترین مناسبت‌های تاریخ اسلام یعنی تاریخ رحلت پیامبر اکرم (ص) را نمی‌داند و بر کشوری با اکثریت مسلمان حکومت می‌کند، خود نشانگر میزان توجه رژیم پهلوی و حتی بسیاری از تحصیل‌کردگان لیبرال به مناسبت‌های مذهبی است!

اما شیطنتی هم در ورای این شبهه تقویمی درباره شهادت حضرت زهرا (س) هست. در واقع برخی به دنبال القای این گزاره هستند که مثلاً بعد از پیروزی انقلاب میزان گرایش مردم به شناخت اهل‌بیت (ع) بیشتر شده و این تغییرات تقویمی نه بر اساس واقعیات تاریخی که بر اساس دلخواه مردم و نظام رخ داده است. اینکه گرایش مردم به اهل‌بیت و شناخت فضائل و سیره آن بزرگواران در سال‌های اخیر رشد چشمگیری یافته، واقعیتی انکارناپذیر است و روشن است که دلیل عصبانیت شبهه‌پردازان هم همین است. از نظر آن‌ها مطلوب آن است که مردم چیزی از اسلام و معارف آن ندانند تا افرادی بتوانند بر کرسی قدرت تکیه زنند که اولیات تاریخ و معارف اسلامی را هم نمی‌دانند و مثلاً ۲۸ صفر برایشان غریب و ناآشنا است.

توجه کم‌سابقه مردم ایران به وجود نورانی حضرت صدیقه طاهره (س) و این محبت چشمگیر و حضور مافوق تصوری مردمی که در رویدادهایی، چون اربعین و سایر مناسبت‌های مذهبی اعجاب جهانیان را به همراه دارد، طبیعتاً موجب غلیان خشم آنانی می‌شود که دینداری جامعه، دکان دونبش غارتگری و چپاولشان را تخته کرده است. آیین‌هایی که راه استقلال‌طلبی، سلطه‌ستیزی و ولایتمداری را برای ملت ایران بازخوانی می‌کند، حتماً برای پادو‌های استعمار و استکبار تلخ است و با تقویم یا بدون آن سعی می‌کنند آن‌ها را تخطئه کنند.