به گزارش حلقه وصل، آلودگی هوا یکی از بزرگترین تهدیدهای زیست محیطی علیه بهداشت فردی و جمعی بشریت به شمار می‌آید که به استناد گزارش‌های سازمان ملل متحد موجب مرگ زودرس سالانه میلیونها نفر به ویژه در آسیا می‌شود.
نتایج تحقیقات صورت گرفته از سوی محققان بین المللی نشان می‌دهد سالانه بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به سبب قرار گرفتن در معرض سطوح ناسالم آلودگی در شهرهای سراسر جهان جان خود را از دست می دهند.
به گفته کارشناسان، آلودگی هوا در منطقه آسیا-اقیانوسیه نه تنها سلامت افراد را در معرض خطر قرار داده است، بلکه تاثیرات مخربی بر رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی نیز دارد.
اگرچه تاکنون اقداماتی در جهت جلوگیری از افزایش میزان آلودگی هوا در منطقه آسیا-اقیانوسیه انجام شده، اما همچنان این معضل حل نشده است و اقدامات بیشتری باید در این خصوص انجام شود که در این میان چین گوی سبقت را از سایرین ربوده است.
اکنون سوال اینجاست که چین چگونه توانست در زمینه کاهش آلودگی هوا موفق عمل کند؟
موفقیت چین در مهار آلودگی هوا
گفتنی است افزایش جمعیت و رشد سریع صنعتی شدن دو فاکتور مهمی هستند که به طور مستقیم در تشدید معضل آلودگی هوا نقش دارند. چین نیز که یکی از کشورهای پرجمعیت جهان به حساب می‌آید از این قاعده مستثنی نیست.
چین در سال‌های اخیر تلاش کرده تا از میزان مصرف زغال سنگ بکاهد و همزمان صنایع را تشویق به افزایش میزان بهره‌وری در استفاده از نصب فناوری‌های پاک کرده است.
آمارهای رسمی منتشر شده از سوی دولت چین نشان می‌دهند که آلودگی هوا در ۳۳۹ شهر چین در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته به نحوی که میانگین آلاینده‌ها و ذرات ریز معلق در هوا که به عنوان PM۲.۵ شناخته می‌شوند، ۹.۱ درصد در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است.
به گزارش رویترز، استاندارد رسمی کیفیت «موقت» هوا در چین ۳۵ میکروگرم است در حالی که سازمان بهداشت جهانی سطح ۵ میکروگرم در هر متر مربع را توصیه می‌کند.
میانگین غلظت آلاینده‌ها در چین در سال ۲۰۲۰ برابر با ۳۰ میکروگرم در هر متر مکعب بود.
میانگین غلظت PM۲.۵ در شهرهای شمالی چین یعنی «پکن»، «تیانجین» و «هبی» برای سال ۲۰۲۱ برابر با ۴۳ میکروگرم بود که نسبت به سال قبل ۵.۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
چگونه آلودگی هوا در چین کاهش یافت؟
مقامات چین در سال‌های اخیر اقدامات موثری را برای کاهش میزان آلودگی هوا ارائه و اعمال کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
۱-استفاده از انرژیهای پاک
چین امروزه نه تنها بزرگ ترین بازار انرژی های تجدیدپذیر جهان محسوب می شود، بلکه بزرگ ترین تولید کننده تجهیزات انرژی پاک نیز به حساب می‌آید.
این دستاوردهای چشمگیر چین یک پایه و بنیاد محکم و قوی برای جهانی شدن همکاری های حوزه انرژی های کم کربنی فراهم کرده و باعث کاهش هزینه انرژی های تجدیدپذیر در سراسر جهان شده و در عین حال روند انتقال انرژی جهانی به سمت انرژی های سازگار با محیط زیست را سرعت بخشیده است.
چین همکاری های بین المللی حوزه انرژی خود را در بسیاری از نقاط جهان ارتقاء داده و همواره از قواعد و اصول سود دو جانبه و منافع برد-برد حمایت کرده است؛ شرکت های چینی پروژه هایی با استانداردهای فوق العاده را در حوزه انرژی اجرایی می کنند که نیازهای ضروری کشورهای شریک چین را تامین می کنند.
