چرا اظهارات حیدرالعبادی تاثیری در روابط ایران و عراق ندارد؟

سرویس بین الملل:  حیدر العبادی که احتمالا آخرین ماه های نخست وزیری اش را در عراق سپری می کند هفته گذشته در کنفرانس هفتگی خود در پاسخ به خبرنگاری درخصوص تحریم های آمریکا بر علیه ایران گفت، اساساً ما مخالف تحریم در منطقه هستیم. محاصره و تحریم، نظام‌ها را تضعیف نمی‌کند بلکه جوامع را نابود می‌کند... ما تحریم را خطایی راهبردی و نادرست می‌دانیم "اما برای حفظ منافع مردم خود به آن پایبند خواهیم بود. از آن حمایت نمی‌کنیم اما به آن پایبندیم"؛ موضعی که برخی از تحلیلگران آن را دو پهلو و برخی فعالان عراقی از آن به عنوان نفاق سیاسی یاد کردند.

ساعتی از این اعلام موضع نگذشته بود که شخصیتهای مختلف و احزاب سیاسی و مذهبی در عراق واکنش های متفاوتی را نسبت به این موضوع گیری داشتند. فواد معصوم رئیس جمهور، سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی، نوری مالکی معاون رئیس جمهور، همام حمودی رهبر مجلس اعلی، مقتدی صدر رهبر جریان صدر و ائتلاف سائرون و بسیاری از سازمانها، نهادها و احزاب از جمله حزب فضیلت، جنبش اراده، جنبش کتائب سید الشهدا، عصائب اهل الحق، مقاومت اسلامی نجبا و سازمان بدر نیز با محکوم کردن اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از برجام و تحریم ایران، بر عدم پیروی عراق از این تحریم‌ها تاکید کردند. آنان ضمن یاداوری همسایگی ایران، اشتراکات مذهبی و ملی و کمک های ایران به مردم عراق در برهه های متفاوت و ایستادن در کنارشان در بحران گوناگون به چرایی این موضع گیری پرداختند.

نوری مالکی رهبر دولت القانون نیز در این خصوص طی بیانیه ای اعلام کرد: ما اقدامات آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و تمامی تحریم های یکجانبه علیه ملت ها را محکوم می کنیم و دولت های منطقه و جهان را نیز به محکوم کردن آن فرامی خوانیم. محاصره و فشار اقتصادی اقدامی نادرست، غیر قانونی، انتقام جویانه، ظالمانه و بدون هیچ گونه مشروعیت بین المللی و غیرقابل توجیه است چرا که خارج از چارچوب سازمان ملل انجام شده است.
مقتدی صدر نیز در این باره طی بیانیه ای، با اشاره به شعار دینی 'هیهات منا الذله' تاکید کرد اگر آمریکا این تصمیمات(تحریم علیه کشورها) خود را کنار نگذارد ما در برابر خسارت هایی که به ملت های منطقه وارد می شود دست بسته و ساکت نخواهیم ماند.

'نجاح محمد علی' کارشناس عراقی موضع العبادی را ذلیلانه خوانده و در این باره می‌گوید: 'موضع العبادی در قبال واشنگتن که به امید به دست آوردن مجدد پست نخست وزیری و برخلاف مخالفت جامعه جهانی، پایبندی خود را به تحریم ها یکجانبه آمریکا علیه ایران اعلام کرده باعث شده است که بحث حذف او از حزب الدعوه مطرح شود.
عدنان سراج رییس مرکز توسعه رسانه ای عراق نیز در این خصوص اظهار داشت که "از حیث قانونی، نخست وزیر عراق نمی تواند در قضیه اقدامات یکجانبه ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران موضع گیری کند بلکه این موضوع از اختیارات پارلمان است. اقدامات آمریکایی علیه ایران از حیث سیاسی غیر قابل قبول است زیرا یکجانبه است و از طرف شورای امنیت اعمال نشده و حتی اروپایی ها یا کشورهای اسلامی و عربی با آن همراهی نکرده اند.

'محمد عبدالجبار الشبوط' روزنامه نگار و رییس سابق شبکه رسانه ای عراق (شبکه رسانه ای وابسته به دولت) نیز در یادداشتی از موضع شتابزده نخست وزیر عراق در قبال اقدامات خصمانه آمریکا علیه ایران انتقاد کرد.
وی گفته است که نباید نخست وزیر عراق در اعلام موضع خود در قبال اقدامات ضد ایرانی دونالد ترامپ، یکجانبه عمل میکرد به ویژه اینکه اینها از طرف شورای امنیت سازمان ملل نبوده است.

السراجی کارشناس سیاسی عراقی در واکنش به اظهارات اخیر 'حیدر العبادی' درباره پایبندی به تحریم ها علیه ایران گفت: با این اقدام ممکن است برخی استان های جنوبی عراق با کمبود شدید مواد غذایی روبه رو شوند و این مسئله می تواند به طور جدی زندگی روزانه شهروندان عراقی را تحت الشعاع قرار دهد.
میزان مبادلات تجاری بغداد- تهران سالانه بیش از 13 میلیارد دلار است. علاوه بر این، شرکت های ایرانی در بخش های نفتی و گازی و نیز نیروگاه های تولید برق در بسیاری از استان های کشور حضوری فعال دارند.

