معافیت از تحریم‌ها، رکب ترامپ به آل سعود

به گزارش حلقه وصل، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در موضوع قتل خاشقچی، در کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه موضع ملایمی را در پیش گرفته است اما اگر حتی واشنگتن در این زمینه اقداماتی تنبیهی را علیه سعودی‌ها اتخاذ می‌کرد، عواقب آن در بازار نفت بسیار محدود بود.

ترامپ در توئیتر خود می‌نویسد؛ اگر ما روابط دوستانه خود با عربستان را بهم بزنیم، فکر می‌کنم قیمت نفت برای شما افزایش شدیدی پیدا کند و من این قیمت‌ها را پایین نگه داشته‌ام. 

ترامپ در توئیت خود ادامه می‌دهد که سعودی‌ها به من کمک کردند که قیمت‌ها را پایین نگه داریم. هم اکنون قیمت نفت کاهش پیدا کرده است و من دوست دارم که قیمت این حامل انرژی کاهش بیشتری داشته باشد.

درواقع طی هفته‌های گذشته شاهد کاهش قابل توجه قیمت نفت در بازار جهانی بوده‌ایم و به طور حتم سعودی‌ها در این مسئله نقش داشته‌اند.

*آمریکا با ارائه معافیت از تحریم‌ها به سعودی‌ها رکب زد

نقش سعودی‌ها این بود که آنها تولید خود را به ۱۱ میلیون بشکه در روز افزایش دادند و به همین دلیل مازاد عرضه نفت به بازار جهانی روبه رشد است، در عین حال اما سعودی‌ها از اینکه از سوی ترامپ بازی خورده‌اند ناراحت هستند.

آنها پیشتر از سوی دولت ترامپ قول گرفته بودند که صادرات نفت ایران با بازگشت تحریم‌ها یا صفر می‌شود و یا به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و به همین دلیل سعودی‌ها تولید نفت خود را افزایش دادند تا بتوانند پاسخگوی تقاضای بازار باشند اما دولت آمریکا برخلاف تصور سعودی‌ها با ارائه معافیت تحریمی به کشورهای خریدار نفت ایران، بازار را شگفت‌زده کرد و به همین دلیل صادرات نفت ایران در سطوح بالا ادامه یافت. این احتمال وجود دارد که حتی کشورهایی نظیر ژاپن و کره جنوب نیز که پیشتر در قالب رعایت تحریم‌های آمریکا خرید نفت از ایران را صفر کرده بودند از ماه ژانویه واردات نفت از این کشور را از سر گیرند.

از طرف دیگر بلافاصله پس از صدور معافیت‌های تحریمی از سوی آمریکا قیمت نفت سقوط کرد. زمانی که قیمت نفت سقوط خود را آغاز کرد، عربستان سعودی از برنامه خود برای کاهش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای عرضه نفت به بازار جهانی در ماه سپتامبر خبر داد و شایعاتی نیز در باره پیوستن دیگر کشورهای تولیدکننده نفت به این روند شنیده شد.

*ترامپ هم اکنون از کاهش قیمت نفت خوشحال است، اما سعودی‌ها حتما از این مسئله ناراحت هستند. 

این احتمال وجود دارد که عربستان سعودی و دیگر تولیدکنندگان نفت در بازار جهانی اجرای برخی اقدامات برای بالا بردن قیمت نفت را آغاز کنند. بنابراین مشخص نیست که آیا ریاض و واشنگتن در این زمینه هدف مشترک دارند و یا اینکه روابط نزدیک آنها به کاهش قیمت نفت منجر شده است، اما نکته حائز اهمیت در روابط واشنگتن ـ ریاض این است که مقامات آمریکایی بر این باورند که آنها باید برای تضمین ادامه واردات نفت از عربستان، روابط خود با ریاض را حفظ کنند.

*آمریکا از افزایش قیمت نفت می‌ترسد

ترامپ می‌گوید: اگر ما با آنها روابط خود را بهم بزنیم، قیمت نفت به شدت افزایش می‌یابد.

طی دهه‌های گذشته آمریکا شبیه یک کودک و با ملایمت با سعودی‌ها تعامل کرده است، اما اخیرا و با قتل جمال خاشقچی، فعال سعودی که به احتمال زیاد به دستور ولیعهد عربستان کشته شده است، واشنگتن در حالتجدیدنظر در روابط خارجی خود با سعودی‌هاست. 

ترامپ در توئیتر خود می‌نویسد؛ اگر ما روابط دوستانه خود با عربستان را بهم بزنیم، فکر می‌کنم قیمت نفت برای شما افزایش شدیدی پیدا کند و من این قیمت‌ها را پایین نگه داشته‌ام. 

جنایت سعودی‌ها در قتل خاشقچی توجه جهان را به قساوت قلب خاندان سعودی جلب کرده است. 