داده های اداره ملی انرژی چین حاکی است، تا اواسط آبان ظرفیت چین در تولید انرژیهای تجدیدپذیر به ۱.۰۲ میلیارد کیلووات رسیده که نسبت به پایان سال ۲۰۱۵ دو برابر شده است.
به گزارش «گلوبال تایمز»، به این ترتیب انرژی تجدیدپذیر در چین ۴۳.۵ درصد کل ظرفیت برق این کشور را به خود اختصاص داده و نسبت به پایان سال ۲۰۱۵ میلادی ۱۰.۲ درصد افزایش داشته است.
در این میان ظرفیت انرژیهای ناشی از برق آبی، بادی، انرژی خورشیدی و مواد بیولوژی به ترتیب به ۳۸۵ میلیون کیلووات، ۲۹۹ میلیون کیلووات، ۲۸۲ میلیون کیلووات و ۳۵.۳۴ میلیون کیلووات رسیده است که همگی در رتبه اول جهان قرار گرفتند.
از دیگر سو، بر اساس سند «توسعه انرژی چین در عصر جدید» این کشور در حال حاضر در زمینه تجارت، سرمایه گذاری، ظرفیت، تجهیزات، تکنولوژی و استانداردهای انرژی، همکاری های گسترده ای با بیش از ۱۰۰ کشور و منطقه در سراسر جهان دارد.
چین به خصوص در زمینه ترویج انرژی سبز جهانی و انتقال به دوره انتشار حداقلی کربن و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و همکاری در زمینه انرژی های تجدیدپذیر، روندی رو به توسعه و رشد را در پیش گرفته است.
۲-استفاده از نیروگاه برق آبی
در تیرماه سال جاری، اولین واحد از نیروگاه بزرگ برق آبی «بای هه تان» چین که دومین سد بزرگ جهان پس از سد «سه تنگه» این کشور است، به بهره برداری رسید.
به گزارش تلویزیون «سی جی تی ان»، به گفته متخصصان سد «بای هه تان» که بر روی رودخانه جینشا و در نواحی بالایی رودخانه یانگ تسه در جنوب غربی چین احداث شده است، در دهه‌های آینده بخشی از برنامه این کشور برای اوج گیری انتشار کربن و خنثی کردن کربن خواهد بود.
ظرفیت این مگا پروژه ۱۶ میلیون کیلووات است و می‌تواند سالانه بیش از ۶۲ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کند.
این نیروگاه همراه با سایر نیروگاه های نزدیک، به تشکیل بزرگترین کریدور جدید انرژی جهان کمک می‌کند.
«ژو منگ شیا» معاون مدیر اداره فناوری دفتر مهندسی و ساخت و ساز نیروگاه بایختان بر این باور است برقی که این نیروگاه تأمین می کند، مصرف سالانه ذغال سنگ را ۱۹.۶۸ میلیون تن و انتشار دی اکسید کربن را ۵۱.۶ میلیون تن در سال کاهش می‌دهد.
یکی از برنامه های چین افزایش حداکثری انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۳۰ و خنثی شدن کربن تا سال ۲۰۶۰ است. برای رسیدن به اهداف، پیش‌بینی می‌شود تولید برق آبی چین دو برابر شود و به ۷۶۰ میلیون کیلووات برسد.
فناوری های بکار گرفته شده به سد امکان بازیافت آب در کل فرآیند بهره برداری را می‌دهد و می توان از این طریق ضمن کاهش هزینه ها، باعث کاهش آلودگی رودخانه ها و دریاچه ها به دلیل کاهش حجم فاضلاب شد.
۳-اعمال محدودیت در مصرف زغال و سوخت فسیلی
چین بزرگترین تولیدکننده و مصرف کننده زغال سنگ در جهان است و حدود نیمی از کل زغال سنگ جهان در این کشور مصرف می‌شود. ۶۰ درصد نیروگاه‌های برق در چین هم از سوخت زغال سنگ استفاده می‌کنند.
