به گزارش حلقه وصل، روزنامه صبح نو گفت‌وگویی با مهدی فضائلی، روزنامه‌نگار و سخنگوی موسسه حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب درباره شعارهای سال در نگاه رهبری و مهم‌ترین مطالبات و دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب انجام داده است که مشروح آن پیش روی شماست.
اگر بخواهیم مهم‌ترین مطالبات و دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب که در سال۱۴۰۰ مورد تاکید و تصریح ایشان بود برشماریم، آن موارد کدام‌اند؟
بحث مطالبات و دغدغه‌های حضرت‌آقا در سال۱۴۰۰ را اگر بخواهیم یک نگاه و مرور اجمالی داشته باشیم باید براساس یک دسته‌بندی بتوانیم آن‌ها را به سه بخش تقسیم کنیم؛ یکی مطالباتی که مربوط‌به دستگاه‌های مختلف کشور است، مثل مجموعه دولت، قوه‌قضاییه یا مجلس شورای اسلامی یا کمی ریزتر ممکن است در احکامی مثل حکم ریاست سازمان صداوسیما، مطالبات خاصی را درمورد آن سازمان مطرح کرده باشند یا درمورد شورای عالی انقلاب فرهنگی همین‌طور. یک‌سری از مطالبات هست که مربوط به عموم مردم است و به‌نوعی اقشار و آحاد مردم نسبت‌به آن وظایفی را برعهده دارند و مطالباتی هم هست که به‌نوعی مشترک است؛ هم مردم و هم مسوولان باید نسبت‌به آن‌ها حساس باشند و احساس وظیفه کرده، آن‌ها را پیگیری کنند.
من اگر بخواهم به‌صورت نمونه مواردی را ذکر کنم؛ به‌طور مثال در ارتباط با دولت، بحث اصلاحات ساختاری که مطرح کرده و در حوزه فرهنگ درحقیقت یک تحول اساسی در ساختار اداری را مطرح کردند. در ارتباط با مردم که پاسخگویی نسبت‌به مردم و وعده‌هایی که به مردم داده می‌شود مواردی را مطرح کردند.
مطالبات مربوط‌به مردم و اقشار و آحاد آن‌ها چیزی است که به‌خصوص در چند سخنرانی اخیر مطرح شد. بحث جهادتبیین یا جهاد روایت که در روز پرستار مطرح شد. بخش‌های مختلف جامعه نسبت‌به این وظیفه دارند و البته مسوولان نیز در این بخش وظایفی برعهده دارند.
در ارتباط با شعار سال که در ابتدای سال مطرح فرمودند بحث مانع‌زدایی ها و پشتیبانی ها از تولید. طبیعتا در این بخش‌ها هم مسوولان وظایف مهمی برعهده دارند برای مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی ها و همین که خود مردم هم باید در ارتباط با مقوله تولید دست‌به‌کار شوند و این جزو آن بخش‌هایی است که به‌نوعی هم مردم و هم مسوولان نسبت‌به آن وظایفی دارند؛ البته وظایف مسوولان هم در این حوزه خیلی جدی است.
مهم‌ترین و حساس‌ترین تصمیم رهبری در سال ۱۴۰۰ از منظر شما چه بود؟
اینکه مهم‌ترین و حساس‌ترین تصمیم رهبری چه بود؟ عنوان «تصمیم» شاید مقداری بحث را از آن بحث مطالبات دور کند. شاید منظور شما همین اساسی‌ترین مطالبات بوده است یا اگر من بخواهم مقداری جامع پاسخ دهم، مطالبات و تصمیماتی که رهبری می‌گیرند همه از حساسیت بالایی برخوردار است. این موارد را می‌توانیم حیطه‌بندی کنیم. شما در موضوعات راهبردی اگر بخواهید مهم‌ترین بحث را مطرح کنید، حوزه بحث جمعیت بود که واقعا بحث جمعیت، بحث فوق‌العاده مهمی است که رهبری امسال در این حوزه هم ورود داشتند و مطالبی را هم قبلا فرموده بودند و هم امسال به این مساله ورود داشتند. بحث تولید و مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها جزو مباحث بسیار مهم است و می‌توانید بگویید که هم راهبردی است و هم مساله روز کشور است که باید به آن توجه شود.
