موشک‌های ضدکشتی چگونه یک شناور بزرگ را غرق می‌کنند؟

به گزارش حلقه وصل، روز گذشته وزارت دفاع روسیه در اطلاعیه از غرق شدن رزم ناو مسکوا خبر داد. بر اساس اطلاعات توسط وزارت دفاع اوکراین این رزم ناو بر اثر اصابت موشک کروز ضد کشتی نپتون نیروهای اوکراینی غرق شده است.

بعد از اننتشار این خبر، اخبار دیگری منتشر شد که غرف شدن مسکوا را به شلیک موشک ضد کشتی هارپون آمریکایی که اخیرا توسط انگلیس به اوکریان داده شده است نسبت می‌داد.

 صرف نظر از صحت و سقم این خبر و اینکه در صورت صحت چرا سامانه های ناو، فعالیت رادارهای اکتساب هدف را هشدار ندادند، چرا رادارها و سامانه های اپتیکی و تجهیزات هشدار الکترونیکی ناو، موشکهای نزدیک شونده را شناسایی نکردند و بالطبع، موشکها و توپخانه پدافندی واکنشی نشان ندادند که سوالات بسیار مهمی هستند، آنچه در این مطلب مد نظر است نگاهی به ساختار سرجنگی موشکهای ضد کشتی است.

اهمیت این مطلب در این است که در صورت صحت گمانه اصابت موشک ضدکشتی از هر نوعی به رزمناو روسی، چه عواملی سبب بروز آسیبهای متفاوت به شناور می‌شوند.

سرجنگی موشکهای ضدکشتی ساختار خاصی داشته و صرفاً محتوی مواد منفجره شدید نیست. این سرجنگی‌ها قرار است به یک مانع فلزی به نام بدنه ناو برخورد کرده و به آن آسیب بزنند. تجربه نشان داد که صرفاً برخورد موشک به بدنه و انفجار سرجنگی برای انهدام ناو کافی نیست و بهتر است سرجنگی بدنه را شکافته و در داخل ناو منفجر شود تا سوراخ ایجاد شونده غیرقابل تعمیر باشد.

 تصویر فوق سرجنگی موشک کورموران است

برای ایجاد قابلیت نفوذ به بدنه کشتی اولاً فیوز سرجنگی موشک‌های ضد کشتی از نوع تأخیری در نظر گرفته شد تا بلافاصله پس از برخورد منفجر نشود اما به مرور بخشهایی با قابلیت شکافتن صفحه فلز بدنه ناو هم به جلوی سرجنگی موشکها اضافه شد تا کار شکافتن بدنه را به بهترین شکل انجام دهد.

در تصویر فوق در قسمت فوقانی، تیغه هایی بسیار مقاوم دیده می شوند که وظیفه شکافتن بدنه ناوها را بر عهده دارند.

اما بعداً و با مشخص شدن کارایی ساختن سازه شناورها به شکل «بخش بندی شده» و مسدود کردن ارتباط بخشها با هم در صورت نفوذ آب ناشی از برخورد موشک به یک بخش، جزء مهم دیگری به سرجنگی موشکهای ضد کشتی اضافه شد. این جزء پرتابه های خرج گود پر انرژی یا EFP بود که در جهت عمود بر محور طولی موشک عمل کرده و باعث سوراخ شدن و آسیب دیدن صفحات جدا کننده بخشهای داخلی کشتی می شود. این بدان معنی است که چند خرج گود در اطراف سرجنگی کار گذاشته شده است و بعد از شکافته شدن بدنه ناو، خرج‌های گود در جهات مختلف منغجر شده باعث آسیب رساندن به بخشهای داخلی ناو می‌شود. در نتیجه ممانعت از نفوذ آب به سایر بخشهای کشتی دشوار یا حتی ناممکن شده و احتمال غرق شدن ناو حتی با اصابت یک موشک بیشتر می شود.

برای درک بهتر این موضوع به تصویر برخورد موشک اگزوست فرانسوی که توسط هواپیماهای عراقی و در جریان دفاع مقدس به ناو یو اس اس استارک برخورد کرد دقت کنید. در این سرجنگی که بعد از برخورد به ناو منفجر نشده و بازیابی شده است، علاوه بر تیغه‌های قسمت فوقانی، محفظه‌های حاوی EFP هم به صورت شعاعی روی بدنه سرجنگی مشاهده می‌شود.در تصویر گرافیکی هم نحوه شکل گیری پرتابه های EFP نمایش داده شده است.

سرجنگی موشک‌های کروز ضد کشتی ایرانی نیز عملکردی مشابه سایر سرجنگی موشک‌های ضد کشتی دارد. در تصویر فوق سرجنگی موشک ضد کشتی ایرانی از خانواده نور در نمایشگاه دائمی محصولات وزارت دفاع مشاهده می‌شود که دارای همان ساختار برخوردار از پرتابه های EFP شلیک شونده به صورت شعاعی است. کادر زرد رنگ در این تصویر نشان دهنده سرجنگی موشک نور است که پشت قسمت هدایت موشک قرار گرفته است و خرج های گود تعبیه شده روی آن نیز بخوبی نشان داده شده است.

موشک کروز ضدکشتی نور

اصابت موشک C-802 به ناوچه ساعر 5 اسرائیلی در جریان جنگ 33 روزه و همچنین اصابت همین موشک به کشتی تدارکاتی سوئیفت امارات متحده عربی در جنگ یمن از دیگر نمونه‌های هدف قرار دادن کشتی‌ها باموشک های کروز ضد کشتی است که عملکرد سرجنگی دارای پرتابه‌های خرج گود یا EFP را نشان می‌دهد. اما آنچه در مورد ناوچه ساعر رخ داد اصابت موشک به پد بالگرد این ناوچه بود که تنها منجر به وارد شدن خسارت جدی به این ناوچه شد و موجب غرق شدن آن نگردید.

تصویر برخورد موشک ضد کشتی به پدبالگرد ناوچه ساعر 5

این موضوع نشان می‌دهد موشک‌های ضد کشتی در صورتی موجب غرق شدن ناور را فراهم می‌کنند که بخش‌های حساس آن برخورد کنند.