چین در سال ۲۰۱۳ برنامه اقدام ملی کیفیت هوا را با موضوع آلودگی هوا ارائه کرد که شامل مجموعه‌ای از محدودیتها بود. بر اساس این قانون ظرفیت‌دهی جدید به نیروگاه‌ها با سوخت زغال ممنوع شده، معادن زغال سنگ تعطیل و ظرفیت تولید آهن و فولاد کاهش پیدا کرد.
چین به عنوان بزرگ ترین تولید کننده گاز دی اکسید کربن، بعد از وعده «شی جین پینگ» رییس جمهوری این کشور، به دنبال خنثی سازی انتشار کربن تا سال ۲۰۶۰ میلادی است.
دولت پکن قصد دارد در مرحله نخست، طرح کاهش انتشار گاز کربن را در دو هزار و ۲۶۷ نیروگاه اجرا کند.
بر اساس اعلام وزارت محیط زیست چین، نیروگاه های گازی که زغال سنگ مصرف می کنند و سالانه حداقل ۲۶۰ هزار تن دی اکسید کربن تولید می کنند در مرحله اول این طرح گنجانده شده اند.
در چارچوب این طرح، به شرکت‌ها کمک هزینه ای براساس میزان کاهش انتشار ثبت شده داده می‌شود و اگر بیش از سهمیه خود گاز تولید کنند باید مجوزهای اضافی را خریداری کنند.
از سوی دیگر، براساس برنامه ۵ ساله کاهش و حفظ انرژی چین که از سوی شورای دولتی پکن منتشر شده است، این کشور مصرف انرژی را تا سال ۲۰۲۵ برای دستیابی به هدف جهان عاری از سوخت فسیلی ۱۳.۵ درصد کاهش خواهد داد.
به گزارش شبکه خبری «سی جی تی ان» چین، براساس این برنامه ۵ ساله حذف کلی برای درخواست اکسیژن و نیتروژن آمونیاکی تا ۸ درصد کاهش می یابد و نیترید اکسیژن و ترکیبات تبخیری ارگانیک تا بیش از ۱۰ درصد از سطحی که در سال ۲۰۲۰ مورد استفاده قرار می‌گرفت کاهش خواهد یافت.
برپایه این گزارش، سیاست‌ها و مکانیسم‌هایی که برای حفظ انرژی و کاهش انتشار مواد شیمیایی است در آینده پیشرفت خواهد داشت. از سوی دیگر کارایی استفاده از انرژی و کنترل تخلیه آلاینده های اصلی در صنایع کلیدی اساسا در سطوح بین المللی به پیشرفت های قابل ملاحظه ای خواهد رسید و پیشرفت های چشمگیری باید برای انتقال سبز در توسعه اجتماعی و اقتصادی شکل گیرد.
همچنین چین ممنوعیت مصرف زغال برای مصارف خانگی، بیمارستان‌ها و مدارس را در سراسر کشور اعمال کرده است.
۴-تولید و استفاده از خودروهای برقی
به دنبال افزایش نگرانی‌ها در مورد پدیده گرم شدن زمین، مقابله با آلودگی هوا و جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای، بسیاری از کشورهای آسیا-اقیانوسیه عزم خود را برای استفاده و تولید انبوه خودروهای برقی جزم کرده اند که در این میان چین، ژاپن، کره جنوبی و هند پیشتازند.
در میان کشورهای آسیایی، فروش خودروهای برقی در بازار چین سهم چشمگیری را به خود اختصاص داده است.
جدیدترین گزارش‌های مربوط به فروش خودروهای الکتریکی در جهان نشان می‌دهد که کشورهایی آسیایی در مقایسه با کشورهای آمریکایی و اروپایی جایگاه نخست را در زمینه خرید خودروهای برقی به خود اختصاص داده‌اند.