در موضوع کرونا به‌عبارتی شاید نتوانیم بگوییم مساله روز و جاری کشور بود که مواردی که ایشان ورود کرده و مسائل مختلفی که به این مناسبت مطرح کردند در موضع و زمان خودش بسیار قابل‌توجه و بااهمیت بود. برای اینکه ما بتوانیم این مساله و مانع که زندگی مردم و کسب‌وکارها را مختل کرده بود، بحث اشتغال و تولید را تحت‌الشعاع قرار داده بود بتوانیم تا حدی مهار کرده و شرایط بهتری را در کشور فراهم کنیم.
در حوزه مسائل سیاسی، سیاست داخلی بحث انتخابات ریاست‌جمهوری را امسال داشتیم که مجموعه راهنمایی‌ها و هدایت‌هایی که رهبری داشتند برای برگزاری انتخابات بسیار مهم بود و به‌رغم شرایط بسیار سخت داخلی که ما داشتیم و مشکلات جدی اقتصادی، معیشتی و کم‌کاری‌هایی که دولت قبل داشت و موجب دلسردی مردم شده بود و بحث کرونا و مسائلی از این قبیل.
درمجموع با هدایت‌های ایشان شاهد برگزاری یک انتخابات قابل‌قبول در کشور به‌لحاظ مشارکت بودیم و تغییر شرایط اجرایی و سیاسی کشور که با مشارکت مردم در انتخاب این امر در بحمدالله انجام گرفت. در حوزه مسائل سیاست خارجه هم آنچه در این روزها اتفاق افتاد بحث حمله روسیه به اوکراین و مجموعه پیامدها و تبعاتی است که این بحران داشت و موضع‌گیری رهبری در ارتباط با این رویداد بسیار حساس و قابل‌توجه بود.
همه شاهد بودند که ازیک‌طرف ریشه این بحران را رهبری به‌درستی شناسایی کرده و مطرح کردند که ناتو و اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا به‌عنوان یک رژیم مافیایی است. از طرف دیگر؛مخالفت با تخریب زیرساخت‌ها و آسیب وارد کردن به مردم؛ این موضعی است که جمهوری اسلامی در بالاترین سطحش یعنی رهبری گرفت که از جهات مختلف موضع بسیار مهم و حساسی بود که در حوزه سیاست خارجی می‌شود به آن اشاره کرد.
رسانه‌ها درراستای تبیین و ترویج گفتمان رهبر معظم انقلاب و پیگیری مطالبات ایشان چه وظیفه‌ای دارند؟ چه رسانه‌های رسمی و چه فعالان فضای مجازی؟
همان‌طور که اشاره کردید رسانه‌ها یک نقش و وظیفه بسیار جدی به‌عهده دارند که می‌توانند این مطالبات را زنده نگه دارند و اجازه ندهند که مورد غفلت و فراموشی قرار بگیرد. این مطالبات را می‌توانند در جهات مختلف تبیین کنند. ابعاد و پیامدهای مثبتی که دارد و آثار منفی که ترک این مطالبات می‌تواند برای کشور و جامعه داشته باشد. این‌ها مواردی است که رسانه‌ها به‌صورت مستمر می‌توانند به آن‌ها پرداخته و دچار روزمرگی نشوند.
موضوعاتی که در فضای رسانه‌ای مورد غفلت قرار بگیرند در اذهان عمومی هم مورد غفلت قرار می‌گیرند و فراموش می‌شوند و فشار افکارعمومی که می‌تواند پیشرفت‌دهنده باشد و دستگاه‌های مربوطه و مسوولان را به‌نوعی اگر خودشان هم نخواهند وادار کنند که کارهایی را انجام بدهند. این بخش به‌طور قابل‌توجهی برعهده رسانه‌هاست که باید ازسوی آن‌ها انجام شود. اگر رسانه‌ها در این موضوعات دچار کم‌کاری یا غفلت شوند طبیعتا به این اتفاق آسیب جدی وارد خواهد شد.