اوایل هفته جاری وال استریت ژورنال گزارش داد که نیروهای امنیتی سعودی فعالان حقوق زنان را بازداشت و شکنجه کرده‌اند و این در حالی است که پیشتر محمد بن سلمان با صدور مجوز رانندگی برای زنان در این کشور توانسته بود وجهه مثبتی را در جهان در این زمینه برای خود ایجاد کند.

در حالی که روسای جمهور پیشین آمریکا از هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات به بهانه همکاری‌های امنیتی علی‌رغم سوابق وحشتناک عربستان در زمینه حقوق بشر مُصر به نگه داشتن سعودی‌ها در نزدیکی خود بودند اماترامپ در این زمینه شدیدا صادقانه عمل کرده و قراردادهای تجاری با عربستان را دلیل اصلی مماشات با سعودی‌ها عنوان کرده است.

ترامپ هم اکنون از میلیاردها دلار درآمد آمریکا از محل فروش سلاح به عربستان و همچنین پایین ماندن قیمت نفت سخن می‌گوید. اما باید گفت که علی رغم آنکه آمریکایی‌ها نگران ادامه واردات نفت از عربستان در صورت تیره شدن رابطه با این کشور هستند، که این نگرانی خیلی منطقی به نظر نمی‌رسد. 

در ماه آگوست آمریکا روزانه یک میلیون بشکه نفت از عربستان وارد کرد که نسبت به دهه ۲۰۰۰ میلادی تقریبا نصف شده است. البته نمی‌توان میزان دقیق واردات نفت آمریکا از عربستان را ارزیابی کرد. سوال اینجاست که اگر آمریکا روابط خود با سعودی‌ها را بهم بزند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر آمریکا اقدام ولیعهد عربستان را محکوم کرده و سیاستی تنبیهی را علیه این کشور اتخاذ کند و به سمت پایین آوردن سطح روابط خود با ریاض برود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ 

کاهش تولید و صادرات نفت، درآمد نفتی سعودی‌ها را به شدت کاهش داده و از طرف دیگر به افزایش قابل توجه تولید نفت شیل در آمریکا منجر خواهد شد. 

ترسی که از گفته‌های ترامپ برداشت می‌شود این است که در صورت اجرای این سیاست‌ها، عربستان سطح صادرات نفت خود به آمریکا را محدود کند که البته این سناریو غیرمحتمل و غیرمنطقی است. حتی اگر عربستان صادرات نفت به آمریکا را محدود کند، آمریکا در تأمین نفت خود با مشکل جدی مواجه نخواهد شد. نفت خام کالایی قابل جایگزین در بازار جهانی است و می‌توان گفت که حتی اگر سعودی‌ها به آمریکا نفت نفروشند، آمریکا بالاخره نفت موردنیاز خود را از جای دیگری تأمین می‌کند.

*بازی سعودی‌ها با نفت در برابر آمریکا به ضرر خود ریاض است

اگر عربستان تمام نفت خود را به جای آمریکا به چین صادر کند، نفت عربستان جایگزین به عنوان مثال نفت عراق در سبد خرید نفتی چین خواهد شد و بنابراین نفت عراق هم به جای اینکه به چین برود، به آمریکا خواهد آمد و بنابراین تأثیر اقدام احتمالی سعودی‌ها محدود خواهد بود.

در یک سناریوی دیگر اگر سعودی‌ها تصمیم بگیرند برای بالا بردن قیمت نفت و تلافی اقدام تنبیهی واشنگتن تولید نفت خود را به میزان قابل توجهی کاهش بدهند که البته سیاستی محتمل در تئوری است، باید گفت که خود سعودی‌ها نیز از این مسئله به شدت متضرر خواهند شد.

کاهش تولید و صادرات نفت، درآمد نفتی سعودی‌ها را به شدت کاهش داده و از طرف دیگر به افزایش قابل توجه تولید نفت شیل در آمریکا منجر خواهد شد. بالا رفتن قیمت همچنین برای ایران درآمد بیشتری را فراهم کرده و آمریکا را مجبور می‌کند برای کنترل قیمت، معافیت‌های تحریمی بیشتری به کشورها برای ادامه واردات نفت از ایران بدهد. همه اینها به ضرر عربستان است و باید بگوییم بالا رفتن قیمت نفت از طرف دیگر کشورها را به سمت استفاده از دیگر منابع انرژی سوق داده و تقاضای نفت طی سال‌های آتی را بیش از میزان مورد انتظار کاهش خواهد داد.

لیام دنینگ، کارشناس بلومبرگ، می‌گوید: استفاده از سلاح نفت از سوی سعودی‌ها تبعات جدی در پی خواهد داشت. علی رغم تمام این واقعیت‌ها اما تفکر غالب در آمریکا این است که ادامه دادن روابط حسنه با سعودی‌ها می‌تواند از رسیدن قیمت نفت به ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار در هر بشکه جلوگیری کرده و از ورود میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری به این کشور جلوگیری کند.

مترجم: سجاد زمانی علیشاه