تهران: شناخت ماهیت دنیا در کلام امام علی(ع)+صوت

به گزارش حلقه وصل، نهج‌البلاغه اثری از سید رضی از شاعران و فقیهان قرن چهارم ه.ق است. این عالم بزرگوار سخنان امام علی(ع) را در سه بخش خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها دسته‌بندی کرده است.  نهج‌البلاغه به‌ اذعان بسیاری پس از قرآن زیباترین و برترین تجلی بلاغت است و به برادر کوچک قرآن ملقب شده است. امروزه بیشتر به‌ جهت مباحث گسترده توحیدی، اجتماعی، اخلاقی، تاریخی و سیاسی آن نزد مسلمانان حائز اهمیت است و تاکنون بسیاری از عالمان شیعه و سنی آن را شرح داده‌اند و حتی مورد توجه اندیشمندان غربی قرار گرفته است تا جایی که یکی از شروح جامع نهج‌البلاغه توسط «ابن ابی الحدید» از عالمان اهل سنت نگاشته شد. 

وی در ذیل فرازى از خطبه109 بعد از بیان این حقیقت که هر کس می‌خواهد فنون فصاحت و بلاغت را بیاموزد و ارزش کلمات را نسبت به یکدیگر درک کند در این خطبه بیندیشد، می گوید: «تاثیر و جاذبه این خطبه چنان است که اگر آن را بر انسان بى‌دین ملحدى که مصمّم است رستاخیز را با تمام قدرت نفى کند بخوانند، قدرتش در هم می‌شکند و دلش را در وحشت فرو می‌برد و اراده منفى او را تضعیف می‌کند و تزلزل در بنیاد اعتقاد او ایجاد می‌کند. پس خداوند بزرگ گوینده‏‌اش را از این خدمت به اسلام جزاى خیر دهد، بهترین جزایى که به ولیّى از اولیایش داده است. چه جالب بود یاری‌اش براى اسلام، گاه با دست و شمشیر و گاه با زبان و بیان و گاه با قلب و فکرش. آرى او «سیّد المجاهدین و ابلغ الواعظین و رئیس الفقهاء و المفسّرین و امام اهل العدل و الموحّدین» است. یا کرنیکو، استاد انگلیسی ادبیات در دانشگاه علیگر هند درباره عظمت نهج‌البلاغه می‌گوید: «قرآن برادر کوچکی دارد به نام نهج‌البلاغه؛ آیا کسی می‌تواند مانند این برادر کوچک بیاورد تا ما را مجال بحث از برادر بزرگ(یعنی قرآن) و امکان آوردن نظیر آن باشد؟» 

سراسر این کتاب شریف دربرگیرنده معارفی ناب و آموزه‌های اخلاقی و رفتاری در بُعد فردی و اجتماعی است. هشدار از دشمنی شیطان،‌ دعوت به ارزش‌های الهی،‌ توجه به قبر و قیامت،،‌ پرهیز از خصلت‌های ناپسند، سخنانی درباره توحید، تقوا، اوصاف متقین، مؤمنین، منافقین و پرهیز  از دنیاطلبی مهم‌ترین کلیدواژه‌های فرمایشات امیر مؤمنان(ع) در نهج‌البلاغه است. 

به عنوان نمونه حضرت در یکی از سخنان خویش در هشدار نسبت به زینت‌های دنیا و شناخت ماهیت آن بیاناتی ایراد فرمودند که در ادامه صوت آن را گوش می‌دهید. 

«پس از ستایش پروردگار، همانا من شما را از دنیاى حرام مى‌ترسانم، زیرا در کام شیرین، و در دیده انسان سبز و رنگارنگ است، در شهوات و خواهش‌هاى نفسانى پوشیده شده و با نعمت‏هاى زود گذر دوستى مى‌‏ورزد، با متاع اندک زیبا جلوه مى‏کند، و در لباس آرزوها خود را نشان مى‌دهد، و با زینت غرور خود را مى ‏آراید، شادى آن دوام ندارد، و کسى از اندوه آن ایمن نیست. 

 شناخت ماهیّت دنیا

دنیاى حرام بسیار فریبنده و بسیار زیان‌رساننده است، دگرگون شونده و ناپایدار، فناپذیر و مرگبار، و کشنده‌‏اى تبهکار است و آنگاه که به دست آرزومندان افتاد و با خواهش‌هاى آنان دمساز شد، مى‌نگرند که جز سرابى بیش نیست که خداى سبحان فرمود: «کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ مُقْتَدِراً؛ زندگى چون آبى ماند که از آسمان فرو فرستادیم و به وسیله آن گیاهان فراوان رویید سپس خشک شده، باد آنها را پراکنده کرد و خدا بر همه چیز قادر و تواناست». کسى از دنیا شادمانى ندید جز آن که پس از آن با اشک و آه روبرو شد، هنوز با خوشى‏‌هاى دنیا روبرو نشده است که با ناراحتی‌ها و پشت کردن آن مبتلا مى‌شود. شبنمى از رفاه و خوشى دنیا بر کسى فرود نیامده جز آن که سیل بلاها همه چیز را از بیخ و بن مى‌کنند. هرگاه صبحگاهان به یارى کسى برخیزد، شامگاهان خود را به ناشناسى مى‌زند، اگر از یک طرف شیرین و گوارا باشد از طرف دیگر تلخ و ناگوار است. کسى از فراوانى نعمت‏هاى دنیا کام نگرفت جز آن که مشکلات و سختى‌ها دامنگیر او شد، شبى را در آغوش امن دنیا به سر نبرده جز آن که صبحگاهان بال‏هاى ترس و وحشت بر سر او کوبید، بسیار فریبنده است و آنچه در دنیاست نیز فریبندگى دارد، فانى و زودگذر است، و هر کس در آن زندگى مى ‏کند فنا مى‏ پذیرد.»

أَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّی أُحَذِّرُکُمُ الدُّنْیَا فَإِنَّهَا حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ حُفَّتْ بِالشَّهَوَاتِ وَ تَحَبَّبَتْ بِالْعَاجِلَةِ وَ رَاقَتْ بِالْقَلِیلِ وَ تَحَلَّتْ بِالْآمَالِ وَ تَزَیَّنَتْ بِالْغُرُورِ لَا تَدُومُ حَبْرَتُهَا وَ لَا تُؤْمَنُ فَجْعَتُهَا، غَرَّارَةٌ ضَرَّارَةٌ حَائِلَةٌ زَائِلَةٌ نَافِدَةٌ بَائِدَةٌ أَکَّالَةٌ غَوَّالَةٌ، لَا تَعْدُو إِذَا تَنَاهَتْ إِلَى أُمْنِیَّةِ أَهْلِ الرَّغْبَةِ فِیهَا وَ الرِّضَاءِ بِهَا أَنْ تَکُونَ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى سُبْحَانَهُ "کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ مُقْتَدِراً"...