رسانه‌ها ،چه رسانه‌های رسمی کشور در این مساله طبیعتا وظیفه جدی به عهده دارند. با توجه به گسترش و نفوذ شبکه‌های اجتماعی هم فعالانی در این شبکه‌ها هستند و تاثیرگذارند. آن‌ها هم نقش مهمی می‌توانند در جلوگیری از فراموش‌شدن این مطالبات داشته باشند و هم به پیگیری کمک کنند.
ما مواردی را داریم که گاهی رسانه‌های رسمی از امری غافل می‌شوند و فعالان فضای مجازی می‌توانند آن‌ها را به‌نوعی مورد سوال قرار بدهند، یادآوری بکنند و همچنین وظایفی به‌عهده دارند یا هم‌افزایی بین رسانه‌های رسمی و فعالان رسانه در شبکه‌های اجتماعی صورت گیرد.
وقتی صحبت از رسانه و به‌خصوص رسانه‌های رسمی می‌کنیم، طبیعتا در این حوزه رسانه ملی در رأس قرار می‌گیرد و به‌دلیل فراگیری و پوشش گسترده‌اش، تاثیر بسیار مهمی دارد و طبیعتا می‌تواند نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در پیگیری مطالبات داشته باشد؛ کمااینکه ما در سال۱۴۰۰ نمونه‌هایی را شاهد بودیم .
در ارتباط با بحث حفظ حریم رودخانه‌ها و پاکسازی سواحل دریا که رسانه ملی نقش قابل‌توجهی داشت و پیگیری‌هایی که داشتند و گزارش‌هایی که به‌صورت مستمر از این کار ارائه می‌کردند، همه جزو مواردی است که می‌تواند در رسانه‌های دیگر هم تکرار شود و قطعا وقتی رسانه ملی در یک سطح بالا و به‌صورت مستمر و جدی پیگیری کند، آثار و پیامدهای آن بسیار جدیدتر و قوی‌تر است.
برای تحقق هر چه سریعتر و جامه عمل پوشاندن به این مطالبات چه باید کرد؟ چه در سطح مردم چه در سطح مسوولان؟
در ارتباط با اینکه برای تحقق سریع مطالبات ما باید چه کار کنیم، نکته اول بحث یادآوری این مطالبات است یعنی باید مراقبت کنیم تا مطالبات فراموش نشوند. نکته دوم تکرار است؛یعنی به‌صورت مستمر باید مطالبات مطرح شوند. اگر با فاصله یا بدون توجه به آن‌ها یا مورد غفلت قرار بگیرند، طبیعی است که آن مرحله سوم که بحث پیگیری است انجام نمی‌شود یعنی تکرار، یادآوری و پیگیری جزو مواردی است که باید انجام شود. حتی به‌نوعی افرادی که وظیفه دارند برای تحقق مطالبات باید مورد سوال یا بالاتر مورد مواخذه قرار بگیرند که چرا به این مطالبه توجه لازم نشده یا پیگیری لازم درمورد آن صورت نگرفته است؛ لذا این‌ها مواردی است که می‌توانند کمک به تحقق مطالبات کنند.
یعنی یادآوری، تکرار، پیگیری و موردسوال قراردادن یا حتی گاهی موردمواخذه و توبیخ قراردادن هم می‌تواند در ارتباط با دستگاه‌ها موضوعیت داشته باشد؛
یعنی مسوولان بالاتر نسبت‌به وظایفی که برعهده دارند دائم باید این مطالبات را به مجموعه‌های خودشان یادآوری، تکرار کرده و پیگیری کنند. کسانی که باید کاری انجام بدهند مورد مواخذه قرار بگیرند تا ان‌شاءالله آن‌ها جامه عمل بپوشد. همین‌طور در فضای عمومی هم به همین شکل رسانه‌ها هم این وظیفه را دارند که مطالبات را به‌صورت مرتب یادآوری و پیگیری کنند و برعهده آن‌ها هم وظیفه موردسوال قراردادن دستگاه‌های مربوط به این مطالبات هست.