در شهرهای بزرگی همچون پکن، شانگهای و گوانگژو اقداماتی در نظر گرفته شد که هدف آنها کاهش تردد خودروها در جاده‌های این کشور است. در حقیقت بخشی از این ۱۰ اقدام که توسط دولت چین معرفی شد شامل کاهش مجموع تعداد خودروها در شهر پکن به شش میلیون دستگاه تا پایان سال ۲۰۱۷ بود.
به گزارش پایگاه خبری ژاپنی «نیکی»، در سال ۲۰۲۰ دست کم یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه خودروی برقی در چین به فروش رفت که این رقم در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال گذشته با افزایش ۸ درصدی روبرو بوده است.
همچنین پیش‌بینی شده است میزان فروش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۱ در چین با ۴۰ درصد افزایش به یک میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه برسد.
بنابر اعلام پایگاه خبری هنگ کنگی «ساوث چاینا مورنینگ پست»، یکی از مهمترین دلایل محبوبیت فروش خودروی برقی در چین؛ حمایت دولت این کشور از فروش این قبیل خودروها بوده است.
در حال حاضر، دولت چین با هدف افزایش فروش خودروهای برقی راهکاری‌هایی را اتخاذ کرده که اختصاص یارانه به فروشندگان این خودروها یکی از آنهاست.
بنابر اعلام شورای دولتی چین، پیش‌بینی می‌شود فروش وسایل‌نقلیه برقی، پلاگین هیبریدی و هیدروژنی در بزرگترین بازار خودرویی جهان به ۲۰ درصد از کل فروش وسایل‌نقلیه در این کشور تا سال ۲۰۲۵ برسد.
۵-افزایش ۲۳ درصدی پوشش جنگلی تا سال ۲۰۲۰
چین نه تنها در حوزه منابع انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌کند بلکه برنامه‌هایی را با هدف افزایش پوشش جنگلی از ۲۱.۷ درصد به ۲۳ درصد تا سال ۲۰۲۰ و ۲۶ درصد تا سال ۲۰۳۵ ارائه کرده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ چین بیش از ۶۵ میلیارد دلار برای ایجاد جنگل‌های جدید سرمایه گذاری کرده است.
سیزدهمین برنامه توسعه ۵ ساله چین ( ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ) شامل اقداماتی از جمله تحقق اهداف الزام آور در مسیر تعیین پارامترهای کلیدی زیست محیطی، از مصرف انرژی تا انتشار کربن، از کیفیت هوا تا پوشش های جنگلی بود.
باید در نظر داشت که مقامات چین همواره سرمایه‌گذاری در بخش حفاظت های زیست محیطی و تکنولوژی سبز را افزایش داده و به جایگاه برتر جهان از نظر میزان تولید انرژی های تجدیدپذیر دست پیدا کرده اند. نتیجه اینکه، چندین شاخص زیست محیطی در چین با بهبود چشمگیری همراه بوده اند. بر اساس آمار رسمی منتشر شده، از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میلادی، میانگین غلظت PM۲.۵ در شهرهایی که استانداردهای جدید کیفیت هوا را اجرا کرده اند، با کاهش ۳۱ درصدی همراه بوده است.
چین در سال ۲۰۱۷ میلادی و ۳ سال زودتر از برنامه ریزی های انجام شده توانست به هدف حداکثر نهایی کاهش کثرت کربن تا سال ۲۰۲۰ میلادی، به میزان ۴۰ الی ۴۵ درصد دست یابد. علاوه بر این، پوشش جنگلی در این کشور در طول ۱۰ سال با افزایش ۲۱ میلیون هکتاری همراه بوده است.
پیش بینی می شود که دولت چین تا سال ۲۰۳۰ میلادی، به بودجه ای معادل ۳۵۰ میلیارد دلار برای تامین بودجه اقدامات سالانه توسعه سبز خود نیاز داشته باشد. این میزان سرمایه گذاری چشمگیر است ولی نرخ پیش بینی شده مربوط به بازدهی آن، این میزان هزینه را توجیه می کند.