برخی تحلیلگران از جمله نزار العبادی روزنامه نگار عراقی نیز به گونه ای دیگر به این موضوع پرداخته و آورده است: مگر غیر از این است که در عرف سیاست خارجی، کشورهای همسایه دارای اولویت هستند پس چرا العبادی این اولویت ها را بجای کشور همسایه به آمریکا بعنوان اشغالگر سابق عراق داده است. العبادی در مورد خطری که عراقی ها را تهدید می کند سخن گفته است اما آیا دست کشیدن آمریکا از کمک رسانی به عراق در زمان اشغال این کشور توسط داعش را فراموش کرده است؟ آیا ایستادگی ایران را در برابر بحران و خطر داعش را به یاد نمی آورد؟ آیا فراموش کرده که داعش ساخته آمریکا و اسرائیل است؟ پس با این حال از نظر العبادی منشا خطر چه کسی می تواند باشد.

اندکی بعد وزارت خارجه عراق نیز به این موضوع واکنش نشان داده و ضمن محکوم کردن اقدام یکجانبه آمریکا از جامعه جهانی خواست تا با فشار آوردن بر آمریکا مانع ادامه این سیاست‌ها شوند.

اما نکات قابل توجه در این موضع گیری ها از چند جهت قابل توجه و بررسی است.
1- این اظهارات چه مغرضانه باشد چه غیرمغرضانه با بازخورد شدید خواص عراقی روبرو شده و این به خوبی عمق روابط استراتژیک ایران و عراق را در منطقه به رخ بازیگردانان این ماجرا می کشد و نشان می دهد نباید به این موضوع نگاه سطحی نمود چرا که این اقدامات نخواهد توانست از عمق استراتژیک ایران در منطقه و خصوصا عراق بکاهد.

2- قطع ارتباط با ایران، عراق را در حفظ منافعش دچار مشکل خواهد کرد و بحران های امنیتی و خسارات جبران ناپذیری را به آن وارد خواهد ساخت، چرا که ایران با حضور و ایستادگی اش در مقابل تروریسم در منطقه عراق را از پیچ و خم های اساسی امنیتی و استراتژیک عبور داده و توانسته وضعیت سیاسی داخلی این کشور را به ثبات نسبی برساند. امنیت داخلی عراق که امروز حفظ بخش اعظمی از آن را مدیون جمهوری اسلامی اند، با توجه به جایگاه توریسمی  آن حائز اهمیت است و هر خللی که در این مسیر وارد گردد می تواند عواقب اقتصادی و اجتماعی ناخوشایندی را برای این کشور رقم بزند.
3- در حوزه اقتصادی و ژئوپلتیک انرژی نیز عراق به جمهوری اسلامی وابستگی دارد. مواد غذایی صادره از سوی ایران در صورت قطع شدن جنوب و شرق عراق را دچار مشکل اساسی در معیشت مردم این مناطق خواهد کرد.  همانطور که اخیرا شاهد بودیم تحرکات مردمی در عراق در اعتراض به وضعیت معیشتی و رفاه اجتماعی تا حد ایجاد یک بحران در ساختارهای اداری مناطقی از این کشور پیش رفته بود.

4- با توجه به جایگاه حیدر العبادی در انتخابات اخیر عراق، نمی توان زیاد بر روی تاثیر تصمیمات وی بر سیاست های تحریمی نسبت به ایران حساب کرد،  چرا که نتیجه انتخابات نوید این را می دهد که ممکن است دیگر این صندلی به العبادی وفا نکند و دولت جدید سیاست جدید دیگری را در خصوص اقدامات تحریمی در پیش بگیرد.
5- بنظر میرسد عراق امروز درجایگاهی از اهمیت درجامعه جهانی قرارگرفته است که مولفه های استقلال خود را بشکلی مستقل از آمریکا و عربستان تعقیب کند و لذاست که هم صدایی احزاب، گروه ها و جریانات سیاسی در عراق در پاسخ به تحریم ایران ازسوی آمریکا، پیش از آنکه پیام حمایت از ایران باشد "نه بزرگ" به آمریکاست و حذف نگاه های معطوف به "تک صدایی" در آینده سیاسی عراق مبتنی بر این دیدگاه واقعیتی اجتناب پذیر خواهدبود.

6- جایگاه مرجعیت دینی و تبعیت و پیروی مردم عراق از آنان نکته مهم و قابل توجهی است که نمی توان از آن به سادگی گذشت. نقش  رهبران مذهبی در عراق همیشه پر رنگ بوده و سیاست را تحت الشعاع جهت گیری های خود قرار داده است. از این رو موضع رهبران مذهبی در خصوص تبعیت از آمریکا  در راستای فشارهای تحریمی به ایران مورد توجه بوده و بازخورد اجتماعی آن نیز می تواند در سیاست گذاری های دولت این کشور موثر واقع گردد.