سوال آخر درمورد نگرش به نامگذاری سال‌هاست. حدود ۱۰سال است که نامگذاری سال از جنس اقتصادی است. به‌طورکلی نگرش درست به نامگذاری سال‌ها چیست و دولتمردان و سیاستگذاران و مردم باید چگونه با این پدیده روبه‌رو شوند؟
درمورد نامگذاری سال‌ها ما دوره‌های مختلفی داشتیم که همان‌طور که در سوال شما هم به‌درستی موردتوجه قرار گرفت ما ۱۰سال یا بیش از ۱۰سال است که می‌بینیم شعار سال یک شعار اقتصادی است و این نشان‌دهنده شناسایی دقیق مشکل کشور ازسوی رهبری است که آن گره و گردنه اصلی کشور را از سال‌ها پیش ایشان به‌درستی تشخیص دادند و سعی کردند هم مسوولان و هم مردم را متوجه این مساله کنند و اگر به رهنمودهای ایشان و شعارهای سال آنطور که شایسته و بایسته بود توجه می‌شد، قطعا ما وضعیتمان در حوزه مسائل اقتصادی از آنچه الان هستیم جلوتر بودیم و با موانعی که الان شاهد آن هستیم مواجه نبودیم و شرایط بهتری را در این حوزه‌ها امروز تجربه می‌کردیم.
درعین‌حال خود این عنوان شعار سال ممکن است به برخی به‌نوعی این احساس را بدهد که فقط یک شعار است و جنبه نمادین دارد ولی در نگاه رهبری، اصلا این‌گونه نیست. این شعار سال درراستای ایجاد یک تمرکز برای مسوولان و مردم با توجه به آن نقطه اصلی فعالیت‌هاست و متمرکز کردن روی موضوع مهمی که می‌تواند برای کشور مشکل‌گشا باشد، کاری است که رهبری با شعار سال انجام می‌دهند. این شعارها درست است که به‌عنوان شعار سال مطرح می‌شوند ولی به آن سال اختصاص ندارند که با پایان آن تمام شوند و قطعا این مواردی هستند که باید در سال‌های بعد استمرار پیدا کنند.
شعارهای سال در نگاه رهبری یک جنبه گفتمانی دارند؛ یعنی باید درحقیقت موضوعات، فعالیت‌ها و مسائل مختلف کشور ذیل آن عنوانی که به‌عنوان شعار سال انتخاب می‌شود در موردش جهت‌دهی صورت بگیرد و با توجه به تعریفی که گفتمان در نگاه رهبری دارد. گفتمان آن چیزی است که به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است. اگر چیزی به یک مطالبه عمومی تبدیل شد، آن گفتمان است والا به‌اصطلاح در حد یک امر شعاری باقی می‌ماند و در تبدیل آن به یک مطالبه عمومی همه نقش دارند.
هم مسوولان وظایف جدیدتری در قبال آن دارند که به یک مطالبه عمومی تبدیل شود و هم خود مردم و رسانه‌ها ؛همه وظایفی برعهده دارند که شعار سال را به مطالبه عمومی تبدیل کنند تا به‌صورت جدی‌تر پیگیری شود و از حالت شعاری و اینکه صرفا در بعضی از بیلبوردها و پوسترها بیاید فاصله بگیرد. اگرچه آن‌ها هم در جای خودشان برای یادآوری و پیگیری لازم هستند ولی کار اصلی نیستند. کارهای سال به‌خصوص شعارهایی که در این سال‌های اخیر رهبری مطرح کردند، کاملا جنبه عملیاتی و کاربردی دارند تا بعدا اقدام و عمل صورت بگیرد.
اگر بحث مانع‌زدایی از تولید مطرح می‌شود، هم دستگاه‌های دولتی باید موانع اضافی را بردارند، هم مجلس شورای اسلامی باید در ارتباط با قوانین این دقت را داشته باشد و هم قوه‌قضاییه به‌عنوان یک امر حقوق عمومی باید که این مساله را پیگیری کند و لذا می‌بینیم که همه دستگاه‌ها، قوای مختلف و خود مردم و هم رسانه‌ها در ارتباط با بسته شعارهای سال هرکدام در جایگاه خودشان مسوولیت‌هایی را به‌عهده دارند و چنانچه اگر همه ما وظایفمان را به‌درستی انجام بدهیم، طبیعتا نتایج حقوق این شعارهای سال را ما می‌توانیم بسیار ملموس‌تر و قابل ارزیابی‌تر داشته باشیم.